I.an excusing, excuse (freq. and class.); constr. with obj. or subj. gen., absol., with cur, quominus, etc.
(α).
With gen. obj.: “peccati,” Cic. Lael. 11, 37: “intermissionis litterarum,” id. Fam. 16, 25: “valent apud me excusationes injuriae tuae,” id. Sull. 16, 47.—
(β).
With gen. subj.: “pauci ejusdem generis addit cum excusatione Pompeii conjuncta (shortly before: velle Pompeium se Caesari purgatum),” Caes. B. C. 1, 8, 4.—With both constructions: “excusatio Ser. Sulpicii legationis obeundae,” Cic. Phil. 9, 4, 8.—
(γ).
With a causal gen. (freq.): “hic dies summa'st apud me inopiae excusatio,” Plaut. As. 3, 1, 31: “excusatio vel pietatis, vel necessitatis, vel aetatis,” Cic. Cael. 1, 2; cf. “adolescentiae,” id. ib. 18, 43: “me neque honoris neque aetatis excusatio vindicat a labore,” id. Sull. 9, 26: “aetatis,” Caes. B. C. 1, 85, 9: “valetudinis,” Cic. Pis. 6, 13: “oculorum,” id. de Or. 2, 68, 275: familiaris funeris, id. Rab. Perd. 3, 8: “amicitiae,” id. Lael. 12, 43: “necessitatis,” id. Rab. Post. 10, 27: “summae stultitiae,” id. Caecin. 11, 30 et saep.—
(δ).
Absol.: “turpis enim excusatio est si quis contra rem publicam se amici causa fecisse fateatur,” Cic. Lael. 12, 40: “illa perfugia, quae sumunt sibi ad excusationem,” id. Rep. 1, 5: “(Sappho) dat tibi justam excusationem,” Cic. Verr. 2, 4, 57, § 126: “libenter Caesar petentibus Aeduis dat veniam excusationemque accipit,” Caes. B. G. 6, 4, 3: “triduum disputationibus excusationibusque extrahitur,” id. B. C. 1, 33, 3 et saep.—(ε) With cur and quominus: “accipio excusationem tuam, qua usus es, cur, etc.,” Cic. Fam. 4, 4, 1: “nemini civi ullam, quominus adesset, satis justam excusationem esse visam,” id. Pis. 15, 36.—(ζ) With acc. and inf.: “habent excusationem legitimam, exsilii causa solum vertisse nec esse postea restitutos,” id. Phil. 5, 5, 14.—(η) With kindr. accus.: “ad excusandas excusationes in peccatis,” Vulg. Psa. 140, 4.—