Titus Livius (Livy), The History of Rome, Book 3
Benjamin Oliver Foster, Ph.D., Ed.

48. decemvir alienatus ad libidinem animo negat ex hesterno¹ tantum convicio Icili violentiaque Vergini, cuius testem populum Romanum habeat, sed certis quoque indiciis compertum se habere nocte tota coetus in urbe factos esse ad movendam seditionem. [2] itaque se haud inscium eius dimicationis cum armatis descendisse, non ut quemquam quietum violaret, sed ut turbantes civitatis otium pro maiestate imperii coerceret. [3] “proinde quiesse erit melius. I,” inquit,² “lictor, submove turbam et da viam domino ad [p. 158] prehendendum mancipium.” cum haec intonuisset³ plenus irae, multitudo ipsa se sua sponte dimovit desertaque praeda iniuriae puella stabat. [4] tum Verginius ubi nihil usquam auxilii vidit, “quaeso” inquit, “Appi, primum ignosce patrio dolori, si quo⁴ inclementius in te sum invectus; deinde sinas hic coram virgine nutricem percontari quid hoc rei sit, ut si falso pater dictus sum aequiore hinc animo discedam.” [5] data venia seducit filiam ac nutricem prope Cloacinae ad tabernas quibus nunc novis est nomen atque ibi ab lanio cultro arrepto, “hoc te uno quo possum ” ait “modo, filia, in libertatem vindico.” pectus deinde puellae transfigit respectansque ad tribunal “te” inquit, “Appi, tuumque caput sanguine hoc consecro.” [6] clamore ad tam atrox facinus orto excitus Appius comprehendi Verginium iubet. ille ferro quacumque ibat viam facere, donec multitudine etiam prosequentium tuente ad portam perrexit. [7] Icilius Numitoriusque exsangue corpus sublatum ostentant populo; scelus Appi, puellae infelicem formam, necessitatem patris deplorant. [8] sequentes clamitant matronae: eamne liberorum procreandorum condicionem, ea pudicitiae praemia esse?—cetera quae in tali re muliebris dolor, quo est maestior imbecillo animo, eo miserabilia magis querentibus [p. 160] subicit. [9] virorum et maxime Icili vox tota tribuniciae⁵ potestatis ac provocationis ad populum ereptae publicarumque indignationum erat.