previous next
cŏlo , colŭi, cultum, 3, v. a. from the stem ΚΟΛ, whence βουκόλος, βουκολέω; cf.: colonus, in-cola, agri-cola (orig. pertaining to agriculture),
I.to cultivate, till, tend, take care of a field, garden, etc. (freq. in all per. and species of composition).
I. Prop.
(α). With acc.: “fundum,Varr. R. R. 1, 1, 2: “agrum,id. ib. 1, 2, 14; Cato, R. R. 61; Col. 1 pr.: “agri non omnes frugiferi sunt qui coluntur,Cic. Tusc. 2, 5, 13; id. Agr. 2, 25, 67: “arva et vineta et oleas et arbustum,Quint. 1, 12, 7: “praedia,Cic. Rosc. Am. 17, 49: “rus,Col. 1, 1: “rura,Cat. 64, 38; Tib. 1, 5, 21; Verg. G. 2, 413: “hortos,Ov. M. 14, 624 al.: “jugera,Col. 1 pr.: “patrios fines,id. ib.: “solum,id. 2, 2, 8: “terram,id. 2, 2, 4: “arbustum,Quint. 1, 12, 7: “vitem,Cic. Fin. 4, 14, 38: “arbores,Hor. C. 2, 14, 22: “arva,id. ib. 3, 5, 24; Ov. Am. 1, 13, 15: “fructus,Verg. G. 2, 36: “fruges,Ov. M. 15, 134: “poma,id. ib. 14, 687; cf. under P. a.—
(β). Absol., Varr. R. R. 1, 2, 8; Verg. G. 1, 121; Dig. 19, 2, 54, § 1.—
B. In gen., without reference to economics, to abide, dwell, stay in a place, to inhabit (syn.: incolo, habito; most freq. since the Aug. per.).
II. Trop. (freq. and class.).
A. To bestow care upon a thing, to care for.
1. Of the gods: colere aliquem locum, to frequent, cherish, care for, protect, be the guardian of, said of places where they were worshipped, had temples, etc.: “deos deasque veneror, qui hanc urbem colunt,Plaut. Poen. 5, 1, 19; Cat. 36, 12: “Pallas, quas condidit arces, Ipsa colat,Verg. E. 2, 62: “ille (Juppiter) colit terras,id. ib. 3, 61; id. A. 1, 16 Forbig. ad loc.: “undis jura dabat, nymphisque colentibus undas,Ov. M. 1, 576: “urbem colentes di,Liv. 31, 30, 9; 5, 21, 3: “vos, Ceres mater ac Proserpina, precor, ceteri superi infernique di, qui hanc urbem colitis,id. 24, 39, 8: “divi divaeque, qui maria terrasque colitis,id. 29, 27, 1.—
2. Rarely with persons as object (syn.: “curo, studeo, observo, obsequor): Juppiter, qui genus colis alisque hominum,Plaut. Poen. 5, 4, 24; cf.: “(Castor et Pollux) dum terras hominumque colunt genus,” i. e. improve, polish, Hor. Ep. 2, 1, 7. —
3. Of the body or its parts, to cultivate, attend to, dress, clothe, adorn, etc.: “formamque augere colendo,by attire, dress, Ov. M. 10, 534: “corpora,id. A. A. 3, 107: “tu quoque dum coleris,id. ib. 3, 225.—With abl.: “lacertos auro,Curt. 8, 9, 21: “lacertum armillā aureā,Petr. 32: “capillos,Tib. 1, 6, 39; 1, 8, 9.—
5. Of a period of time or a condition, to live in, experience, live through, pass, spend, etc.: “servitutem apud aliquem,to be a slave, Plaut. Poen. 4, 2, 7: “nunc plane nec ego victum, nec vitam illam colere possum, etc.,Cic. Att. 12, 28, 2; and poet. in gen.: vitam or aevum = degere, to take care of life, for to live: “vitam,Plaut. Trin. 3, 2, 74; id. Cas. 2, 1, 12; id. Rud. 1, 5, 25: “vitam inopem,Ter. Heaut. 1, 1, 84: “aevum vi,Lucr. 5, 1144 and 1149.—
B. Colere aliquem, to regard one with care, i. e. to honor, revere, reverence, worship, etc. (syn.: observo, veneror, diligo).
1. Most freq. of the reverence and worship of the gods, and the respect paid to objects pertaining thereto, to honor, respect, revere, reverence, worship: “quid est enim cur deos ab hominibus colendos dicas?Cic. N. D. 1, 41, 115: “hos deos et venerari et colere debemus,id. ib. 2, 28, 71; cf. id. ib. 1, 42, 119; id. Agr. 2, 35, 94; Liv. 39, 15, 2; Cat. 61, 48: “Phoebe silvarumque potens Diana... o colendi Semper et culti,Hor. C. S. 2 and 3; cf. Ov. M. 8, 350: “deos aris, pulvinaribus,Plin. Pan. 11, 3: “Mercurium,Caes. B. G. 6, 17: “Apollinem nimiā religione,Curt. 4, 3, 21: “Cererem secubitu,Ov. A. 3, 10, 16: “(deam) magis officiis quam probitate,id. P. 3, 1, 76: “per flamines et sacerdotes,Tac. A. 1, 10; Suet. Vit. 1: “quo cognomine is deus quādam in parte urbis colebatur,id. Aug. 70: “deum precibus,Sen. Herc. Oet. 580: “testimoniorum religionem et fidem,Cic. Fl. 4, 9; cf. id. Font. 10, 21; and: “colebantur religiones pie magis quam magnifice,Liv. 3, 57, 7; and: “apud quos juxta divinas religiones humana fides colitur,id. 9, 9, 4: “sacra,Ov. M. 4, 32; 15, 679: “aras,id. ib. 3, 733; 6, 208; cf. Liv. 1, 7, 10; Suet. Vit. 2 et saep.: “numina alicujus,Verg. G. 1, 30: “templum,id. A. 4, 458; Ov. M. 11, 578: “caerimonias sepulcrorum tantā curà,Cic. Tusc. 1, 12, 27: “sacrarium summā caerimoniā,Nep. Th. 8, 4: “simulacrum,Suet. Galb. 4.—
1. cŏlens , entis, P. a., honoring, treating respectfully; subst., a reverer, worshipper; with gen.: “religionum,Cic. Planc. 33, 80.—
2. cultus , a, um, P. a. (acc. to I.).
A. Cultivated, tilled: “ager cultior,Varr. R. R. 1, 2, 20: “ager cultissimus,Cic. Rosc. Com. 12, 33: “materia et culta et silvestris,id. N. D. 2, 60, 151: “res pecuaria,id. Quint. 3, 12: “rus cultissimum,Col. 1, 1, 1: “terra,Quint. 5, 11, 24: “fundus cultior,id. 8, 3, 8: “cultiora loca,Curt. 7, 3, 18.—
b. Subst.: culta , ōrum, n., tilled, cultivated land, gardens, plantations, etc., Lucr. 1, 165; 1, 210; 5, 1370; Verg. G. 1, 153; 2, 196; 4, 372; Plin. 24, 10, 49, § 83—Hence,
B. Trop., ornamented, adorned, polished, elegant, cultivated: “milites habebat tam cultos ut argento et auro politis armis ornaret,Suet. Caes. 67: “adulter,Ov. Tr. 2, 499: “turba muliebriter culta,Curt. 3, 3, 14: “sacerdos veste candidā cultus,Plin. 16, 44, 95, § 251: “matrona vetitā purpurā culta,Suet. Ner. 32: “filia cultior,Mart. 10, 98, 3: “animi culti,Cic. Tusc. 2, 5, 13; cf.: “tempora et ingenia cultiora,Curt. 7, 8, 11: “Tibullus,Ov. Am. 1, 15, 28; cf. “carmina,id. A. A. 3, 341: “cultiores doctioresque redire,Gell. 19, 8, 1: “sermone cultissimus,Aur. Vict. Epit. 45.—Adv.: cul- , elegantly: dicere, * Quint. 8, 3, 7; Plin. Ep. 5, 20, 6.—Comp.: “dicere,Sen. Suas. 4 fin.; Tac. Or. 21: (sc. veste) progredi, Just. 3, 3, 5: “incubare strato lectulo,Val. Max. 2, 6, 8.—Sup. apparently not in use.
hide Dictionary Entry Lookup
Use this tool to search for dictionary entries in all lexica.
Search for in
hide References (135 total)
  • Cross-references in general dictionaries from this page (135):
    • Cicero, Letters to his Friends, 2.12.2
    • Cicero, Letters to his Friends, 5.8.2
    • Cicero, Letters to Atticus, 12.28.2
    • Caesar, Gallic War, 6.17
    • Cicero, Against Verres, 2.4.119
    • Cicero, On the Agrarian Law, 2.25.67
    • Cicero, For Quintus Roscius the Actor, 12.33
    • Cicero, For Archias, 11.27
    • Cicero, For Archias, 7.16
    • Cicero, For Marcus Fonteius, 10.21
    • Cicero, For Plancius, 33.80
    • Cicero, For Sextus Roscius of Ameria, 17.49
    • Cicero, On the Agrarian Law, 2.35.94
    • Cicero, For Lucius Murena, 34.70
    • Ovid, Metamorphoses, 10.534
    • Ovid, Metamorphoses, 11.297
    • Ovid, Metamorphoses, 11.578
    • Ovid, Metamorphoses, 14.331
    • Ovid, Metamorphoses, 14.624
    • Ovid, Metamorphoses, 14.681
    • Ovid, Metamorphoses, 14.687
    • Ovid, Metamorphoses, 15.134
    • Ovid, Metamorphoses, 15.545
    • Ovid, Metamorphoses, 1.576
    • Ovid, Metamorphoses, 1.90
    • Ovid, Metamorphoses, 2.380
    • Ovid, Metamorphoses, 2.679
    • Ovid, Metamorphoses, 3.733
    • Ovid, Metamorphoses, 4.32
    • Ovid, Metamorphoses, 5.495
    • Ovid, Metamorphoses, 6.149
    • Ovid, Metamorphoses, 8.350
    • Plautus, Casina, 2.1
    • Plautus, Cistellaria, 1.1
    • Plautus, Poenulus, 5.2
    • Plautus, Poenulus, 5.4
    • Plautus, Pseudolus, 1.2
    • Plautus, Trinummus, 3.2
    • Vergil, Aeneid, 11.584
    • Vergil, Aeneid, 1.16
    • Vergil, Aeneid, 4.343
    • Vergil, Aeneid, 4.458
    • Vergil, Aeneid, 5.735
    • Vergil, Georgics, 1.121
    • Vergil, Georgics, 1.153
    • Vergil, Georgics, 1.30
    • Vergil, Georgics, 2.36
    • Vergil, Georgics, 2.413
    • Vergil, Georgics, 3.430
    • Suetonius, Divus Augustus, 70
    • Suetonius, Tiberius, 60
    • Tacitus, Annales, 12.61
    • Tacitus, Annales, 1.10
    • Tacitus, Annales, 1.59
    • Tacitus, Annales, 2.60
    • Tacitus, Annales, 2.41
    • Tacitus, Historiae, 5.2
    • Tacitus, Germania, 16
    • Tacitus, Germania, 28
    • Tacitus, Germania, 29
    • Tacitus, Agricola, 11
    • Plautus, Asinaria, 3.1
    • Plautus, Bacchides, 2.2
    • Plautus, Epidicus, 4.2
    • Plautus, Mostellaria, 3.2
    • Plautus, Poenulus, 4.2
    • Plautus, Poenulus, 5.1
    • Plautus, Rudens, 1.5
    • Lucretius, De Rerum Natura, 5.955
    • Lucretius, De Rerum Natura, 1.165
    • Lucretius, De Rerum Natura, 1.210
    • Lucretius, De Rerum Natura, 5.1144
    • Lucretius, De Rerum Natura, 5.1370
    • Suetonius, Galba, 4
    • Suetonius, Divus Julius, 67
    • Suetonius, Nero, 32
    • Suetonius, Vitellius, 1
    • Suetonius, Vitellius, 2
    • Cornelius Nepos, Atticus, 20.4
    • Pliny the Elder, Naturalis Historia, 24.83
    • Pliny the Younger, Epistulae, 5.20.6
    • Livy, The History of Rome, Book 24, 39
    • Livy, The History of Rome, Book 42, 67
    • Livy, The History of Rome, Book 3, 57.7
    • Livy, The History of Rome, Book 5, 21.3
    • Livy, The History of Rome, Book 31, 30
    • Livy, The History of Rome, Book 7, 32
    • Livy, The History of Rome, Book 9, 9
    • Livy, The History of Rome, Book 24, 49
    • Livy, The History of Rome, Book 21, 26
    • Livy, The History of Rome, Book 27, 17
    • Livy, The History of Rome, Book 31, 43
    • Livy, The History of Rome, Book 1, 7.10
    • Livy, The History of Rome, Book 29, 27.1
    • Livy, The History of Rome, Book 38, 18
    • Livy, The History of Rome, Book 39, 15
    • Seneca, Hercules Oetaeus, 580
    • Cicero, De Republica, 1.12
    • Cicero, de Finibus Bonorum et Malorum, 2.31
    • Cicero, de Finibus Bonorum et Malorum, 4.14
    • Cicero, de Natura Deorum, 1.41
    • Cicero, de Natura Deorum, 2.60
    • Cicero, de Natura Deorum, 2.66
    • Cicero, De Amicitia, 22
    • Cicero, Tusculanae Disputationes, 1.12
    • Cicero, Tusculanae Disputationes, 2.5
    • Cicero, De Officiis, 1.1
    • Cicero, De Officiis, 1.41
    • Quintilian, Institutio Oratoria, Book 1, 12.7
    • Quintilian, Institutio Oratoria, Book 5, 11.24
    • Quintilian, Institutio Oratoria, Book 8, 3.8
    • Quintilian, Institutio Oratoria, Book 8, 3.7
    • Gellius, Noctes Atticae, 19.8.1
    • Gellius, Noctes Atticae, 9.4.6
    • Sallust, Catilinae Coniuratio, 9
    • Sallust, Bellum Iugurthinum, 10
    • Sallust, Bellum Iugurthinum, 85
    • Ovid, Ex Ponto, 3.1
    • Columella, Res Rustica, 1.1
    • Columella, Res Rustica, 1.1.1
    • Columella, Res Rustica, 2.2.4
    • Columella, Res Rustica, 2.2.8
    • Martial, Epigrammata, 2.55
    • Curtius, Historiarum Alexandri Magni, 10.3.9
    • Curtius, Historiarum Alexandri Magni, 3.3.14
    • Curtius, Historiarum Alexandri Magni, 4.3.21
    • Curtius, Historiarum Alexandri Magni, 6.2.13
    • Curtius, Historiarum Alexandri Magni, 7.3.18
    • Curtius, Historiarum Alexandri Magni, 7.7.4
    • Curtius, Historiarum Alexandri Magni, 7.8.11
    • Curtius, Historiarum Alexandri Magni, 8.9.21
    • Curtius, Historiarum Alexandri Magni, 9.9.2
    • Ovid, Fasti, 2
    • Seneca the Elder, Suasoriae, 4
    • Valerius Maximus, Facta et Dicta Memorabilia, 2.6.8
hide Display Preferences
Greek Display:
Arabic Display:
View by Default:
Browse Bar: