Verino, Ugolino Firenze, 1438 - 1516, epigrammata, epigrammata epigr. epigrammata (F. Bausi, 1998), section 1

Home Collections/Texts Perseus Catalog Research Grants Open Source About Help

Hide browse bar Your current position in the text is marked in blue. Click anywhere in the line to jump to another position:

3. ad regem Mathyam ut, cum ocium detur, | epigrammata sua legat ex sacris litteris deprompta

Si quando, armipotens, tibi cessat bellica cura,
Ocia cum fuerint, carmina nostra lege.
Hic nihil obscenum invenies, quod principis aures
Ofendat, sed quae virgo Catoque legat.
5Non haec composui vatum de more priorum;
Crebrior est Pallas quam mihi dicta Venus,
Plurimaque inseritur nostris sententia chartis;
Nil preter Christum carmina nostra sonant.
Deduxique novem in Christi sacra templa sorores:
10Per me Calliope est initiata sacris;
Non Ippocrinem sed batisteria potat
Iordanisque sacri est gratior unda choro.
Tu quoque, catholicae fidei rex unice cultor,
Casta fluentini carmina vatis ama.

4. ad Regem Mathyam, cui libellos suos commendat, | qui properent ad eum patronum et ornatorem ire

Ad te festinant sine me, rex, ire libelli;
Non mare, non longas pertimuere vias.
Iam defensorem, iam te posuere patronum,
Iam sordent illis, tecta paterna, lares.
5Iam nequeo retinere domi, nidoque relicto
Ut Phoebi corvus iam sine matre volat,
Sic volucres rapidis decurrunt passibus ad te;
Devovi hos, postquam sic voluere, tibi.
Demisso his iussi vultu tibi ferre salutem,
10Poplite deflexo cum tua tecta petent;
Vertice nudato tum suplice voce perorent;
Adiungant lepidos cum gravitate sales.
Sintque breves; nullum mordaci scommate ledant;
Sint nitidi et terso dulciter ore sonent,
15Oreque virgineo prope te nil turpe loquantur;
Respuit obscenos regia casta iocos.
Sin secus accedent, detorques ocius ad nos,
Ut castigatos virga paterna notet.

5. ad librum suum, ut se ostendat Beatrici | reginae Pannoniae, poetarum fautrici

Pannonii regis cum celsam intraveris aulam,
Reginae thalamos, parve libelle, pete.
Haec Ferdinandi est soboles generosa Beatrix;
Vatibus haec sacris semper amica fuit.
5Postquam dicta salus, et dextrae dextera nexa est,
Exposcet subito: "Qualis et unde venis?".
Dic te syderei prodire e dogmate Christi,
Dic te socratici multa referre libri,
Et Latii magni tuscis a finibus hospes
10Tam longum per iter regia tecta subis.
Abs te scire viae causam si forte requirat,
Quid dices, tyrius cum notet ora pudor?
Dic te magnanimi commentum gloria regis
Pannoniam adtraxit. Nil tamen ipse petas;
15Te legat, hoc sat erit: si non explosus abibis,
Scommata non poterunt saeva nocere tibi.
Pertenuem censum domini narrabis egeni;
Nil tamen eflagites, ne ve protervus eris.
Sponte dabit; nihil ipse petes suplexque tacebis:
20Nam qui non poscit, munera plura feret.

6. cur, relicto carmine heroico, | epigrammata scribat

Cur brevia alternis epigrammata versibus edam
Si quaeris, potius quam fera bella canam,
Cum magis altiloquo currat mea Musa coturno,
Non debent magno carmine parva cani,
5Et quandoque iuvat deserto monte per imas
Tendere iter valles et variare vices.
Nec minor in tenui labor est, nec gloria dispar,
Nec pariter cunctis carmina quaeque placent.
Non idem est gustus: tu velles dulcia vina,
10Ipse casentinis acida nata iugis.
Hic teneros elegos et salsa epigrammata vellet,
Tu legis altiloqui carmina Virgilii.
Illi igitur debetur honos et gloria maior,
Ingenio multis qui placuisse potest.

7. patientia in adversitate | tanquam aurum in fornace probatur

Rebus in adversis patientia vera probatur:
Cuius traiecit pectora sermo Dei,
Hic non concutitur, rebus nec luget ademptis;
Cui charitas domini est, nil habet ille mali.
5Haeret quippe Deo vinclo mens nexa tenaci:
Ergo quis esse potest cum charitate miser?

8. qui sequitur praecepta Dei | nunquam erit infoelix; quod Christus fecit, | nos imitari debemus

Vis salvus fieri? Crucifixi signa sequaris;
Huius enim castris nemo perire potest.
Si praecepta ducis servaveris omnia, nunquam
Hostis fallacis decipiere dolis.
5Victor eris, si nudus eris: audacior ibis
Quo suadet princeps, quo iubet ire Deus.
Auratos currus ussit pelleius heros
Exemplumque sui est turba secuta ducis,
Ut vacuus gaza Persarum victor ad Indos
10Curreret, ut minime sarcina tardet iter.
An miles Christi, caeli qui tendit ad arcem,
Divitias secum tam grave portet honus?
Rex regum, Christus, sine tecto vixit egenus:
Tu, Christi cum sis miles, habebis opes?

9. quod difficile est optare | et possidere divitias sine crimine, | nec simul Deus et divitiae amari possunt

Esse cupis foelix et nullo crimine dives,
Et cupis aeterni regna videre Dei?
Nil agis, infoelix! Optas contraria vota:
Vis fieri magna cum gravitate levis.
5Non geminis opus est, sed pes tibi sufficit unus:
Unica per callem ducit ad astra via;
Angelico effectus Iacob certamine claudus,
Diversum ut vitae nosceret offitium.
Quo poteris pacto fieri sine crimine dives?
10Nec cum divitiis Christus amandus erit.

10. ad regem Mathyam, bello ac pace insignem

Virtutis iam fama tuae totum occupat orbem,
Extremi fines exit ad Occeani.
Pannoniis nuper veniens germanus ab oris,
Dixit quae bello, quae quoque pace geras,
5Scilicet ut regum non sit te iustior alter,
Turcorum exitium christicolumque salus.
Armis turpe putas vinci, sed turpius auro:
Munera te nemo largius ulla dedit.

11. contra Averoim comentatorem, | Catolicae fidei impium hostem

Perfide, quid dixti intellectus ut unicus omnes
Permeat, et Christi carpis, inique, sacra?
Tam dirum unde nefas? Quae te dementia coepit?
Qua demonstrari vis ratione Deum,
5Cum sis finitus, cum sis mortalis, at ille
Incircumscriptus cum sit et omnipotens?
Miraris potuisse Deum de virgine nasci;
Quod nostra induerit corpora, monstra putas,
Ut nos a primae purgaret origine labis:
10Haec delirantis somnia dicis anus.
Qui fecit caelum, qui certos ordine cursus
Distinxit, facere hoc cur potuisse negas?
Perfide, christicolas ludis dicisque loquaces,
Demonstrant fidei quod ratione nihil.
15Tum quia corpus edant Christi potentque cruorem,
Tygridas immanes Lestrigonasque vocas.
Sentires aliter forsan, sacra mystica Christi,
Depositis tenebris, si tibi nota forent.
Inmundis sed quis dabit aurea munera porcis?
20I procul a Christi relligione, canis!

12. in coelo sunt omnes foelices | sine invidia, licet dispari sint gloria

Sydereos cives vis tanta innectit amoris,
Nullius ut tangat pectora livor edax.
Est omnis aeque foelix, sed gloria dispar:
Pro meritis non dat plus ve minus ve Deus.
5Quoque cares loetus gaudebis ut alter abundet,
Ceu dederit Christus talia dona tibi.
Noris quippe Deum tribuisse haec omnia iuste;
Aequa Deus meritis premia cuncta dedit.
Nec plura optabis, contentus sorte minori;
10Quodque Deus dederit, perdere nemo potest.
Summum, crede, bonum coelo reperitur in alto,
Quod tollet nullo tempore longa dies.

13. de fama, quae est acre telum ad res obeundas

Charior argento fama est; qui negligit illam,
Virtutis nunquam cura futura sibi est.
Ad res fama acer stimulus perhibetur agendas,
Qua sine ceu pecudes quisque iacebit iners.
5Quem non fama movet, nequicquam hortabere segnem;
Non hominum in coetu connumerandus erit.

14. non debemus querere longam | sed vitam bonam

Qui vitae brevitate dolet, cupit ille laborem
Et procul a portu per mare tendit iter.
Quem Deus imposuit, cunctis est finis habendus,
Seu brevis est vitae, seu tibi longa via.
5Non quantum vivas quaeras, et tempora perdas,
Sed bene; sat longa est, cui bona vita fuit.

15. contra avarum, qui magis pecunie | quam amicitiae studeat

Ah, quanto melius tibi veros esset amicos,
Undique quam magnas quaerere divitias!
Nulli cura minor dulces reperire sodales,
Sed regum magnas continuare domos.
5Dimidium, mihi crede, tui est iocundus amicus:
Quo pacto poteris parte carere tui?

16. contra perfidum, qui fidem fregerat | quae etiam hostibus servari debet

Vincula, crede mihi, prisci maiora Quirites
Porrectae dextrae non habuere fide.
Regulus immanes rediit moriturus ad hostes,
Cui vita fuerat charior alma fides.
5Non dulces nati et lachrymae tenuere gementis
Coniugis, et patriae non tenuere preces.
Et non dum coelo Christus descenderat alto,
Nec dederat legis foedera sancta Deus.
Nos, genus electum, nos, Christi sacra propago,
10Servemus mira relligione fidem.

17. qui culpam defendit, peccatum congeminat

Si culpae defensor eris, geminabitur error;
Impunita solet crescere nequitia.
Repperit improbitas iam nunc quaecunque patronem,
Defensore suo crimina nulla carent.
5Utilius, mihi crede, bonis sua dona negare est
Quam meritas poenas non posuisse malis.

18. de magnificentia Dei, qui amicis suis | liberalibus et bonis centupla munera condonat

Centupla dona Deus tribuit sua sacra colenti
Saepeque promissis munera plura dedit.
Qui bona pauperibus Christi donarit amore,
Foenore centeno multiplicabit opes.

19. mors acerbior est diviti quam pauperi; | nihil praeter culpam et virtutem portatur ad inferos

Divitias cumulas? Maior te poena sequetur,
Depones aegre cum moriturus opes.
Quid facies? Stygias aurum non fertur ad undas,
Sed culpa aut virtus, illa vel illa comes.
5Nudus erit miles, curaque solutus ab omni,
Qui sequitur nudi principis arma Dei.

20. ad urbem Florentiam, ut nihil timeat, | si odium contra cives suos ponat, servata iustitia

Te nunquam externi violentia subruet hostis;
Si sis fida, tibi nemo nocere potest.
Omnis civilis discordia diruit urbes,
Interna est labes omnis origo mali.
5Scipio servabat merito Carthaginis arces,
Interni tanquam frena futura mali.
Quas postquam evertit sententia magna Catonis,
Impia romanas vertit Erinis opes.
Nec sortem adversam damnes, Florentia, sed te;
10Nemo tuum externus subruet imperium.
Exemplum genitricis habes, manet exitus idem;
Impia nascentis semina tolle mali!
Si fuerint proceres iusti, concordia foelix
Nascetur; regum quis tibi obesse potest?

21. fortuna prospera nunquam fuit cuiquam diuturna, | sed plerunque infoelices exitus morantur illam

Divitiis et honore tumes foelixque videris
Quod tibi nil dederit sors violenta mali.
Nota tibi est Cresi, Samiorum nota tyranni
Fortuna: eventus dirus utrisque fuit.
5Nescis fallacis quot luserit aura sereni
Et medio in portu saepe carina perit?
Cui nihil adversi per longum contigit aevum,
Iam sibi pernitiem noscat adesse suam.
Sin vero ad mortem duret fortuna secunda,
10Altera post mortem vita futura gravis.
Quid narrem heroas per mille pericula Christi
Vulneribus coelum vix meruisse suis?
Caecuba tu potas, auroque insignis et ostro:
Eternam patriam sic peperisse putas?
15Militibus Christi longe est inimica voluptas,
Pauperibusque magis dat sua regna Deus.

22. contra avarum, qui divitias cumulat | summo labore, quas sit relicturus hostibus suis

Quid petis, infoelix, quid te noctesque diesque
Excrucias? Demens, in tua fata ruis!
Quaeris opes terramque omnem disquiris et aequor,
Ut tibi maiori foenore crescat onus.
5Sub quo servitio, sub quo cruciere tyranno!
Rodit enim semper vermis avaritiae,
Saevior inque dies instat veniente senecta,
Urget et extremo mortis in articulo.
Utere quaesitis et amicis loetus egenis
10Partire: hoc pacto multiplicabis opes,
Antea confringat quam fila novissima Cloto,
Arbitrio foelix ut moriare tuo.
Quippe haeres seram locupletis funeris horam
Anxius expectat fataque tarda dolet;
15Haeredis fletum dicunt sub tegmine risum.
I, cumula, demens, hostibus ista tuis!
Amittes nunquam quae tu donabis amicis;
Quas tibi conservas, alter habebit opes.

23. ad Michaelem filium suum, quem hortatur | ad studia humanitatis in tenera aetate

Indole tam clara notus, charissime fili, es,
Ut factis iam sit fama probanda tuis.
Ne nomen perdas et fama feratur inanis,
Hoc igitur debes pervigilare magis.
5Te pater et patruus moveant, tibi gloria calcar
Admoveat, stimulos det tibi laudis amor.
Nil duce desperes, iuvenis, virtute parare;
Sed non cunctandum est: labitur hora celer.
Dum puer es (studiis haec apta est omnibus aetas)
10Incumbe, et stili sit tibi cura prior,
Quem solers multum scribendo effeceris usu;
Doctrinae interea cura secunda tibi.
Sed pro comperto est, quicquid iuvenilibus annis
Perdisces, tollent tempora nulla tibi.
15Pravorum ut pestem in primis commertia vites:
Haec aetas vitiis pronior esse solet.
Rumpe moras, nam vita brevis longissimaque ars est,
Et post fata bonis longa futura quies.

24. contra eos qui volunt in hac vita | requiescere, ut eterne laborent in altera

Quisquis in hac (demens!) quaerit requiescere vita,
Altera plena sibi vita laboris erit.
Currimus hac omnes, capiunt sed praemia pauci;
Non hic desidiae est nequitiaeque locus.
5Segnitiem nobis prohibet certamen et hostis
Saevus et aeternae mortis ubique pavor.
Nos alacres reddat promissi gloria coeli,
Quam Deus athletis, praemia certa, dabit.
Vel poenae aeternae vel dona aeterna dabuntur:
10Quem vitae istius terreat ergo labor?

25. contra ambitiosos, ostendens vitam | tyrannicam et procerum esse miserrimam

Si scires quanto discrimine vita tyranni
Vexetur, dicas tristius esse nihil.
Regna velut pestem fugeres Syllamque cruentum
Laudares, posuit cum sua regna ferox.
5Magnanimi contra damnares Caesaris arma,
Cum patriae iniecit ferrea vincla suae.
Mille dolis petitur populi procerumque tyrannus:
Quae nox cum somno est, quae sine lite dies?
Inviso regi nunquam fuit ulla voluptas
10Unaque sollicito non vacat hora metu.
Impendere sibi totidem quibus imperat hostes,
Et sciat esse sibi tela inimica domi.
Quid miserabilius sine amicis ducere vitam?
Hosti comuni sed quis amicus erit?
15Quod petitur multis, magno discrimine habetur;
Pestifera invidia regia nulla caret.
Sis bonus ipse licet, populi si flectis habenas,
Tu tamen invidiae cuspide fossus eris.
Ambitio praeceps omnique inimica quieti est;
20Ex hoc nequitiae fonte venena fluunt.

26. quod contritio culpae ad caelestis regni | recuperationem pernecessaria est

Quisquis holympiaci fieri vult incola regni,
Admissae culpae lugeat usque notam.
Corde gerat tanquam descriptum in codice crimen,
Possit ut erroris penituisse magis.
5Semper et instantis circum se limina mortis
Horreat, et iustum cogitet esse Deum,
Quam sit vita brevis, quam sit fugitiva voluptas
Et solidum nostris rebus inesse nihil.
Nec quenquam invenies ex omni sorte beatum,
10Ni mundo extremum clauserit ore diem.

27. nullus imperator maiora praemia dedit | suis militibus quam Christus, qui regnum coeli | suis christianis commilitonibus impartitur

Militibus si dona suis dat Christus Holympum,
Cur piget in castris aera merere suis?
Terrestrem ob patriam magni cecidere Quirites;
Impulerat tantus pectora laudis amor.
5Nos ob caelestem patriam pugnare pigebit,
Immensum paritur cum sine fine decus?
Si tantum ob viridis sudavit flondis honorem
Groecia, cum volucri pulsus Olympus equo est,
Nos erimus resides ob gemmea serta triumphi
10Aeterni? An quisquam desidiosus erit?

28. quod inanibus curis impliciti | homines aeterna relinquant

"O curas hominum vanas"! Sic Persius orsus
Ostendit nobis mentis inesse parum,
Qui curvi in terris vivamus more ferarum,
Ignaros quo mens, quo Deus ipse vocet.
5Hic sumus athletae, certandum est: praemia coelum
Victores, victos Tartara saeva manent.
Instat atrox hostis, noctesque diesque minatur
Exploratque aditus in tua corda, ferox,
Ut si cessantem nec viderit arma tenentem,
10Continuo occultis te petet ipse dolis.
Non ita nocturnus lupus insidiatur ovili,
Cum siccas fauces urget iniqua fames.
Sic vigil insidiis daemon tua pectora circum
Excubat, inquirens quo capiare modo.

29. de charitatis laudibus

O charitas dilecta Deo, pretiosior auro!
O charitas cunctis anteferenda bonis!
Per te de coelo aeterni sapientia regis
Infusa est utero, virgo Maria, tuo.
5Humanum per te genus est a morte redemptum,
Per te syderei est ianua aperta poli.
Te sine perfectum nihil est, tu forma bonorum es;
Cui non est charitas, nil habet ille boni.

30. nihil est avaro miserabilius, cuius vitium | ad mortem perdurat, semper crescens

Heu, quanto argentum discrimine quaeris et aurum!
Infoelix, laqueos instruis ipse tibi!
Carpit inops securus iter, nec tela nec hostes
Latronumque dolos insidiasque timet.
5Tu vero ad motae pallescis harundinis umbram;
Cura vigil noctes te cruciatque dies.
Crescit avara sitis faucesque exsiccat hanelas:
Quoque magis potat, plura requirit idrops.
Omne aliud vitium longaeva aetate senescit,
10Nummorum solus sed iuvenescit amor.

31. contra curiosos et inquirentes scire | causam divinae Trinitatis

Quaeritis aeterni causas cognoscere Christi,
Cur tres, cur unus, cur homo sitque Deus:
"Aequalisque patri est, et cum genitore coaevus?
Procedit sicuti spiritus ille sacer?"
5Occeani guctas et harenae noscere grana
Vellereque e coelo quaeritis astra manu!
Puro corde fides portam reserabit Holympi;
Ostendi humana non ratione potest.

32. ad Franciscum Bandinum florentinum, | pannonii regis familiarem cui libellos suos commendat

Pignora chara tibi fidi veterisque sodalis,
Commendo nostros, dulcis amice, libros.
Per te aditus pateant, Bandine, ad regia tecta:
Deduc atque illis dirige, frater, iter.
5Nempe verecundo forsan nimis ore timebunt,
Reginae ac regis prepediente metu.

33. ad Callimachum etruscum poetam insignem, | pannonii regis amicum

Callimache, aeterni renovas qui nomina vatis,
Nec sinis ut versu sit prior ille tuo,
Etrusci vatis peregrinum suscipe carmen
Hospitiumque illi praebe, poeta, tuum.
5Commendes precor ut docto mea carmina regi,
Ut Mecennatis praebeat offitium.
Laudari a doctis vera et pulcherrima laus est;
Plebs sine doctrina, iudicioque caret.

34. ex agro pannonio cessit | aquila victa a corvo victore

Victori corvo cessit Iovis impiger ales;
Gratior est Phoebo quam fuit ante suo.
Iam niveis rursus vectetur in aethera pinnis,
Et prima inter aves gloria corvus erit.

epigrammata (F. Bausi, 1998).

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 United States License.

An XML version of this text is available for download, with the additional restriction that you offer Perseus any modifications you make. Perseus provides credit for all accepted changes, storing new additions in a versioning system.

Greek Display:
Arabic Display:
View by Default:
Browse Bar:

Verino, Ugolino Firenze, 1438 - 1516, epigrammata, epigrammata epigr. epigrammata (F. Bausi, 1998)

This text is part of:

View text chunked by:

Table of Contents:

1.

2. triumphus et vita Mathyae regis admiranda, | versu heroico percursa