I.a. [collat. form of dep. paciscor, q. v.], to agree, contract, bargain, covenant (class. only in perf. part. pass.): id quoque paciscunt, Naev. ap. Non. 474, 17: “paciscit, obsides ut reddant,” id. ib. 18.—Hence, pactus , a, um, in pass. signif., agreed upon, settled, determined, covenanted, stipulated (class.).
A. In gen.: “pactum pretium,” Cic. Off. 3, 29, 107: “pacta praemia,” id. Q. Fr. 3, 3, 2: “dies,” id. Cat. 1, 9, 24: “merces,” Hor. C. 3, 3, 22: “foedus,” Cic. Sest. 14, 33: “cum hoste pactae induciae,” id. Off. 1, 10, 33.—In the abl. absol.: “quidam pacto inter se ut victorem res sequeretur, ferro decreverunt,” by agreement, Liv. 28, 21, 5; Sil. 14, 97.—
B. In partic., betrothed: “haec tibi pacta'st Callicli filia,” Plaut. Trin. 5, 2, 59: “cujus filio pacta est Artavasdis filia,” Cic. Att. 5, 21, 2: “alii pacta puella,” Tac. A. 1, 55: “Turnus, cui pacta Lavinia fuerat,” Liv. 1, 2: “conjux,” Verg. A. 10, 722.—Hence, as subst.
1. pacta , ae, f., a betrothed woman: “gremiis abducere pactas,” Verg. A. 10, 79: “pacta ejus, Menelai filia,” Vell. 1, 1, 3; Juv. 6, 200.—
2. pactus , i, m., a betrothed husband, a man engaged or promised in marriage: “proles Amissum didicere patrem, Marpissaque pactum,” Stat. Th. 3, 172.—
3. pactum , i, n., an agreement, covenant, contract, stipulation, compact, pact (cf.: “conventio, pactio, obligatio): pactum est, quod inter aliquos convenit,” Cic. Inv. 2, 22, 68; cf. Auct. Her. 2, 13, 20: “pacta et promissa semperne servanda sint,” Cic. Off. 3, 24, 92: “mansit in condicione atque pacto,” Cic. Verr. 1, 6, 16: “pacti et conventi formula,” id. Caecin. 18, 51; cf.: “ex pacto et convento,” id. Att. 6, 3, 1: “pacta conventaque,” Sen. Ben. 3, 15, 1: “stare pacto,” Liv. 9, 11: “pactum violans,” Vulg. Mal. 2, 10 et saep.—Hence (eccl. Lat.), the covenant of God: “dereliquerunt pactum Domini,” Vulg. Deut. 29, 25; id. 3 Reg. 11, 11; id. 2 Par. 6, 14.—Poet.: “sacrum,” i. e. a marriagecontract, Val. Fl. 8, 401; cf. Juv. 6, 25.—
(β).
Transf., in gen., abl. pacto (like ratione and modo), manner, way, means (class.): “percontat Aeneas, quo pacto Troiam urbem liquerit,” Naev. Bell. Pun. 2, 1: “si non fecero ei male aliquo pacto,” Plaut. Bacch. 3, 6, 27; id. Am. prol. 137: “nescio quo pacto semper hoc fit,” how, Cic. Mur. 21, 43; id. Quint. 17: “non tacebo umquam alio pacto, nisi, etc.,” Plaut. Rud. 5, 3, 46: “aliquo pacto verba his dabo,” Ter. Heaut. 4, 4, 13: “quoquo pacto tacito est opus,” id. Ad. 3, 2, 44: si nullo alio pacto, id. Phorm. 2, 1, 71: “alio pacto docere,” Cic. Inv. 1, 21, 30: “fieri nullo pacto potest, ut, etc.,” id. Fin. 1, 8, 27; Ter. And. 1, 5, 12: “servi mei si me isto pacto metuerent,” Cic. Cat. 1, 7, 17; Hor. Ep. 1, 6, 10; 1, 8, 13: “hoc pacto,” Verg. G. 2, 248.