Titus Livius (Livy), The History of Rome, Book 44
Alfred C. Schlesinger, Ph.D., Ed.

36. tempus¹ anni post circumactum solstitium erat; hora diei iam ad meridiem vergebat; iter multo pulvere et incalescente sole factum erat. [2] lassitudo et sitis iam sentiebatur et meridiem aestum magis accensurum cum mox appareret,² statuit sic adfectos recenti atque integro hosti non obicere; [3] sed tantus ardor in animis ad dimicandum utcumque erat, ut consuli non minore arte ad suos eludendos quam ad hostes opus esset. [4] nondum omnibus instructis instabat tribunis militum, ut maturarent instruere; circumibat ipse ordines; animos militum hortando in pugnam accendebat. [5] ibi primo alacres signum poscebant; deinde, quantum incresceret aestus,³ et voltus minus vigentes et voces segniores erant, et quidam incumbentes scutis nixique pilis stabant. [6] tum iam aperte primis ordinibus imperat, metarentur frontem castrorum et impedimenta constituerent. [7] quod ubi fieri milites sensere, alii gaudere palam quod fessos viae labore flagrantissimo aestu non coegisset pugnare; [8] legati circa [p. 212] imperatorem ducesque externi erant, inter quos et⁴ Attalus, omnes approbantes, dum pugnaturum consulem credebant—neque enim ne his quidem⁵ cunctationem aperuerat suam—; [9] tunc mutatione consilii subita cum alii silerent, Nasica unus ex omnibus ausus est monere consulem ne hostem ludificatum⁶ priores imperatores fugiendo certamen manibus emitteret⁷ : [10] vereri ne, si⁸ nocte abeat, sequendus maximo labore ac periculo in intima Macedoniae sit, aestasque,⁹ sicut prioribus ducibus, per calles saltusque Macedonicorum montium vagando circumagatur. [11] se magnopere suadere, dum in campo patenti hostem habeat, adgrediatur, nec oblatam occasionem vincendi amittat. [12] Consul nihil offensus libera admonitione tam clari adulescentis:

“et ego” inquit “animum istum habui, Nasica, quem tu nunc habes, et quem ego nunc habeo, tu habebis. [13] multis belli casibus didici, quando pugnandum, quando abstinendum pugna sit. non operae sit stanti nunc in acie docere, quibus de causis hodie quiesse melius sit. rationes alias reposcito; nunc auctoritate veteris imperatoris contentus eris.” conticuit adulescens: [14] haud dubie videre aliqua impedimenta pugnae consulem, quae sibi non apparerent.