I.v. a., to throw into disorder or confusion, to confuse, derange, disorder, confound (rare, but class. in prose and poetry; most freq. in Lucr. and Cic.; not in Verg., Hor., or Quint.).
I. In gen.
A. Lit.: “posituras principiorum corporis atque animi,” Lucr. 4, 943; cf. id. 4, 958; 3, 483 al.: “ordines Romanorum (militum),” Sall. J. 50, 4; cf. id. ib. 98, 4: “equites tormentis,” Curt. 7, 2, 4: “rempublicam,” Sall. C. 37, 10; 48, 8; cf. “rem,” id. J. 79, 7: annus neglegentiā conturbatus atque confusus, * Suet. Aug. 31: “vocem,” Lucr. 4, 559: “prima vulnera novis plagis,” id. 4, 1070: basia, i. e. to exchange in confused multitudes, * Cat. 5, 11.—In mal. part.: “pedes, i. e. implicare,” Plaut. Cas. 2, 8, 24.—
B. Trop., to disturb, disquiet in mind or feeling: “valetudo tua me valde conturbat,” Cic. Att. 7, 2, 2: “quid est? num conturbo te?” id. Phil. 2, 13, 32: “incidunt multae causae, quae conturbent animos utilitatis specie,” id. Off. 3, 10, 40; cf.: “vemens violentia vini Conturbare animum consuevit,” Lucr. 3, 483.—Absol.: “haec sunt, quae conturbent in deliberatione non numquam, etc.,” Cic. Off. 3, 20, 81.—
II. In partic., t. t. in the lang. of business: conturbare rationes or rationem, or absol. conturbare, to bring one's pecuniary affairs into disorder, to become bankrupt.
A. Lit.: “rationem sibi commissam,” Dig. 11, 3, 1 fin.: “nihil esse, quod posthac arcae nostrae fiducia conturbaret,” bring into pecuniary embarrassment, Cic. Q. Fr. 2, 10 (12), 5: “fac me multis debere, et in his Plancio: utrum igitur me conturbare oportet?” id. Planc. 28, 68: “homo Graecus, qui conturbat et idem putat sibi licere quod equitibus Romanis,” id. Att. 4, 7, 1; Dig. 14, 3, 5, § 9; 15, 3, 16; cf. ib. 11, 3, 1, § 5; Juv. 7, 129 al.—
B. Trop.: “neque edepol quid nunc consili capiam scio De virgine istac: ita conturbasti mihi Rationes omnes,” you have so disturbed all my plans, Ter. Eun. 5, 2, 29.—Hence, contur-bātus , a, um, P a. (acc. to I. B.), distracted, disturbed, confused, disquieted (very rare): “oculus,” diseased, disordered, Cic. Tusc. 3, 7, 15: “homo tristis et conturbatus,” Cic. Verr. 2, 4, 14, § 32: “eram in scribendo conturbatior,” id. Att. 1, 12, 4: “animus,” id. Tusc. 3, 7, 15.