Nouns, Adjectives, and Pronouns
The nominal system comprises nouns, adjectives, and pronouns: the classes of words that inflect for number and case. Participles (and gerundives) are adjectives formed from verbs; infinitives (and supines and gerunds) are nouns formed from verbs.Agreement
Adjectives agree with the nouns they modify in number, gender, and case. AG 286- “Eorum una pars ... initium capit a flumine Rhodano,” Caesar, BG 1.1
- “Cui dono lepidum novum libellum?” Catullus 1.1
- “Quo usque tandem abutere, Catilina, patientia nostra?” Cicero, Catil. 1.1
- “In eo itinere persuadet Castico, Catamantaloedis filio, ... ut regnum in civitate sua occuparet.” Caesar, BG 1.3
- “Passer mortuus est meae puellae, passer, deliciae meae puellae.” Catullus 3.2-3
- “Res est omnis in hac causa nobis, iudices, cum Clodia, muliere non solum nobili verum etiam nota.” Cicero, Cael. 31
- “Hi [= Galli] omnes lingua, institutis, legibus inter se differunt.” Caesar, BG 1.1
- “Fulsere quondam candidi tibi [= Catullo] soles” Catullus 8.3
- “Gallia est omnis divisa in partes tres, quarum [= partium] unam incolunt Belgae, ...” Caesar, BG 1.1
“Passer, deliciae meae puellae,
quicum ludere, quem in sinu tenere,
cui primum digitum dare appetenti
et acris solet incitare morsus...
”- “Arma virumque cano, Troiae qui [= vir] primus ab oris ... venit” Virgil, Aen. 1.1
Nominative
The subject of a finite verb is in the nominative. AG 339- “Gallia est omnis divisa in partes tres.” Caesar, BG 1.1
- “Tu solebas meas esse aliquid putare nugas.” Catullus 1.3-4
- “Quam diu etiam furor iste tuus nos eludet?” Cicero, Catil. 1.1
- “Apud Helvetios longe nobilissimus fuit et ditissimus Orgetorix.” Caesar, BG 1.2
- “Lesbius est pulcher.” Catullus 79.1
- “Urbs antiqua fuit Karthago.” Virgil, Aen. 1.12
- “Graves erunt homines qui hoc iurati dicere audebunt.” Cicero, Cael. 20
Genitive
The genitive case is most often used for possession. AG 343- “Mons Iura fines Sequanorum ab Helvetiis dividit.” Caesar, BG 1.8
- “Passer, deliciae meae puellae” Catullus 2.1
- “Is, regni cupiditate inductus, coniurationem nobilitatis fecit.” Caesar, BG 1.2
- “Aura secunda venit iam prece Pollucis, iam Castoris implorata.” Catullus 68.64-65 It is clear from context that the sailor prays to Castor and Pollux; these gods are not the ones praying.
- “Nam quod Catilinae familiaritas obiecta Caelio est, longe ab ista suspicione abhorrere debet.” Cicero, Cael. 10
- “Horum omnium fortissimi sunt Belgae,” Caesar, BG 1.1
- “Phaselus ait fuisse navium celerrimus.” Catullus 4.1-2
- “Civitas multitudinem hominum ex agris magistratus cogit.” Caesar, BG 1.4
- “Crescit in dies singulos hostium numerus.” Cicero, Catil. 1.5
- “Tantae molis erat Romanam condere gentem!” Virgil, Aen. 1.33
- “Insequitur cumulo praeruptus aquae mons.” Virgil, Aen. 1.105
Dative
The dative case is most often used for the indirect object of a verb. AG 361- “Ei filiam suam in matrimonium dat.” Caesar, BG 1.3
- “Cui dono lepidum novum libellum?” Catullus 1.1
- “Si hoc adulescenti optimo P. Sestio vel fortissimo viro M. Marcello dixissem, iam mihi vim et manus intulisset.” Cicero, Catil. 1.21
- “Orgetorix virtute omnibus praestabat” Caesar, BG 1.2
Here “ex omnibus meis amicis” is equivalent to “omnium meorum amicorum”. “Mihi” is dative of interest, but “milibus trecentis” goes with “antistans”.“Verani, omnibus e meis amicis
antistans mihi milibus trecentis
”- “Incubuere mari” Virgil, Aen. 1.84
- “Helvetii trium mensium molita cibaria sibi quemque domo effere iubent.” Caesar, BG 1.5
(these are perhaps better called datives of disadvantage)“At vobis male sit, malae tenebrae
Orci, quae omnia bella devoratis,
tam bellum mihi passerem abstulistis.
”- “Conservate parenti filium, parentum filio.” Cicero, Cael. 80
- “Omnibus Gallis idem est faciendum quod Helvetii faciunt.” Caesar, BG 1.31
- “Nobis... nox est perpetua una dormienda” Catullus 5.5-6
- “Haedui equitatum Caesari auxilio miserant.” Caesar, BG 1.18 They had sent an army to Caesar as assistance, in order to help him, for the purpose of being an aid to him, as a source of aid to him.
- “Estne novis nuptis odio Venus?” Catullus 66.15 Is Venus hateful to newlyweds?
Accusative
The accusative case is most often used for the direct object of a transitive verb. AG 387 Some verbs take two objects: “magister discipulos linguam latinam docet” (the teacher teaches the students the Latin language). AG 391-393- “Liscus summo magistratui praeerat quem vergobretum appellant Haedui” Caesar, BG 1.16: ... which the Haedui call the vergobretus, or "the Haedui call this magistrate the vergobretus."
- “Id mea me multis docuit regina querelis.” Catullus 66.19 In prose this might read “Mea regina me id multis querelis docuit”.
- “Eorum qui domum redierunt repertus est numerus milium C et X.” Caesar, BG 1.29
- “Venistine domum ad tuos penates?” Catullus 9.3
- “Italiam ... Laviniaque venit” Virgil, Aen. 1.2
- “Biennium sibi satis esse duxerunt” Caesar, BG 1.3
- “Salve, ianua, quam Balbo dicunt servisse benigne olim.” Catullus 67.2-4
- “Non patruum, non avum, non proavum, non abavum, non atavum audieras consules fuisse?” Cicero, Cael. 33 Have you never heard that your ancestors were consuls?
- “Neque multum frumento, sed maximam partem lacte atque pecore vivunt.” Caesar, BG 4.1
- “Multum lusimus in meis tabellis.” Catullus 50.2
- “Nihilne te nocturnum praesidium Palati, nihil urbis vigiliae, nihil timor populi, nihil concursus bonorum omnium, nihil hic munitissimus habendi senatus locus, nihil horum ora voltusque moverunt?” Cicero, Catil. 1.1
- “Gallia est omnis divisa in partes tres.” Caesar, BG 1.1
“Multas per gentes et multa per aequora vectus
advenio has miseras, frater, ad inferias.
”
Ablative
The ablative case can denote the means by which something is done. AG 409- “Continetur Garumna flumine, Oceano, finibus Belgarum.” Caesar, BG 1.1
“Cui dono lepidum novum libellum,
arida modo pumice expolitum?
”
- “Helvetii ipsi in eorum finibus bellum gerunt” Caesar, BG 1.1
- “Ariovistus exercitum castris continuit.” Caesar, BG 1.48
“Te Campo quaesivimus minore,
te in Circo, te in omnibus libellis,
te in templo summi Iovis sacrato.
”
- “Gallos ab Aquitanis Garumna flumen, a Belgis Matronea et Sequana dividit.” Caesar, BG 1.1
- “Nunc eum volo de tuo ponte mittere pronum.” Catullus 17.23
- “Nec saevi dolores exciderant animo.” Virgil, Aen. 1.25-26
- “Flumen est Arar incredibili lenitate ” Caesar, BG 1.12
- “...sermones varii, in quibus: quo modo se haberet” Catullus 10.6-7
- “Hi omnes lingua, institutis, legibus inter se differunt.” Caesar, BG 1.1
- “Tu animo offirmas.” Catullus 76.11
- “Die constituta Orgetorix ad iudicium omnem suam familiam coegit.” Caesar, BG 1.4
- “Hesterno, Licini, die otiosi lusimus.” Catullus 50.1
- “Helvetii fere cotidianis proeliis cum Germanis contendunt.” Caesar, BG 1.1
“Nulla fides ullo fuit umquam foedere tanta
quanta in amore tuo ex parte reperta mea est.
”
- “Eo opere perfecto, praesidia disponit.” Caesar, BG 1.8
- “Lesbia me praesente viro mala plurima dicit.” Catullus 83.1
“Musa, mihi causas memora: quo numine laeso
quidve dolens regina deum tot volvere casus
insignem pietate virum tot adire labores
impulerit?
”
- “Persuadent Rauracis uti eodem consilio.” Caesar, BG 1.5
- “Quo usque tandem abutere, Catilina, patientia nostra?” Cicero, Catil. 1.1
- “Auro opus fuit.” Cicero, Cael. 31 The idiom “opus est” takes this ablative as well.
Vocative and locative
The vocative case is used for talking to people. Vocatives and imperatives are often found together; they are morphologically similar, since each is the bare stem form. AG 340- “"Desilite," inquit, "milites, nisi vultis aquilam hostibus prodere."” Caesar, BG 4.25
- “Vale, puella.” Catullus 8.12
- “Quid est, Catilina?” Cicero, Catil. 1.13
- “Mulier, quid tibi cum Caelio?” Cicero, Cael. 33