Pythagoras.
60Vir fuit hic, ortu Samius, sed fugerat unaet Samon et dominos odioque tyrannidis exsul
sponte erat, isque, licet caeli regione remotos,
mente deos adiit et quae natura negabat
visibus humanis, oculis ea pectoris hausit,
65cumque animo et vigili perspexerat omnia cura,
in medium discenda dabat coetusque silentum
dictaque mirantum magni primordia mundi
et rerum causas et, quid natura, docebat,
quid deus, unde nives, quae fulminis esset origo,
70Iuppiter an venti discussa nube tonarent,
quid quateret terras, qua sidera lege mearent —
et quodcumque latet; primusque animalia mensis
arguit imponi, primus quoque talibus ora
docta quidem solvit, sed non et credita, verbis:
75“Parcite, mortales, dapibus temerare nefandis
corpora! Sunt fruges, sunt deducentia ramos
pondere poma suo tumidaeque in vitibus uvae,
sunt herbae dulces, sunt quae mitescere flamma
mollirique queant; nec vobis lacteus umor
80eripitur, nec mella thymi redolentia flore:
prodiga divitias alimentaque mitia tellus
suggerit atque epulas sine caede et sanguine praebet.
Carne ferae sedant ieiunia, nec tamen omnes:
quippe equus et pecudes armentaque gramine vivunt.
85At quibus ingenium est inmansuetumque ferumque,
Armeniae tigres iracundique leones
cumque lupis ursi, dapibus cum sanguine gaudent.
Heu quantum scelus est in viscera viscera condi
congestoque avidum pinguescere corpore corpus
90alteriusque animantem animantis vivere leto!
Scilicet in tantis opibus, quas optima matrum
terra parit, nil te nisi tristia mandere saevo
vulnera dente iuvat ritusque referre Cyclopum,
nec, nisi perdideris alium, placare voracis
95et male morati poteris ieiunia ventris?
At vetus illa aetas, cui fecimus aurea nomen,
fetibus arboreis et, quas humus educat, herbis
fortunata fuit nec polluit ora cruore.
Tunc et aves tutae movere per aera pennas,
100et lepus impavidus mediis erravit in arvis,
nec sua credulitas piscem suspenderat hamo:
cuncta sine insidiis nullamque timentia fraudem
plenaque pacis erant. Postquam non utilis auctor
victibus invidit, quisquis fuit ille, deorum
105corporeasque dapes avidam demersit in alvum,
fecit iter sceleri, primoque e caede ferarum
incaluisse potest maculatum sanguine ferrum
(idque satis fuerat), nostrumque petentia letum
corpora missa neci salva pietate fatemur:
110sed quam danda neci, tam non epulanda fuerunt.
Longius inde nefas abiit, et prima putatur
hostia sus meruisse mori, quia semina pando
eruerit rostro spemque interceperit anni.
Vite caper morsa Bacchi mactatus ad aras
115dicitur ultoris; nocuit sua culpa duobus!
Quid meruistis oves, placidum pecus, inque tuendos
natum homines, pleno quae fertis in ubere nectar,
mollia quae nobis vestras velamina lanas
praebetis vitaque magis quam morte iuvatis?
120Quid meruere boves, animal sine fraude dolisque,
innocuum, simplex, natum tolerare labores?
Inmemor est demum nec frugum munere dignus,
qui potuit curvi dempto modo pondere aratri
ruricolam mactare suum, qui trita labore
125illa, quibus totiens durum renovaverat arvum,
tot dederat messes, percussit colla securi.
Nec satis est, quod tale nefas committitur: ipsos
inscripsere deos sceleri, numenque supernum
caede laboriferi credunt gaudere iuvenci.
130Victima labe carens et praestantissima forma
(nam placuisse nocet) vittis insignis et auro
sistitur ante aras auditque ignara precantem
imponique suae videt inter cornua fronti,
quas coluit, fruges percussaque sanguine cultros
135inficit in liquida praevisos forsitan unda.
Protinus ereptas viventi pectore fibras
inspiciunt mentesque deum scrutantur in illis:
unde (fames homini vetitorum tanta ciborum!)
audetis vesci, genus o mortale? Quod, oro,
140ne facite, et monitis animos advertite nostris!
Cumque boum dabitis caesorum membra palato,
mandere vos vestros scite et sentite colonos.
Et quoniam deus ora movet, sequar ora moventem
rite deum Delphosque meos ipsumque recludam
145aethera et augustae reserabo oracula mentis.
Magna nec ingeniis investigata priorum
quaeque diu latuere, canam; iuvat ire per alta
astra, iuvat terris et inerti sede relicta
nube vehi validique umeris insistere Atlantis
150palantesque homines passim ac rationis egentes
despectare procul trepidosque obitumque timentes
sic exhortari seriemque evolvere fati:
