Click on a word to bring up parses, dictionary entries, and frequency statistics
37. hac expeditione consulis motum latius
erat quam profligatum bellum; vastationem namque
sub Ciminii montis radicibus iacens ora senserat,
conciveratque indignatione non Etruriae modo populos sed Umbriae finitima.
[2]
itaque quantus non
unquam antea exercitus ad Sutrium venit; neque
e silvis tantummodo promota castra sed etiam
[p. 306]
aviditate dimicandi quam primum in campos delata1 acies.
[3]
deinde instructa primo suo stare loco, relicto
hostibus2 ad instruendum contra spatio; dein, postquam detractare3 hostem sensere pugnam, ad vallum subeunt.
[4]
ubi postquam stationes quoque receptas intra munimenta sensere, clamor repente circa duces
ortus, ut eo sibi e castris cibaria eius diei deferri
iuberent: mansuros se sub armis et aut nocte aut
certe luce prima castra hostium invasuros.
[5]
nihilo
quietior Romanus exercitus imperio ducis continetur.
decima erat fere diei hora, cum cibum capere consul
milites iubet; praecipit ut in armis sint quacumque
diei noctisve hora signum dederit;
[6]
paucis milites
adloquitur, Samnitium bella extollit, elevat Etruscos;
nec hostem hosti nec multitudinem multitudini comparandam ait; esse praeterea telum aliud occultum;
scituros in tempore; interea taceri opus esse.
[7]
his
ambagibus prodi simulabat hostes, quo animus militum
multitudine territus restitueretur; et, quod sine
munimento consederant,4 veri similius erat quod simulabatur.
curati cibo corpora quieti dant et quarta fere
vigilia sine tumultu excitati arma capiunt.
[8]
dolabrae
calonibus dividuntur ad vallum proruendum
[p. 308]
fossasque implendas. intra munimenta instruitur acies,5 delectae cohortes ad portarum exitus conlocantur.
[9]
dato deinde signo paulo ante lucem, quod aestivis
noctibus sopitae maxime quietis tempus est, proruto
vallo erupit acies, stratos passim invadit hostes; alios
immobiles, alios semisomnos in cubilibus suis, maximam partem ad arma trepidantes caedes oppressit;
paucis armandi se datum spatium est;
[10]
eos ipsos
non signum certum, non ducem sequentes fundit
Romanus fugatosque persequitur. ad castra, ad
silvas diversi tendebant. silvae tutius dedere refugium; nam castra in campis sita eodem die capiuntur. aurum argentumque iussum referri ad consulem; cetera praeda militis fuit. caesa aut capta
eo die hostium milia ad sexaginta.
[11]
eam tam claram pugnam trans Ciminiam silvam
ad Perusiam pugnatam quidam auctores sunt metuque
in magno civitatem fuisse ne interclusus exercitus
tam infesto saltu coortis undique Tuscis Umbrisque
opprimeretur.6
[12]
sed ubicumque pugnatum est, res Romana superior fuit. itaque a Perusia et Cortona7 et Arretio, quae ferme capita Etruriae populorum ea tempestate erant, legati pacem foedusque ab
Romanis petentes indutias in triginta annos impetraverunt.
This work is licensed under a
Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 United States License.
An XML version of this text is available for download, with the additional restriction that you offer Perseus any modifications you make. Perseus provides credit for all accepted changes, storing new additions in a versioning system.