I.to bear across; to carry or bring over; to convey over, transport, transfer (syn.: traduco, traicio).
I. Lit.
A. In gen.: “cadum modo hinc a me huc cum vino transferam,” Plaut. Stich. 5, 1, 7: “hoc (simulacrum Dianae) translatum Carthaginem,” Cic. Verr. 2, 4, 33, § 72: “mustela catulos suos cottidie transfert mutatque sedem,” Plin. 29, 4, 16, § 59: “Caesar paulo ultra eum locum castra transtulit,” Caes. B. C. 3, 66: “castra trans Peneum,” Liv. 42, 60, 3: “castra Baetim, Auct. B. Alex. 60, 5: signa ex statione,” Caes. B. C. 1, 60: “signa,” id. ib. 1, 74: “ad se ornamenta ex his (hortis),” Cic. Phil. 3, 12, 30: “copias in Boeotiam,” Just. 2, 14, 3.— “Of personal objects: illinc huc transferetur virgo,” Ter. Ad. 4, 7, 13: “Naevius trans Alpes usque transfertur,” Cic. Quint. 3, 12; cf.: “ex hoc hominum numero in impiorum partem atque in parricidarum coetum ac numerum transferetis?” id. Sull. 28, 77: “o Venus ... vocantis Ture te multo Glycerae decoram Transfer in aedem,” transport thyself, Hor. C. 1, 30, 4.—
B. In partic.
1. Botanical t. t., of plants, to transplant; to transfer by grafting (syn. transero): “semina, quae transferuntur e terrā in terram,” Varr. R. R. 1, 39, 3; cf. id. ib. 1, 40, 4; Col. Arb. 1, 5; 20, 2: “videndum quā ex arbore in quam transferatur,” Varr. R. R. 1, 40, 5; 1, 41, 1: “omnia translata meliora grandioraque fiunt,” Plin. 19, 12, 60, § 183.—
2. To transfer by writing from one book into another; to copy, transcribe (syn. transcribo): “litterae ... de tabulis in libros transferuntur,” Cic. Verr. 2, 2, 77, § 189; so, “rationes in tabulas,” id. Rosc. Com. 3, 8: “de tuo edicto in meum totidem verbis,” id. Fam. 3, 8, 4: “versus translati,” Suet. Ner. 52.—
3. To carry along, carry in public, bear in triumph (rare): “triduum triumphavit. Die primo arma tela signaque aerea et marmorea transtulit,” Liv. 34, 52, 4: “in eo triumpho XLIX. coronae aureae translatae sunt,” id. 37, 58, 4: “tantundem auri atque argenti in eo triumpho translatum,” id. 39, 42, 4: “transtulit in triumpho multa militaria signa spoliaque alia,” id. 45, 43, 4: “cum in triumpho Caesaris eborea oppida essent translata,” Quint. 6, 3, 61.—
II. Trop.
A. In gen., to convey, direct, transport, transfer: “in Celtiberiam bellum transferre,” Caes. B. C. 1, 61: “cum videat omne ad se bellum translatum,” id. B. G. 7, 8; Liv. 3, 68, 13: “concilium Lutetiam,” Caes. B. G. 6, 3: “disciplina in Britannia reperta atque inde in Galliam translata esse existimatur,” id. ib. 6, 13: “sed, si placet, sermonem alio transferamus,” turn, direct, Cic. de Or. 1, 29, 133: “translatos alio maerebis amores,” Hor. Epod. 15, 23: “amorem huc,” Ter. Hec. 1, 2, 94: “amorem In mares,” Ov. M. 10, 84: “similitudinem ab oculis ad animum,” Cic. Off. 1, 4, 14: “animum ad accusandum,” id. Mur. 22, 46: “quod ab Ennio positum in unā re transferri in multas potest,” id. Off. 1, 16, 51: “definitionem in aliam rem,” id. Ac. 2, 14, 43: “hoc idem transfero in magistratus,” Cic. Verr. 2, 2, 51, § 126: “nihil est enim, quod de suo genere in aliud genus transferri possit,” id. Ac. 2, 16, 50: “culpam in alios,” id. Font. 4, 8; id. Att. 15, 28: “transferendi in nos criminis causa,” id. Sest. 38, 82: “suscepere duo manipulares imperium populi Romani transferendum et transtulerunt,” Tac. H. 1, 25: invidiam criminis, i. e. to avert from one's self, id. A. 2, 66: “ut quisque obvius, quamvis leviter audita in alios transferunt,” id. ib. 2, 82: “in jus Latii nationes Alpium,” id. ib. 15, 32: “ad se Lacedaemonii arma,” Just. 5, 1, 8; 38, 1, 8.—With se, to turn one's attention, devote one's self: “se ad artes componendas,” Cic. Brut. 12, 48: “se ad album et rubricas,” Quint. 12, 3, 11: “se ad genus dicendi,” Tac. Or. 19.—In eccl. Lat., to remove from the world without death: “translatus in paradisum,” Vulg. Ecclus. 44, 16; id. Heb. 11, 5.—
B. In partic.
1. To put off, postpone, defer, in respect of time (syn.: differo, prolato): causa haec integra in proximum annum transferetur, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 9, 2: “subito reliquit annum suum seseque in proximum annum transtulit,” i. e. postponed his suit, Cic. Mil. 9, 24.—
2. Of speaking or writing.
a. To translate into another language (cf.: “verto, reddo, interpretor, exprimo): istum ego locum totidem verbis a Dicaearcho transtuli,” Cic. Att. 6, 2, 3; cf.: “si ad eorum cognitionem divina illa ingenia transferrem ... locos quidem quosdam transferam, et maxime ab iis quos modo nominavi,” id. Fin. 1, 3, 7: “analogia, quam proxime ex Graeco transferentes in Latinum proportionem vocaverunt,” Quint. 1, 6, 3: “qui haec ex Graeco transtulerunt,” id. 2, 15, 21: “volumina in linguam Latinam,” Plin. 18, 3, 5, § 22: “quod Cicero his verbis transfert, etc.,” Quint. 5, 11, 27: κατ̓ ἀντίληψ́ιν Latine ad verbum translatum non invenio, id. 7, 4, 4; 7, 4, 7: “simul quae legentem fefellissent, transferentem fugere non possunt,” Plin. Ep. 7, 9, 2.—
b. To transfer to a secondary or figurative signification, to use figuratively or tropically: “utemur verbis aut iis, quae propria sunt ... aut iis, quae transferuntur et quasi alieno in loco collocantur,” Cic. de Or. 3, 37, 149; cf. Quint. 8, 6, 5 sq.; 9, 1, 4: “cum verbum aliquod altius transfertur,” Cic. Or. 25, 82: “translata verba atque immutata. Translata dico, ut saepe jam, quae per similitudinem ab aliā re aut suavitatis aut inopiae causā transferuntur,” id. ib. 27, 92: “intexunt fabulas, verba apertius transferunt,” id. ib. 19, 65.—
c. Rhet. t. t.: “translatum exordium est, quod aliud conficit, quam causae genus postulat,” Cic. Inv. 1, 18, 26; cf. Quint. 4, 2, 71.—
3. To apply, make use of (for a new purpose, etc.): “hoc animi vitium ad utilitatem non transferemus,” Quint. 6, 2, 30; cf.: “inde stellionum nomine in male translato,” Plin. 30, 10, 27, § 89 Jan. (al. in maledictum; cf. 2. b. supra).—
4. To change, transform: “omnia In species translata novas,” Ov. M. 15, 420: “civitas verterat se transtuleratque,” Tac. H. 4, 11; cf.: “cum ebur et robur in o litteram secundae syllabae transferunt,” Quint. 1, 6, 22.