1.
Mensis erat dictus veteri sextilis ab annoNobile ab Augusto qui duce nomen habet,
Quo gravis ardet adhuc flagranti Syrius aestu
Et Leo Phoebeos sentit adustus equos
5Quo sitit omnis ager, quo putrida stagna moventur,
Plurima quo vapido vina sapore fluunt,
Quo mare sollicitum ferventibus aestuat undis
Membraque letiferis febribus apta iacent,
Quo Canis ipsa furit rabie stimulata feroci,
10Perfurit ut foetu tygris abacta suo.
Non isto poterat Phoebeas tempore sortes
Anxia cum Lycio Delos habere choro;
Nullaque sanabant aegrum medicamina corpus,
Vanaque languentis vota rogantis erant;
15Stabat et exhausti sterilis Permessidos unda:
Nulla gravem poterant ora levare sitim.
Tristia clamabant tundentes pectora Musae
Quaerebantque suum per iuga nota ducem.
Illum Cyrrhaeo moestum videre sub antro
20Et procul eiectae dissona fila lyrae;
Spretus et inculta crinis cervice iacebat
Binaque subflexis palma supina genis.
Protinus ut tanti quaesita est causa doloris,
Edidit accenso talia verba sono:
25"Hiccine de vili sortitus turpia corvo
Nomina Pegaseas dillaniabit opes?
Num licet infesto sceleratum absumere telo,
Quo ferus Haemonia concidit anguis humo,
Quo fixi horrendos Siculis Cyclopas in agris,
30Cum meus indigno fulmine natus obit?
Quis ferat ut nostro deiectum vertice monstrum
Faustinae rabido detrahat ore chely,
Quam rigidae quercus montanaque saxa sequntur,
Qua lea, qua tygris, qua fera cuncta salit,
35Qua foret Eurydice superas revocata per auras
Motaque bis Stygii pectora dura Iovis?
Proh tamen hic petulans, superis invisus et imis,
Tentat inauditam frangere posse lyram.
Sacrilego meritas sumam si sanguine poenas,
40Decolor aeterno laus erit ista deo.
Ne tamen haec totum contagio polluat orbem,
Sentiet offensi quid valet ira dei."
Dixerat. Attonitas gravior subit ira sorores,
Accensum inflammat fervida turba deum:
45Ardentem incendunt sic addita ligna caminum,
Materia rapidae conveniente faci.
Sed dignam stolido poenam nebulone rogarunt,
Ne sola tam vili caede cruenta forent.
Ipse autem tacito volvit sub pectore Phoebus,
50Verteret an coepti pristina dicta sui.
Et tandem invita versa est sententia mente
(Iurarat Stygii numina nulla lacus)
Atque truces stimulos rabidamque iniecit Erynnim,
Ut profugus toto stultus in orbe foret.
55Fixit et ignavo raucam sub gutture vocem;
Ut nullo crocitans tempore gratus eat.
Cumque pererrasset multas velut Inachis oras,
Parisia nudus constitit exul humo.
Quilibet est subito querulum miseratus egenum
60Et mendicata membra fovebat ope.
Post ubi vecordis nota est dementia bruti,
Affuit astanti fabula risa choro;
Et fera mordaci cum toxica funderet ore,
Haec prostrata meo bellua Marte ruit.
65Hinc adsum interpres Gallis gratissimus oris
Et populo vates praetereunte color.
Ut liquidum mixtas oleum supereminet undas,
Sic premit adversos strenua Musa canes
Interea, foelix nostrae tutela Camenae,
70Porrigis ingenua munera larga manu,
Qualia Tuschus eques Latio donabat Homero,
Conderet ut pulsa Troica gesta fame.
Restituit demptas concessa pecunia vires:
Non bene, cum vacua est, ulla crumena sonat.
75Tunc hilaris coeco Paean surrexit ab antro
Et sumptum arguto pectine movit ebur,
Movit ut anguipedum post horrida bella Gigantum,
Victori recinens carmina grata Iovi.
Inficiata dedit turbae responsa petenti
80Et medicae vetitam praestitit artis opem.
Auxit et arenti sublatum fronte liquorem,
Ut solito cupidus more poeta bibat.
Ipsaque Pieridas veluti foret ulta procaces,
Gavisa est donis sacra catherva tuis.
85Nam benefacta movent superas mortalia mentes,
Nullaque Lethaeas gratia tangit aquas.
Vive igitur longos Cumaei pulveris annos,
Quo tantum virtus sospite sospes erit.
2.
I procul, o mollis nuda cum matre Cupido,I procul! Est aliis maeta petenda rotis.
Non bene lasciva mixta est cum Thaide Pallas,
Casta sed est puro Cynthia digna toro.
5Ipse ego concessi referam pia vincula lecti
Sanctaque legittima foedera iuncta manu.
Haec Pater instituit rerum moderator et orbis,
Ut duo sub solo pectora corde forent.
Hinc niveam gestant nubentia tempora vittam,
10Tempora vix ipsa dissolvenda nece.
Hinc teritur digitus fulvo circundatus auro
Foemineamque premit lucida gemma manum.
Hinc vaga damnantur Phariae connubia gentis
Ipsaque non certi theda pudenda Scythae.
15Subdita communi iaceat si foemina voto,
Uxor erit brutis aequiperanda feris.
Quin etiam moecha est vinclo solvenda iugali
Ac suspecta suo facta puella viro.
Scilicet et nullo maculanda est crimine coniunx,
20Dia velut magni Caesaris ora canunt.
Hinc sua praecipiti pulsa est Pompeia furore,
Dum violat sacram turpis adulter humum.
Qui tegit incaestae damnandas coniugis artes,
Hic reus admissi criminis autor erit.
25Publica primaevo pateant licet omnia ritu,
Non datur in varios sponsa fovenda sinus.
Ipsa quidem certo est soboles generanda parente,
Auctus ut ex vero germine sanguis eat.
Odimus illicito conceptos semine natos:
30Non manet in toto vilius orbe genus.
Hinc non ulla suae gestant insignia gentis
Nullaque defuncti iura parentis habent.
Hinc velat Romana suam non purpura frontem,
Nec quisquam est sacro dignus honore frui.
35Non est aetherei vitianda potentia regis,
Ipsa nec incaesta sacra pianda manu.
Unde maritali iungit sua colla capistro,
Livia carminibus nobilitata meis.
Iamque patent multo ferventia limina gressu
40Tectaque regali splendida more nitent,
Qualia Thessalico fulserunt atria luxu,
Cum Thetis Aeacidae venit habenda duci;
Qualia Dardaniae post dirruta Pergama Troiae,
Aeneas Tyria viderat hospes humo.
45Spargite foecundo iam mixta legumina flore;
Huc ades et dextro sydere pulcher Hymen!
Commoda iam promas salienti carmina turbae
Ipsaque Cyrrhaeo verba reperta deo.
En video rutila fulgentem lampade thedam,
50Quam tulit albenti spina recisa iugo.
En video puris haustam de fontibus undam
Ductaque iam pueris sponsa duobus adest,
Quam tegit impositum capiti velamen honesto,
Cui demissa notat fluxus in ora rubor;
55Quam praetextato cingit stola mixta tumultu,
Et saliens unctas, ecce, puella fores.
Virgo Dianeas inter celeberrima nymphas,
Unica Felsinei gloria virgo soli,
Ne fera sis nimium cupido nec dura marito,
60Iura maritalis sunt ineunda tori.
Fac tenera primos decerpat ab arbore fructus;
Iam quatient flores semina plena suos.
Appetitur prono gravidos dum pondere ramos
Flectit et est multis arbor opaca comis.
65At postquam horribili spoliata est frondibus Euro,
Spernitur in viduo sola relicta loco.
Florida sic tenerae dum grata est virginis aetas,
Est ea diversis saepe petita procis.
Ast ubi rugoso cani stant vertice crines,
70Frigida deserto secubat illa toro.
Cur geminata tuum rumpunt suspiria pectus?
Cur tremis ut viso cerva novella lupo?
Anguigeras non nexa comas furialis Erycto
Dat mala praelata signa futura face,
75Prima nec offensos remorantur limina saltus,
Limina successus testificata bonos,
Moesta nec auditur funesto culmine bubo,
Ipsa nec infausta noctua voce gemit,
Ista nec iratus damnabit moenia Titan,
80Versa nec obscuris nubibus ora teget.
Tu clarum sortita virum cui sanguine ab alto
Inclyta magnanimum duxit origo genus.
Non erit infido fugiens ceu pectore Theseus,
Qui miseram externa Gnosida liquit humo;
85Non profugam fallax qui Colchida lusit Iason,
Altera dum capto est nupta recepta toro.
Firma sed unanimem religabit utrunque cathena
Parque pari vobis crescet amore fides.
Crescat et innumeros duret, precor, illa per annos
90Semper et in titulos surgat eatque bonos.
Et paries tali dignissima pignora theda,
Inclyta quae gemini fama parentis eant.
Mutua quae forti vincit connubia nodo,
Omina fulgenti certa dat axe dea.
95Quaelibet hac habilem sortita est lege maritum,
Debita quo gravidi praemia ventris eant,
Non ut lassa foret totas exhausta medullas,
Publica ceu medio fornice scorta solent.
Luxuriat molli pinguis ceu gramine tellus,
100Sic sua materno pignora ventre decent.
In thalamos experta rudem duc, pronuba, nympham:
Annuit instanti mota puella viro.
Solvite iam lassas, noctu properante, choreas:
Dulcia sunt aliis strata terenda iocis.
105Tensior et coniunx nervoque potentior omni
Officium cunctis invidiosus agas.
3.
Si qua prophanatas spectant pia numina terras,Si flenda est ulli mors inopina deo,
Ad fera lugubres concurrite fata Camaenae,
Vestraque discisso tundite membra sinu.
5Tu quoque succinctus pullato Liber amictu,
Huc ades effusis moesta per ora comis.
Huc ades et turpi foedatos pulvere crines
Et madidas laceres, tristis Apollo, genas.
Deiice funesto viridantes vertice lauros
10Et testudineae plectra canora lyrae.
Cinge cupressigena squallentia tempora fronde,
Marceat inque tuis taxea silva comis.
Occidit, ecce, sacer vestro nutritus in antro
Bessarion; pestis, crimen iniqua tuum!
15Vix quartum infoelix lustrum compleverat aetas,
Cum sunt ex nigra stamina caesa colo.
Non passa est plenos Lachesis producere fusos,
Ne fieret tanto terra superba bono.
Quam bene Peligno referebat tincta lepore
20Carmina, quam rithmos, magne Petrarca, tuos!
Non scelus hoc poterant crudelia vertere fata?
Non bene decerpta est vix adaperta rosa.
Si sua venissent geniali tempora vitae,
Alter ab Ocnaeo vate futurus erat.
25Heu iacet hic omnem dignus superare senectam,
Turba Sibyllinos vivit iniqua dies.
O male Bessarion prima fraudate iuventa,
O dolor, o saecli publica damna tui!
Frigida seu forsan, nimio seu torrida sole,
30Seu possessa tuas, zona, videbo plagas,
Assiduos questus et flebile carmen habebis
Et fundam lachrymas in tua busta pias,
Quas dedit in caedem Marathonia virgo paternam,
Quas tulit Iliaca iactus ab arce puer.
35O fierem extincto versus pro Castore Pollux:
Iam foret alterna morte redempta salus.
Tu mea vocali resonabas carmina plectro,
Ad numeros populo prosiliente novos.
Tu semper sperata quies, tu mite levamen,
40Tu lacerae fueras anchora firma rati.
Denique cuncta tui dulcissima gaudia Fausti
Funereo tecum marmore clausa iacent.
Sis licet inflexo veluti flos sectus aratro,
Non immatura laus tua morte cadit.
45Dum sol volvetur rapto contrarius orbi,
Dicetur nomen tempus in omne tuum.
Et tua felices inter bene mixta poetas
Sentiet Haelysiis umbra beata plagis.
Qui niveam aeternum famam propagat in aevum,
50Serior annoso Nestore functus erit.
4.
Salve, festa dies, tantae qua conditor UrbisTradidit imperio maxima scaeptra suo.
Mollis ut extensa vitis propagine crescit,
Sic Roma immensum protulit alea caput.
5Haec Arabas molles ustosque coercuit Indos
Teque sagittifera, Parthe superbe, fuga.
Serviit huic nulla deprehensus origine Nilus
Turbidus et rapta factus Oaxis aqua.
Serviit huic toto divisa Britania mundo,
10Huic data sunt omni parta tributa loco.
Sic volitans superas magni Iovis ales in auras
Infestas rigidis unguibus arcet aves.
Omnibus astabit phoenix velut unica saeclis,
Semper ab hostili tuta futura manu.
15Sic iubet arcani series longissima fati,
Romulus ut densa grandine raptus ait.
Tantum aliae cedent urbes populique feroces,
Quantum populeis parva myrica comis.
Iure igitur properans solennes coetus ad aras
20Annua vimineo culmine sacra facit.
Iure micant veteri celebrata Palilia ritu
Iustaque fundator festa Quirinus habet.
Salve iterum, salve niveo lux digna lapillo,
Quam nitidis vexit Lucifer almus equis.
25Nulla meos unquam capient oblivia sensus:
Dulcia tam gratae nomina lucis erunt.
Tu facis ut primus patrias deductor ad oras
Omnia Pegaseo numina monte traham.
Tu mea circundas victrici tempora lauro,
30Multus et ex omni gente poeta canor.
Quam iuvat ambiguae vitata libido iuventae
Cuius ad immensum est area lata malum!
Quam prosunt Samii superata cacumina rami,
Difficilis dextro qua via colle riget!
35Scilicet ipsius radix virtutis amara,
Dulcior Hyblaea fructus abundat ape.
Invida latrantis rumpantur pectora vulgi,
Ardua quod nostrum surgat in astra decus.
Iamque adeat posita reliquas formidine gentes,
40Cum mea Romano surgat avena choro.
Nam bene praecipuo discussa poemata coetu
In tacito gestant pondera clausa sinu.
Salve igitur nostri lux invidiosa decoris
Et semper vultu splendidiore veni.
5.
Illa suo quondam fidissima Livia FaustoVerba salutifera scribit habenda manu.
Scribit et in celeres haec fertur epistola ventos;
Non movet ingratos spreta querela deos.
5Haec tamen accedunt nostri solatia casus,
Quod fraudem obiicio, perfide Fauste, tuam.
Exprobrata iuvat deceptae iniuria amantis:
Fit levior bilem quae vomit ira suam.
Quamvis nulla ream monuisset epistola mentem,
10Debueras sceleris conscius esse tui.
Clausus - an ignoras? - intra tua pectora iudex,
Quam grave sit fracta crimen honusque fide?
Sed quoniam amissa est niveae reverentia frontis,
Non venit in mentem laesa puella tuam.
15Scilicet ista fuit veterum natura virorum
Fallere foemineum, credula corda, genus.
Pegasis Oenone silvis errabat in altis,
Dardana clivoso qua tumet Ida iugo.
Hanc Paris ut vidit subitum resolutus in ignem,
20Arsit ut in mediis arida ligna focis.
Tandem nympha tulit servo devicta precanti
Nubere, quae magno flumine nata fuit.
At postquam insano saciata furore voluptas
Languit, infido est illa relicta viro.
25An tantum struxisse nefas? An, perfide, solam
Me potes in viduo deseruisse toro?
Non soliti lusus, non oscula dulcia flectunt,
Non meus ammissa virginitate pudor?
Non violata fides uni promissa puellae,
30Nec periurati terque quaterque dei?
Si tua rivalis successor regna teneret,
Quae foret ex merito poena, ferenda foret.
Si fuerat tam certa tuae sententia menti,
Ulla nec in patriam vela daturus eras,
35Cur me discedens flentem simulator adisti?
Cur vidi lachrymas ore bibente tuas?
Cur solatus eras verbisque affatus amicis
Te fore supremum tempus adusque meum?
Hiccine pactus amor rapidos cito versus in Euros?
40Sic ego nescio qua pellice laesa queror?
An tibi Galla fuit Latiae praelata puellae?
An venit externo gratior igne furor?
Ah quam mutati latum est discrimen amoris:
Non decet Ausonios barbara moecha toros!
45Non similis mos est, non consona lingua, nec unquam
Gallica Romanum nomen amavit humus.
Illaque non mundo gens est spurcissima victu
Et toto hyrcinus corpore foetor inest.
Non caput unctosum, nec caetera membra lavantur,
50Surdaque collectis sordibus auris olet.
Semper et atriti scabra rubigine dentes
Turpis et insecto nauseat ungue manus,
Undantique fluens naso pituita levatur.
Sordida quae fulta corpora veste tegit,
55Non amat aggesti nisi pondera flava metalli
Et brevis a primo cessat amore furor.
Tu tamen has inter feces olidasque mephytes
Negligis Hesperii corpora culta soli.
Nunc credam Armeniis sociatos tygribus agnos,
60Cum nulla ingenuo nausea facta tibi est.
Solvere venturo pro te pia vota parabam,
Grataque natali ponere thura foco;
Atque tuos reditus conceptaque verba fovebam:
Heu tutum est tacita proditione nihil!
65Haec tandem duplici claudatur epistola versu,
Ut sit perfidiae cognita causa tuae:
Credula fallaci decepta est Livia Fausto;
Cauta sit exemplo quaeque puella meo.
6.
Nunc mihi plena tuo delata est littera questu,Tradita nec surdis auribus illa fuit.
Missa vel a saevo cernenda est hoste tabella:
Nil nocet inspectis cognita causa notis.
5Dentibus ut cupidis arctissima vincula solvi,
Tunc patuit iecoris quanta sit ira tui.
Turgida succenset vitrea cito foemina bile
Atque hebetat mentem praecipitatque suam.
Nil racio spectat coeco superata furore
10Et versum est ira iusque piumque gravi,
Quae, nisi sit freno validisque coercita vinclis,
Aequales ipsis nos facit esse feris.
Si tua sedata venisset epistola mente,
Non agerer fracti foederis ipse reus.
15Multa studet nostros avertere foemina sensus,
Foemina coelestes digna subire toros.
Haec quoque formosas tellus producit alumnas,
Ipsaque Parisia constat in urbe Venus.
Nec tam forma decens, apti quam praestita mores
20Invitant fidei solvere iura meae.
Pene pares victus et habet gens Gallica mores,
Nec multum a Latio dissona verba sono.
Discitur et quodvis minimo discrimen ab usu:
Promit et humanos pica diserta sonos.
25Ipsi etiam Ausonios Galli coluere Penates:
Omnia nativus foedera iungit amor.
At si Romanos implerunt stragibus agros,
Haec fuit illatae debita causa necis.
Nam gravis est aequo pellenda iniuria Marte
30Ipsaque sanguinea vita tuenda manu;
Adde quod innata est potiundi gloria scaeptri,
Pro quo magnanimus iusta vir arma movet.
Nulla duos unquam coeperunt regna tyrannos:
Solius imperii tanta cupido premit.
35Hoc disiuncta suis fraterna cadavera flammis,
Indicat hoc caesi flebilis umbra Remi.
Gallus et auriferi nimium cumulator acervi
Et levis in cartha scribitur ille tua.
Quam bene partarum concessa est auctio rerum,
40Qua nulla est aliis laesio facta viris.
Non manet ille tenax parti nec prodigus aeris:
Nam media est certis maeta tenenda modis.
Nec levis est, coeptum vertit quicunque sinistrum,
Turpibus a votis mens revocanda venit.
45Sint licet ista tuis penitus contraria verbis
Aptaque lascivo Gallica terra ioco,
Sum tamen ipse tuo constans in amore, nec ulla
Subduxit lectum Galla puella tuum.
Atque ego praedurum superans adamanta resisto,
50Nec nostrum instanti pectus amore labat.
Non fuit astuti constantia maior Ulyxis,
Cum fugit Siculi monstra canora freti.
Ni sua vinxisset sublimi corpora malo,
Maxima Syrenis praeda canentis erat.
55Fraudantem non laudo Parim nec Iasona quenquam;
Ipse docet sanctam Regulus esse fidem.
Haec tacito nullas caelat sub pectore fraudes,
Haec est iustitiae fida ministra piae.
Unde manu colitur niveo velamine tecta,
60Iussit ut antiqui provida cura Numae.
Praecipitis convulsa ruet tunc machina mundi,
Cum tuus a nostro corde recedet amor.
Haud patriis natus tabulis inscribitur haeres;
Qui dedit ingratis dona recepta Notis.
65Grandior acceptis reddenda est gratia rebus,
Cultus ut immensae fertilitatis ager.
At reditus transacta mei si tempora damnas,
Non est tam longae causa gravanda morae.
Haurio Socraticis sanctas de fontibus undas,
70Et sint arcano fixa quot astra polo.
Haec etenim reddit cumulatum summa poetam;
Difficiles aditus Musa perennis habet.
Post modo flexus erit patrias mihi remus ad oras,
Ne videare meo, Livia, capta dolo.
75Cerneret expectans redeuntem Phyllis amantem,
Impatiens iustae ni foret illa morae.
Quare, age, coepta sacram peragas tua vota per aram
Et solito niveus tramite candor eat.
Non nisi finis erat stabili laudandus amore:
80Semper ab eventu est vita probanda suo.
7.
Si foret irrisor stulti Democritus orbis,Rideret vulgi pectora vana rudis.
Funderet oppositus largos Heraclitus hymbres,
Si foret immundi nausea visa gregis.
5Scilicet hoc multa laesum rubigine saeclum
Adiacet ut putri porca voluta fimo.
Et male directa est lippo rubrica popello,
Extera quae rubro facta colore notat.
En quia nos tacito soli versamur in antro,
10Garrula nescio quis murmura censor hyat,
Et Faustum urbanis alienum moribus inquit,
Prandia sorbentis quod fugit uncta gulae.
O caput Antycirae nullo medicabile suco,
O male Parrhasium voce rudente pecus!
15Nos non aethereas viventes carpimus auras,
Praeparet ut lautas ebria mensa dapes,
Ut comedam coena consumptor Apicius una
Et mingam patrias luxuriosus opes,
Ac mea torpenti marcescant corpora somno:
20Ista decet brutas sordida vita feras,
Conveniens quae nomen habent, quas prona libido
Ducit ad arbitrium, ventre iubente, suum.
Hinc tacitam nasus sannam suspendit aduncus
Caecaque pulvereus terga cucullus adit.
25Fercula sed propriam non excedentia messem
Ipse verecundo sobrius ore peto,
Ne multo submersa cibo natura laboret
Et moles animum degravet ista meum,
Ne me nocturnos pallentem volvere libros
30Corpora frigenti reumate plena vetent,
Ut vireat macra surgens in imagine laurus,
Quam servent Musis templa dicata novem,
Utque Palatino referam nova carmina Phoebo
Atque patroa meum virgo perennet opus.
35Nec nisi secreto formatum incude poema
Negligit excussum celsa per astra sagum.
Nam faber occulta melius fuligine tinctus
Ferrea limanti toela labore polit.
Aptior est sensus strepitu semotus ab omni,
40Maius et ingenium conficit alta quies.
Quo circa gelidum Tybur Baiasque salubres
Tendebat priscae turba diserta togae.
Si matutinas ad grandia tecta salutes
Sollicito ferret nostra Thalia pede,
45Illa sui multas domini compassa lituras
Non foret in toto, Livia, nota foro,
Te duce quae tuta est, docto ceu recta magistro
Cum volat ingenti grandine quassa ratis.
Attamen alterna mens est laxanda quiete:
50Frangitur assiduis ictibus alta silex.
Quid melius quam docta sacri commercia coetus
Et pariter varias explicuisse vices?
Cernit ut adverso motum conamine fratrem,
Cum peragit cursus menstrua Luna suos,
55Terreus ut secto dimensor pulvere signat,
Sanctaque Socratici dogmata moris eant,
Ut sunt Caesareo traiectae ponte cohortes
Impetus et celsa Gallicus Alpe ruit,
Ictus ut occubuit Phariis Pompeius in undis
60Structaque sunt caeso moenia prima Remo,
Vatibus ut furor est coelo demissus ab alto
Promptaque facundi rhetoris ora sonant,
Sic vigiles curae, sic pectora fessa levantur,
Sic bene mens resipit viribus hausta suis.
65Hi pingues epulas, hi limina magna frequentent;
Contentum solita me iuvat ire via.
Diversis diversa placent; sua cuique libido est,
Sed melior recti est norma sequenda modi.
8.
Sic sacer ille tuo cecidit de pectore vates?Littore sic sterili torpet aratus amor?
Ah cito pacta fides puerili ardore labascit:
Arida nam gravius pondus arista gerit.
5Vidi ego saepe tui madidos deflentis ocellos,
Inque meo stabas mollis ut agna sinu.
"En ego", dicebas, "solo contenta poeta,
Corpora do votis obsequiosa tuis.
Faustina si mille manu per frusta secarer,
10Haec est pro domino vita parata meo."
Et centena dabas cum dulcibus oscula verbis
Estque anima in labris pene relicta meis.
Tunc ego, tunc cecidi partes labefactus in omnes:
Sensibus ammissis muta loquela fuit.
15Sustentata levas subiectis colla lacertis,
Tergit et humentes saedula lingua genas.
Quae fera non tygris posito mollita furore
Isset in amplexus semisepulta tuos?
Nunc ubi verba iacent tam blandis fusa querelis,
20Cum repeto, sensu deficiente cado.
Ah fueram infoelix fallacem expertus amorem:
En iterum evasa vinctus ab arte trahor!
Captus ut extrahitur vitato piscis ab hamo
Liquitur et molli tosta medulla face,
25Usta superfuso ceu saxa resolvit aceto
Poenus in Ausoniam ductor iturus hamum.
Quid faciam? Sic fata iubent: parere necesse est.
Dulcis amor semper tristis amaror erit.
Omnia qui summi cupiat tormenta doloris,
30Corda Cupidinea sentiat icta manu.
Ecce magistra meis docet experientia rebus:
Heu quanto est Siculo saevior ista bove!
Fausta triumphantis qui signa sequatur amoris,
Ad poenas flectat lumen utrunque meas,
35Quae rigidos miti lapides pietate moverent
Atque ipsa in lachrymas aspera saxa graves;
Sumat et afflicti miseranda exempla poetae,
Omnia quod supero nata sub axe ruunt.
9.
Heu morior nec spes nostrae datur ulla salutis,Cum neget optatam quae dare debet opem.
Ultima si tantos finirent fata dolores,
Grata foret vitae moeta suprema meae.
5Sed quia maiores augerent funera flammas,
Displicet in paribus morsque salusque modis.
Si tamen ardenti minimam de corde favillam
Excutiam, fosso pectore, vita vale.
10.
Cui modo cernenti solus ocellus eram.Quam bene faustus amor primordia laeta gerebat;
At nunc eventu deteriore ruit.
Stultus erit levibus credet quicunque puellis:
5Instabilis varium foemina nomen habet.
Non ita, flante Noto, frondes agitantur inanes,
Futilis ut mulier mobile pectus habet.
Nunc ammissus honor, virtus nunc spraeta recumbit:
Maxima corrumpit quaeque rebellis Amor.
10Nonne soporifera resolutos nocte maritos
Praebuit infandae Bellis iniqua neci?
Non stat Olophernes muliebri caesus ab ense
Et Sampson vires perdidit ipse suas?
Scilicet invicto nullus vel maior Achille
15Coeca potest taciti taela cavere doli.
Foemina, si nescis, solos petit improba nummos,
Foemina per cunctum surgit avara nephas.
Foemina perdiderat sponsum scelerata latentem:
Unica baccatum causa monile fuit.
20Foemina Tarpeam tacitis dedit hostibus arcem,
Ut foret armillis cultior illa datis.
Foemina dum blandis stringit tua colla lacertis,
Tunc loculis tendit retia cauta tuis.
Dum superest munus, dominae tradendus avarae,
25Dulcior Hyblaeo melle receptus eris.
Forsitan ipse tuum nequeas si pauper amorem
Pascere, dilecto limine pulsus abis.
Hercule si dextro census reparabis ademptos,
Postibus expassis ianua tota patet.
30Quis nisi mentis inops revocantem currat ad hamum?
Expertos casses provida vitat avis.
Heu, fuge blandicias molles quas subdola Syren
Dulcibus illecebris in tua damna movet!
Heu, fuge Dulychio vinctus tua corpora malo,
35Obruta ne vasto gurgite praeda nates.
Quisquis amator erit vafraeque amplexor amicae,
Portubus in mediis naufraga membra dabit.
11.
Fortiter armanda est nunc dura in proelia pistris:Nam fera sanguineae caedis ad arma vocor.
En me littorea venientem Livor arena
Expectat, rutilas vibrat et ille faces.
5Pallentesque genas atque ossea corpora nosco,
Et quo tam saeva milite bella paret.
Hunc mala circundant rabiosae murmura linguae
Et gravis externi cura dolorque boni.
Suggerit infoelix atrum discordia virus;
10Addita sunt visi gaudia plena mali,
Et torto vittata caput serpente Megera
Sibilat infernam tota per ossa facem,
Qua ruit ille furens veluti lymphata sacerdos,
Absumensque suum qua petit alta iecur.
15Magnanimi validis comites incumbite remis:
Iam via iam ferro est arripienda meo.
Dii, quanto insurgit Livor modo fervidus ictu!
Dii, quantis ardens viribus ille valet!
Ipse ego vix primis nitens congressibus obsto:
20Viribus Herculeis fortior hostis adest.
Te rogo, crudeli praeses Tritonia bello,
Ut cadat ante meos ista Chymera pedes.
Aut si dura negant speratum fata triumphum,
Corpora praesenti nostra tuere nece.
25Atridesque tuo defensus numine taela
Evasit Phtii sanguinolenta ducis.
Innumerisque tuas donis cumulabimus aras,
Esse reus voti cogar et ipse mei.
Sentio quippe meo crescentes corpore vires:
30Haec sunt auxilii praescia signa dati.
Tandem Livor edax magnisque infeste poetis
Succumbes taelo, Marte favente, meo,
Nec quenquam indignum mordaci dente lacesses:
En te prostratum littora tota vident.
35Palladiae meritos arae solvamus honores
Et cadat aequoreis hostia pacta deis.
At tu, Musarum spes invidiosa mearum,
Accipe vocalem, Iane diserte, lyram,
Cui Thebana chelys, doctus cui cedit Arion:
40Tam varium culta manat ab arte melos.
Accipe, Iane, libens; quid enim mea vota moraris?
Nostra venit fidibus palma sonanda tuis.
Magnus et a solo pictus gaudebat Apelle
Non nisi praecipuos mens petit alta viros.
12.
Improba iam valeas nostri lascivia lusus,Iam valeas elegis Musa proterva meis.
Odi ego praeteritum cantati crimen amoris:
Nunc Paphia nostras figo sub aede faces.
5Principio Cypris torvum est imitata leonem;
Ultima pungentis cauda draconis inest.
Nam levibus crassam nugis transisse iuventam
Adveniens stimulat conscia corda pudor.
Propterea vanae pertusis Bellides urnis
10Dicuntur Stygios evacuare lacus.
Non secus est ales visco laqueata tenaci,
Quam iacet illecebris capta iuventa malis.
Ast ea consiliis aliena sagacibus aetas,
Nauta velut, coecis nescit an erret aquis,
15Et sequitur quodcunque vago sub pectore fixum est
In tenerisque puer cordibus haeret Amor.
Sim licet et tardus vitae provisor honestae,
Non solet esse pii gratia lenta Dei.
Desinit esse nocens, sceleris quem paenitet acti:
20Iratum flectunt corda supina Deum.
Quae fuerat meretrix parvo mercabilis aere,
Illius est humili culpa remissa prece.
Ne qua iterum mergar caenoso in gurgite causa,
Subsequar Herculeae signa pudica viae.
25Non etenim stipes medio sublatus ab igni,
Addita ni fuerit flamma, perire potest.
Turpius ad sordes scelus est rediisse priores
Quam pravum insoliti crimen inire mali.
