BELLUM SPARTACIUM
ENIMVERO et servitium armorum dedecus feras; nam etsi per fortunam in omnia obnoxii, tamen quasi secundum hominum genus sunt et in bona libertatis nostrae adoptantur: bellum Spartaco duce concitatum quo nomine appellem nescio; [2] quippe cum servi 1militaverint, gladiatores imperaverint, illi infimae sortis homines, hi pessumae auxere ludibriis calamitatem Romanam. [3] Spartacus, Crixus, Oenomaus effracto Lentuli 2 3 [p. 242] ludo cum triginta aut amplius eiusdem fortunae viris erupere Capua;4servisque ad vexillum 5vocatis cum statim decem milia amplius coissent, homines modo effugisse contenti, iam et vindicari volebant. [4] Prima sedes velut rabidis beluis mons 6Vesuvius placuit. Ibi cum obsiderentur a Clodio Glabro, per fauces cavi montis vitineis delapsi vinculis 7ad imas eius descendere radices et exitu inviso 8nihil tale opinantis ducis subito impetu castra rapuerunt; [5] inde alia castra, Vareniana, 9deinceps Thorani; totamque pervagantur Campaniam. Nec villarum atque vicorum vastatione contenti Nolam atque Nuceriam, Thurios 10atque Metapontum terribili strage populantur. [6] Adfluentibus in diem copiis cum iam esset iustus exercitus, e viminibus pecudumque tegumentis inconditos sibi clipeos et ferro ergastulorum recocto gladios ac tela fecerunt. [7] Ac ne quod decus 11iusto deesset exercitui, domitis obviis etiam gregibus paratur equitatus, captaque de praetoribus insignia et fasces ad ducem detulere. [8] Nec abnuit ille de stipendiario Thrace miles, de milite desertor, inde latro, 12deinde 13 14 15 16 17 18 19 20 21 [p. 244] [9] in honorem 22virium gladiator. Quin 23defunctorum quoque proelio ducum funera imperatoriis 24celebravit exsequiis, captivosque circa rogum iussit armis depugnare, quasi plane expiaturus omne praeteritum dedecus, si de gladiatore munerarius fuisset. [10] Inde iam consulares 25quoque adgressus in Appenino Lentuli exercitum cecidit, apud Mutinam Publi Crassi castra delevit. [11] Quibus elatus victoriis de invadenda urbe Romana—quod satis est turpitudini nostrae—deliberavit. [12] Tandem enim totis imperii viribus contra myrmillonem consurgitur 26pudoremque Romanum Licinius Crassus adseruit; a quo pulsi fugatique—pudet dicere— [13] hostes in extrema Italiae refugerunt. Ibi circa Brittium angulum clusi, 27cum fugam in Siciliam pararent neque navigia suppeterent, ratesque ex trabibus et dolia conexa virgultis rapidissimo freto frustra experirentur, tandem eruptione facta digna 1 [14] viris obiere morte et, quod sub gladiatore duce oportuit, sine missione pugnatum est. Spartacus ipse in primo agmine fortissime dimicans quasi imperator occisus est. 28 29 30 31 32 33 [p. 246]
