Caeneus.
Hic labor, haec requiem multorum pugna dierumattulit, et positis pars utraque substitit armis.
Dumque vigil Phrygios servat custodia muros
et vigil Argolicas servat custodia fossas,
150festa dies aderat, qua Cygni victor Achilles
Pallada mactatae placabat sanguine vaccae.
Cuius ut inposuit prosecta calentibus aris
et dis acceptus penetravit in aethera nidor,
sacra tulere suam, pars est data cetera mensis.
155Discubuere toris proceres et corpora tosta
carne replent vinoque levant curasque sitimque.
Non illos citharae, non illos carmina vocum
longave multifori delectat tibia buxi,
sed noctem sermone trahunt, virtusque loquendi
160materia est: pugnas referunt hostisque suasque,
inque vices adita atque exhausta pericula saepe
commemorare iuvat,— quid enim loqueretur Achilles,
aut quid apud magnum potius loquerentur Achillem?
Proxima praecipue domito victoria Cygno
165in sermone fuit. Visum mirabile cunctis,
quod iuvenis corpus nullo penetrabile telo
invictumque a vulnere erat ferrumque terebat.
Hoc ipse Aeacides, hoc mirabantur Achivi,
cum sic Nestor ait: “Vestro fuit unicus aevo
170contemptor ferri nulloque forabilis ictu
Cygnus. At ipse olim patientem vulnera mille
corpore non laeso Perrhaebum Caenea vidi,
Caenea Perrhaebum, qui factis inclitus Othryn
incoluit; quoque id mirum magis esset in illo,
175femina natus erat.” Monstri novitate feruntur
quisquis adest, narretque rogant. Quos inter Achilles:
“Dic age! nam cunctis eadem est audire voluntas,
o facunde senex, aevi prudentia nostri,
quis fuerit Caeneus, cur in contraria versus,
180qua tibi militia, cuius certamine pugnae
cognitus, a quo sit victus, si victus ab ullo est.”
Tum senior: “Quamvis obstet mihi tarda vetustas,
multaque me fugiant primis spectata sub annis,
plura tamen memini. Nec, quae magis haereat ulla
185pectore res nostro est inter bellique domique
acta tot. Ac siquem potuit spatiosa senectus
spectatorem operum multorum reddere, vixi
annos bis centum; nunc tertia vivitur aetas.
Clara decore fuit proles Elateia Caenis,
190Thessalidum virgo pulcherrima, perque propinquas
perque tuas urbes (tibi enim popularis, Achille),
multorum frustra votis optata procorum.
Temptasset Peleus thalamos quoque forsitan illos,
sed iam aut contigerant illi conubia matris,
195aut fuerant promissa, tuae. Nec Caenis in ullos
denupsit thalamos secretaque litora carpens
aequorei vim passa dei est (ita fama ferebat),
utque novae Veneris Neptunus gaudia cepit,
“sint tua vota licet” dixit “secura repulsae:
200elige, quid voveas!” (eadem hoc quoque fama ferebat).
“Magnum” Caenis ait “facit haec iniuria votum;
tale pati iam posse nihil; da, femina ne sim:
omnia praestiteris.” Graviore novissima dixit
verba sono, poteratque viri vox illa videri,
205sicut erat; nam iam voto deus aequoris alti
adnuerat dederatque super, ne saucius ullis
vulneribus fieri ferrove occumbere posset.
Munere laetus abit studiisque virilibus aevum
exigit Atracides Peneiaque arva pererrat.
