Boni, Rocco † 1574, Austriados libri quatuor, Austriados libri quatuor Austr. Austriados libri quatuor (P. Kandler, 1862)

Tum procerum media Cyllenius ipse corona
Constitit, et rursus coepit sic voce profari.
Vos hic audistis divino carmine laudes
Caesaris invicti, dignae et virtutis honores.
5Nunc pia veridicae deproment fata Sybillae
Austriaci Regis Ferdnandi sanguine nati,
Qui regit aeterna populos in pace Bohemos.
Tum pius Austriadum percurret Phoebus honores,
Et decus excelsum plectro cytharaque sonanti.
10Vestra tamen Proceres quo mens sit certa futuri,
Nunc adhibete precor, vestrasque attollite mentes.
Dixerit, inde sinu culto facieque serena
Fatidicos inter coetus longaeva Sacerdos
Persica divina profudit talia voce,
15Ut novus hic Caesar solio Ferdnandus in alto
Imperii bello Turcas saevosque tyrannos
Vicerit, et demum Pylii post Nestoris annos
Laetior aetherei conscenderit atria coeli,
Maximilianus erit praesens, qui numine dextro
20Imperii sceptrum fastigia et alta tenebit:
Nec tantum Europae caput hic fortissimus heros
Proferet, at cunctis terrarum partibus orbis;
Quo duce sancta fides, pietas, astraeaque virgo,
Et pudor et virtus toto regnabit in orbe.
25Lux erit hic tenebris et nocte iacentibus aegris,
Et genus immersum caeca caligine solvet;
Principe quo foedum scelus et contagia culpae
Gens sub utraque domo Phoebi, geminoque sub axe
Abluet, et Christi sacro de fonte renata
30Accipiet lumen divinae et dogmata legis,
Quisque Iovi properet solemnes dicere laudes.
Pax erit et toto Saturnia secula mundo.
Tunc Hellesponti virgo sic fata recenset.
Maximilianus honos, decus, et spes unica
35In quo vera fides viget atque heroica virtus,
Imperii ad summi titulis accedet honores.
Comprimet hic hostes ferro flammaque furentes,
Collaque ductorum magno captiva triumpho,
Qui tot Christicolas vinclis et carcere caeco,
40Compressosque tenent, et funera dira minantur,
Dux trahet, et partis decorabit templa trophaeis.
Proteget Heroes decus et sua iura tenentes:
Et post barbaricas praedas, partosque triumphos,
Hic sibi terrarum subiectum viderit orbem;
45Imperio cuius plaudent super aethera pennas
Victrices Aquilae, bello et procul orbe fugato
Pax erit et toto Saturnia secula mundo.
Tum Cumaea sacro cecinit sic ore Sibylla.
Carolus Imperii quondam cognomine Magnus
50Extulit ingenti sublimia sceptra triumpho,
Hostiles hic fregit opes, atque arma repressit,
Atque fuit toto meritis celebratus in orbe.
Rex erit hic maior titulis et fortibus ausis
Raptaque Barbarico victor feret hoste trophaea.
55Ipse ad utrunque polum, Titani et vespere ad ortus
Proferet Imperii fines terraque marique,
Et dabit hic populis aeternae gaudia pacis.
Munera ferte pii sacris solemnia templis,
Pax erit et toto Saturnia secula mundo.
60Mox Lybica afflatu rerum non inscia virgo
His Procerum laetis implet sermonibus aures.
Magnus Alexander toto notissimus orbe
Vicit, et ingenteis prostravit milite campos,
Et domito claros deduxit ab hoste triumphos.
65Maximilianus erit cursu sic victor in omni,
Erigit hic fasces, titulos, atque ampla trophaea,
Perdita et ingenti solvet formidine secla;
Postque triumphatas utroque in littore gentes
Oceani pacem terra pelagoque reponet
70Hospitia et Phoebi meritis implebit utraque,
Tum pia consurgent placidae felicia genti
Secula, mitescent Ursi lybicique leones.
Pax erit toto Saturnia secula mundo.
Delphica tum vates sacro sic protulit ore.
75Ut rerum domitor toto memorabilis aevo
Pertulit Alcides invicto corde labores,
Et validis totum pacavit viribus orbem,
Sic erit hic princeps domitor terraeque marisque
Ferdnandi postquam successerit altus habenae,
80Et meritis totum complebit laudibus orbem,
Principe quo terris unum consurget ovile,
Pastor et unus erit populis. Sic protulit ipse,
Qui fuit intacta dignatus virgine nasci,
Pertulit et diram suffixus in arbore mortem,
85Quae scelus, et prisca pollutos labe parentum
Abluit, et summi limen patefecit Olympi.
Tum pudor, et virtus erit, et pulcherrima mundo
Religio surget totos mansura per annos.
Nunc pavor, et toto discedant pectore curae,
90Pax erit et toto Saturnia secula mundo.
Inde Tyburtina haec reseruit fata sacerdos.
O decus Austriacae rex et fortissimae gentis,
Te superum rector moderamina ad alta secundis
Protulit auspiciis rerum, nam milite forti
95Barbaricas acies sternes populosque superbos,
Ac celebres magno referes clamore triumphos,
Serviet, Euphrates, Ganges tibi, Phasis, et Ister,
Aegyptique ferax tellus, et Caspia regna,
Pyrrhus, et insignis Pellaei gloria regis
100Cedet, et imperii primus qui rexit habenas,
Et post exhaustos terra pelagoque labores,
Quaeque manet tellus utroque in littore Phoebi
Maximiliane tibi demum subiecta recumbet.
Te vesana lues, furor, et malesana cupido,
105Et procul excedet cunctis Mars exul ab oris,
Pax erit et toto Saturnia secula mundo.
Tunc Samia haec virgo divino numine plena
Veridico taleis effudit pectore voces.
Maximilianus erit rex hic virtutibus ingens,
110Ferdnandi quo vera patris splendescit imago,
Imperii ad summos meritis evectus honores:
Qui placidam victor toto dabit orbe quietem.
Non erit Augusto minor hic successibus illi,
Qui fuit Imperii rerum ditione potitus
115Europae atque Asiae Lybiae et sitientis arenae.
Rex erit hic fidei splendor decus atque perenne,
Cuius facta viri seclis memoranda futuris
Nulla dies poterit, nec edax abolere vetustas,
Donec erit tellus atque ignibus aethera cantus,
120Pax erit et toto Saturnia secula mundo.
Inde canit Phrygia haec divino ex ore sacerdos.
Imperii moles humeris innixa recumbet,
Maximiliane tibi Divum mitissima cura,
Sub iuga deduces populos gentemque rebellem,
125Quae furit, et Christi leges et dogmata spernit.
Atque ducum rigidis liventia colla cathenis
Ipse trahes victor, populo plaudente triumpho.
Te cito prospiciet lustris labentibus aetas
Imperii cursu moderantem lora secundo,
130Qua mare, qua terras, et qua videt omnia Phoebus,
Te scelus infandum caedes bellique tumultus
Desinet, et cunctis surget concordia rebus.
Sic Iovis aeterni manet alta mente repostum,
Quisque Dei pura veneretur numina mente.
135Pax erit et toto Saturnia secula mundo.
Italica haec virgo profudit carmina voce.
Maximilianus erit coelesti numine Divum
Inferior nulli magnorum sanguine Regum:
Quo tam magnanimo sese iactabit alumno
140Teutonidum tellus, toto clarissima mundo.
Quam sapiens olim Pellaeo Graecia Rege.
Huic dabit Imperii decus et fastigia rerum
Omnipotens genitor, cursus qui dirigit astris,
Auspiciis cuius laetis et sydere dextro
145Victrices aquilae felici Marte volabunt,
Qua caput Oceano nitidum Sol promit et abdit,
Ac Boreas perflat terras, et nubilus Auster.
Tunc erit hic Caesar populis gentique subactae
Iustitiae cultor, verae et pietatis imago.
150Quisque suam peraget tranquilla per otia vitam,
Pax erit et toto Saturnia secula mundo.
Post Erytraea choro divino afflata furore
Sic rerum series, atque ordine fata recenset.
Qui tenet hic nomen proavi rex inclytus alti
155Vincet, et ingenteis attollet ad aethera fasces,
Et dabit hic leges, atque aurea secula condet:
Qualia sub divo fluxerunt Caesare quondam
Augusto, quo parta salus, et bella quierunt.
Tum pavor et luctus fugient, metus, ira, furorque,
160Otia per terras iterum gens alma fovebit.
Tunc homines credent antiqua in tempora ventum,
Queis rudibus sulcis intactaque vomere tellus
Sponte sua fruges totum reddebat in orbem.
Classica nec martis campo fera bella ciebant,
165Tunc erit alma fides Christi diffusa per orbem
Qua duo sunt axes, duo qua confinia Phoebi.
Plaudite Primates cuncti sub Principe tanto;
Nam cito collapsum seclo decus atque nitorem
Restituet, toto tenebris ex orbe fugatis.
170Tunc erit alma quies, et meta extrema laborum,
Iustitia et mitis placido clementia vultu
Dulcia porrectis coniungent oscula dextris.
Pax erit, et toto Saturnia secula mundo.
Haec ubi veridico fuderunt ore Sibyllae;
175Caesar et excelsi Proceres gratantur ovantes.
Tum caput hic Phoebus lauro Parnasside cinctus,
Qui decor, et blando resplendet gratia vultu;
Haec iterum fudit sublimi carmina cantu,
Quae lyra, quod plectrum poterit percurrere laudes,
180Austriadumque decus, titulos, partosque triumphos?
Quorum fama virum plaudentibus aethere pennis
Hesperias ultra Gades penetravit et Indos
Et iuga Sauromatum, septena ac ostia Nili.
Haec domus antiquum Troiano a sanguine Regum
185Inclyta deducit serie genus, alta vetustas
Sic canit, elapsi quondam non immemor aevi.
Haec Fidei columen domus, et spes unica secli,
Cui divum Imperii sceptrum pater annuit alto,
Excipit amplexu dignos, fovet atque tuetur,
190Magnanimosque duces, populosque amplectitur omnes,
Qui veterum servant decus et pia iura parentum.
Plaudite Magnanimi Proceres, terraeque potentes,
Gens erit Austriadum caput invictissima mundi.
Haec domus Imperii fatis elata secundis,
195Cui peperit fasces, titulos, decus atque perenne
Alma fides, pietas, virtus, clementia, nomen,
Protulit Heroes, qui bello et fortibus ausis
Barbaricas fregere minas, hostesque furentes;
Agmine et ingenti plausu duxere triumphos;
200Et dabit haec semper claros per secula natos,
Inclyta quos virtus merito super aethera tollet.
Haec domus insignis titulis, qua numine divum
Romani Imperii sceptra inconcussa manebunt,
Virtutem extollit, vitiis et praemia reddit.
205Eia agite albenti praecingite tempora oliva,
Gens erit Austriadum caput invictissima mundi.
Haec ditione potens, multos dominata per annos,
Quae iuga servitii populis excussit, et ingens
Exitium, trepidosque metus, durosque labores,
210Imperio nulli cedit pietate nec armis.
Teutonica huic debet tellus et Pannonis ora,
Quaeque manet regio septem subiecta trioni,
Concelebrat, laudat, meritosque extollit ad astra.
Hanc tremit Imperio Gallus, viridesque Britanni,
215Massagetaeque truces, et regnum mobile Rhesi,
Atque furens Getico Mahometius hostis ab axe.
Haec tenet imperii sceptrum, semperque tenebit,
Donec Phoebus erit lux et sua sydera coelo.
Quisque Iovi grates persolvat munera dignas.
220Gens erit Austriadum caput invictissima mundi.
Haec pia progenies Regum supereminet omnes
Gentibus, imperio, titulis, opibusque superbis,
Ut similem nusquam terrarum viderit orbis.
Nec domus Heroum fuit ulla, nec orbe manebit
225Clarior exuviis regum nec honoribus altis:
Haec viget, et sancta morum probitate refulget,
Quam merito servant coelestia numina divum,
Ut queat afflictis tandem succurrere rebus;
Cuius finis erit nullus nec terminus aevi.
230Plaudite Germani, rebusque incumbite laetis,
Gens erit Austriadum caput invictissima mundi.
Si quis forte velit divino carmine vates
Et decus, et laudes, memorandaque gesta referre
Stemmatis Austriaci, veterum decus atque virorum.
235Hic prius enumeret motus et sydera coeli;
Quot Notus evertit Lybiae sitientis arenas;
Vel quot caeruleo pascuntur in aequore pisces.
Haec domus aeternam populis latura quietem,
Ordine perpetuo coelo quam protulit ardens
240Virtus et geminos sublimis gloria ad axes;
Proferet exuvias et barbara signa triumpho,
Qua mare qua tellus atque insula quaeque patescit.
Iam pavor et toto discedant pectore curae.
Gens erit Austriadum caput invictissima mundi.
245Et satus Caesar praesens de stemmate claro
Irruet in Turcam bello in sua fata furentem.
Maximilianus avum titulos et facta secutus,
Cui viget ingenium, mens et generosa cupido,
Dux erit insignis medios invectus in hostes:
250Aeratas acies saevi in certamina Martis
Hic aget, et campo victor discurret aperto.
Tunc quatiet pennas coelo Iovis impiger ales,
Atque erit aligero coetu comitatus ovanti.
Huic etiam cursus sese sociabit in omnes
255Aliger ipse leo, Veneti qui iura senatus
Servat et Adriacam mediis in fluctibus urbem,
Caesaris imperio fidus terraque marique.
Tum Iovis hic ales Ferdnando Caesare
Acer et ingenti committet praelia caede.
260Et gravida imperiis, et tot ditata trophaeis
Coelicolum nutu tellus subiecta recumbet,
Quae Constantini magno cognomine gaudet.
Et postquam Getico deduxerit orbe triumphos,
Unguibus infesti lacerabit signa tyranni,
265Imperii sceptrum, falcatae et cornua lunae
Sub pedibus rerum domitor depressa tenebit,
Et dabit Europae populis per secula pacem.
Tunc Aquila haec victrix tollet super aethera pennas;
Maximilianus erit postquam ditione potitus
270Imperii tandem superis in vota secundis,
Caesare quo surget populis felicior aetas.
Tunc caput haec Asiae domus, haec Lybiaeque
Et caput Europae, centumque uberrima regnis
Vivet, et aeternum referet per secula nomen.
275Hoc erit o Proceres, nec tempora longa supersunt.
Non incerta cano, verum mihi credite vati.
Sic rerum series, sic fati postulat ordo,
Proferat excelsos Germanica terra triumphos,
Gens erit Austriadum caput invictissima mundi.
280Haec ubi divino profudit pectore vates;
Teutonicae exurgens laetae regionis imago
Consessu in medio Procerum sic voce profatur:
Summe deum rector, qui sydera cuncta gubernas
Et coeleste solum nexu, stabilique coruscans
285Ordine cuncta ligas, series animataque servas
Singula, perpetua reficis vertigine tractus,
Ipsa tibi grates tanto pro munere dignas
Semper agam, pariterque dabo tibi thuris honores.
Namque tuo nutu rectas Ferdnandus habenas
290Temperat Imperii, populos frenoque coercet.
Ver prius autumno, brumae miscebitur aestas,
Inque caput refluo voluentur flumina lapsu,
Cunctaque terrificis volvet natura tenebris,
Et ruet axe polus, nostro quam tempore in ullo
295Excidat hoc animo munus seu gratia facti.
Da pater omnipotens rerum suprema potestas,
Ut pius hic Caesar labentis gloria secli
Signa per externos referat victricia campos,
Et cito succumbat bello Mahometius hostis
300Sedibus eiectus patriis et divite regno,
Victus et Austriacae supponat colla cathenae.
Post ubi Nestorei metas transcenderit aevi,
Et fuerit Caesar superas evectus ad oras,
Maximilianus ovans veluti Mars alter in armis
305Opprimat hostiles acies, gentemque rebellem,
Et sub utrumque polum, geminasque Hyperionis oras
Hic referat magno victricia signa triumpho,
Et revocet toto Saturnia secula mundo,
Austriacaeque domus gens et divina propago
310Splendeat Imperii titulis partisque trophaeis,
Subiectosque sibi populos in pace gubernet.
Da precor hoc etiam Genitor, qui cuncta gubernas
Auspiciis laetis vatum haec pia dicta probari,
Irrita ne maneant concepta hic gaudia mente.
315Protinus aetherea coelum sub luce refulsit;
Et Pater intonuit coeli de parte sinistra,
Contorsitque polo nubes de vertice summo;
Lactea sydereo qua panditur orbita tractu,
Aligerique chori summo fulgore micantes
320Protinus Eoo visi transcurrere coelo:
Qui subito implerunt laetis concentibus auras.
Mox ubi laetitiae coelo ter signa dedere;
Haec fuit immenso cunctis vox reddita Olympo,
Proferet Austriadum toto gens inclyta mundo
325Imperii fines coelesti numinis aura.
Vespere ad Eoum, geminique ad cardinis axes.
Quae vox missa polo celeres divina per auras
Spe procerum laetos animos et corda replevit.
His demum exactis solio consurgit ab alto
330Caesar, et aeterno grates agit ille Tonanti,
Maximilianus item, laeti proceresque sequuntur.
Tunc iterum pulsis sociantur carmina nervis
Phoebus, et Aonides Musae et laeto agmine vates,
Personat inde melos, tantae et concordia vocis,
335Ut quicunque putet vario modulamine cantus
Adventasse choros coelesti e sede Tonantis.
Protinus hic vatum concordi voce peracto
Concentu magno, resonant spectacula plausu,
Omina sic votis accepta fuere secundis.
340Exurgit subito volitans maioribus alis
Fama, per Europae populos urbesque potentes
Accelerat cursus, et nuncia laeta reportat,
Gentibus, extremo laetentur ut omnia seclo.
Tum propior metam rapido nox humida cursu
345Contigerat, Phoebique fores patefecerat ortu
Titoni coniunx velamine cincta micanti.
Protinus Alipotens humeris me sublevat altis,
Atque iterum liquido repetitis aethere pennis,
Hic peragit cursus, patria et me collocat arce.
350Tunc ait, haec medio Procerum vulgata theatro
Omina conserva, et memori sub pectore conde,
Nam decet haec nutu superum magnique Tonantis
Carmine te facili, brevibusque intexere chartis,
Ordine quo praesens et postera perlegat aetas.
355Dixit, et immenso libratis aere pennis
Cessit, et aethereas Superum penetravit ad arces.