I.perf. gavisi, Liv. Andron. and Cass. Hem. ap. Prisc. p. 868 P.), v. n. and a. [Gr. γαίω, rejoice, for γαϝιω; cf. gavisus; root γαυ-; γηθέω, γάνυμαι, etc.; cf. ἀγαυρός, proud, ἄγη, astonishment], to rejoice, be glad or joyful respecting any thing, to take pleasure in, be pleased with, delight in (of inward joy, opp. laetari, to show one's self glad, exhibit joy; cf.: “gaudere decet, laetari non decet, quoniam docendi causa a gaudio laetitiam distinguimus,” Cic. Tusc. 4, 31, 66); usually constr. with an object-clause, quod, the abl., or absol.; less freq. with the acc., cum, quia, the gen., si, etc.
(α).
With acc. and inf. or the simple inf.: “quae perfecta esse gaudeo vehementerque laetor,” Cic. Rosc. Am. 47, 136; cf.: “quem tamen esse natum et nos gaudemus et haec civitas dum erit laetabitur,” id. Lael. 4, 14: “salvum te advenire gaudeo,” Plaut. Bacch. 3, 3, 52: “venire tu me gaudes?” id. ib. 2, 2, 7: “quos sibi Caesar oblatos gavisus,” Caes. B. G. 4, 13 fin.: “animus aliquid magnum agere gaudet,” Quint. 1, 2, 30; 2, 1, 5; 9, 2, 78: “laudari in bonis gaudent,” id. 5, 12, 22: “in domo vires remansuras esse gaudebant,” Curt. 10, 7, 15; Sen. ap. Quint. 8, 5, 18: “iterare culpam,” Tac. H. 3, 11; Plin. Pan. 12, 4; cf.: “motus doceri gaudet Ionicos,” Hor. C. 3, 6, 21; 3, 18, 15: “laedere gaudes,” id. S. 1, 4, 78: “spargere gaudes argumenta viri,” Juv. 9, 84.—
(β).
With quod: “sane gaudeo, quod te interpellavi,” Cic. Leg. 3, 1, 1: “gaude, quod spectant oculi te mille loquentem,” Hor. Ep. 1, 6, 19: “quod scribis te a Caesare cottidie plus diligi, immortaliter gaudeo,” Cic. Q. Fr. 3, 1, 3, § 9; cf.: “bonis viris quod ais probari quae adhuc fecerimus, valde gaudeo,” id. Att. 9, 7, 6.—
(γ).
With abl.: “ipsa liberatione et vacuitate omnis molestiae gaudemus, omne autem id, quo gaudemus, voluptas est,” Cic. Fin. 1, 11, 37: “correctione,” id. Lael. 24, 90: “illis,” id. ib. 6, 22: “aequitate justitiaque,” id. ib. 22, 82: “hoc scientiae genere,” id. Off. 3, 33, 121: “praeda ac populationibus, magis quam otio aut requie,” Liv. 22, 9, 5: “scaena gaudens miraculis,” id. 5, 21, 9: “equis,” Hor. S. 2, 1, 26: “equis canibusque,” id. A. P. 162: rure, id. S. 1, 10, 45: “pictis tabellis,” id. ib. 1, 1, 72: “carmine (with delectari iambis),” id. Ep. 2, 2, 59: “gaude sorte tua,” id. Epod. 14, 15; cf.: “ille cubans gaudet mutata sorte,” id. S. 2, 6, 110: “ero gaude,” i. e. at your master's return, Cat. 31, 12; Juv. 6, 74; 209; 379; “7, 105.—Prov.: gaudet patientia duris,” Luc. 9, 403.—
(δ).
Absol.: “tristis sit (servus), si eri sint tristes: hilarus sit, si gaudeant,” Plaut. Am. 3, 3, 6; 3, 4, 10: “gaudebat, me laudabat,” Ter. Phorm. 4, 2, 5: “gaudeat an doleat,” Hor. Ep. 1, 6, 12: “et irasci nos et gaudere fingimus,” Quint. 9, 2, 26: “si est nunc ullus gaudendi locus,” Cic. Att. 9, 7, 6: “de Bursa, te gaudere certo scio,” id. Fam. 7, 2, 2: “admonebo, ut in sinu gaudeant, gloriose loqui desinant,” id. Tusc. 3, 21, 51.— (ε) With acc. (usually with homogeneous or general objects): “hunc scio mea solide gavisurum gaudia,” Ter. And. 5, 5, 8; cf.: ut suum gaudium gauderemus, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 2, 1; Cat. 61, 119: “jam id gaudeo,” Ter. And. 2, 2, 25; cf.: “gaudeo, etsi nil scio quod gaudeam,” Plaut. Capt. 4, 2, 62: “hoc aliud est, quod gaudeamus,” id. Eun. 5, 9, 11; id. Phorm. 5, 8, 63: “quod gaudere posset, hoc fuit,” Ov. M. 12, 607: nunc furit tam gavisos homines suum dolorem, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 14, 1: “gaudent natorum fata parentes,” Stat. Th. 4, 231: “tu dulces lituos ululataque proelia gaudes,” id. ib. 9, 724.—In pass.: “ista pars gaudenda mihi potius quam, etc.,” Symm. Ep. 3, 29.—(ζ) With cum, quia, si, in, etc.: “quom gravidam et quom te pulcre plenam aspicio, gaudeo,” Plaut. Am. 2, 2, 49; id. Truc. 2, 4, 33; 2, 6, 35: “quom tu's liber, gaudeo,” id. Men. 5, 9, 87: “quia vos tranquillos video, gaudeo et volupe est mihi,” id. Am. 3, 3, 3: Er. Gaude. He. Quid ego gaudeam? Er. Quia ego impero. Age, gaude modo, id. Capt. 4, 2, 59: “gaudes, si cameram percusti forte,” Hor. S. 2, 3, 273: “mea Clotho et Lachesis gaudent, si pascitur inguine venter,” Juv. 9, 136: “crudeles gaudent in tristi funere fratris,” Lucr. 3, 72: “in puero,” Prop. 2, 4, 18 (28): “tibi gratulor, mihi gaudeo, te amo,” I for my part, as for myself, Cic. Fam. 6, 15; v. in the foll. the passage Lucr. 3, 145.—
B. Like χαίρειν of inanim. and abstr. things, to rejoice in, delight in any thing (mostly poet. and in post-Aug. prose): “nec tantum Phoebo gaudet Parnasia rupes,” Verg. E. 6, 29; 9, 48: “postquam oleo gavisa cutis,” Stat. Th. 6, 847: “umore omnia hortensia gaudent,” Plin. 19, 8, 39, § 131: “rastris atque ablaqueationibus (myrrha),” id. 12, 15, 33 § “66: addebantur et laudes, quibus haud minus quam praemio gaudent militum animi,” Liv. 2, 60, 3: “oratio gaudebit occasione laetius decurrendi,” Quint. 12, 9, 2: “(paeon) ante se brevibus gaudet pyrrhichio vel choreo,” id. 9, 4, 111; 10, 7, 16: “(vites) Amineae pingui arvo maxime gaudeant,” Col. 3, 2, 16: “id (sc. consilium, animus) sibi solum per se sapit: id sibi gaudet,” rejoices for itself, Lucr. 3, 145.—
II. In partic.
A. In sinu or in se, to rejoice within one's self or secretly, to feel a quiet joy: “ut in sinu gaudeant,” Cic. Tusc. 3, 21, 51: “qui sapit, in tacito gaudeat ille sinu,” Tib. 4, 13, 8 (cf.: “in tacito cohibe gaudia clausa sinu,” Prop. 2, 25 (3, 20), 30): “tam gaudet in se tamque se ipse miratur,” Cat. 22, 17.—
B. Like the Gr. χαίρειν, as a word of salutation (pure Lat. salvere): “Celso gaudere et bene rem gerere Albinovano Musa rogata refer,” take my greetings to Celsus, Hor. Ep. 1, 8, 1; so ib. 15.—Hence, gaudens , entis, P. a., joyful, cheerful (very rare): “interea cum Musis nos delectabimus animo aequo, immo vero etiam gaudenti ac libenti,” Cic. Att. 2, 4, 2; Prop. 3, 14 (4, 13), 9; Stat. S. 4, 6, 55: “si quis Forte coheredum senior male tussiet, huic tu Dic ... gaudentem nummo te addicere,” with pleasure, gladly, Hor. S. 2, 5, 109.—Adv.: gauden-ter , rejoicingly (late Lat. and rare), Pseud. August. ad Fratr. Erem. Serm. 10 al.