previous next
consŭesco , suēvi, suētum, 3 (in the
I.tempp. perff. the sync. forms prevail: consuesti, consuestis, consuerunt; consueram, etc.; consuero, etc.; consuerim, etc.; consuessem, etc.; “consuesse. Thus also consuēmus = consuevimus,Prop. 1, 7, 5), v. a. and n.
I. Act., to accustom, inure, habituate a person or thing (ante-class. and postAug.): “tum bracchia consuescunt firmantque lacertos,Lucr. 6, 397: “juvencum plostro aut aratro,Col. 6, 2, 9: “vitem largo umori,id. Arb. 1, 5: “semina falcem pati,Plin. 17, 10, 14, § 70; in perf. part. pass. (mostly poet.): qui consuetus in armis Aevom agere, Pac. ap. Cic. Tusc. 2, 21, 48 (Trag. Rel. v. 261 Rib.): “gallus auroram vocare,Lucr. 4, 713; so with inf., id. 5, 209; 6, 788: “consueta domi catulorum blanda propago,id. 4, 997 Lachm. N. cr.: “copias habebat in Galliā bellare consuetas locis campestribus, Auct. B. Afr. 73, 2: quibus consueti erant uterque agrestibus ferramentis,Liv. 1, 40, 5: “socors genus mancipiorum otiis, campo consuetum,Col. 1, 8, 2: “proinde ut consuetus antehac,Plaut. Stich. 5, 5, 18: “populus si perperam est consuetus, etc.,Varr. L. L. 9, § 5 Müll.: “grex comparatus ex consuetis unā (capellis),those accustomed to one another, id. R. R. 2, 3, 2.—Far more freq. in all periods,
II. Neutr.
A. To accustom one's self; and (esp. freq.) in temp. perf. (to have accustomed one's self, i. e.), to be accustomed, to be wont; constr. in gen. with the inf., rarely absol., with ad, the dat., or abl.
(α). With inf.: “disjungamus nos a corporibus, id est, consuescamus mori,Cic. Tusc. 1, 31, 75: “versus multos uno spiritu pronuntiare,id. de Or. 1, 61, 261: cum minus idoneis (verbis) uti consuescerem, id ib. 1, 34, 154; 1, 22, 99: “alils parere suā vo luntate,id. Inv. 1, 2, 3: “qui mentiri solet pe jerare consuevit,id. Rose. Com. 16, 46: “paulatim Rhenum transire, etc.,Caes. B. G. 1, 33: “in Britanniam navigare,id. ib. 3, 8: “obsides accipere, non dare,id. ib. 1, 14: “quo magno cum periculo mercatores ire consuerant,id. ib. 3, 1: “quem ipse procuratorem relinquere antea consuesset,Cic. Quint. 28, 87: “consuesso deos immortales ... his secundiores interdum res concedere, quos, etc.,Caes. B. G. 1, 14 et saep.: “quam rem pro magnis hominum officiis consuesse tribui docebat,id. ib. 1, 43: “qui reges consueris tollere,Hor. S. 1, 7, 34: “mulier quae cum eo vivere consuerat,Nep. Alcib. 10, 6; Cels. 6, 6, 8; Suet. Tit. 34; id. Ner. 12.—Sometimes with ellips. of inf. (cf. β infra): “quin eo (equo) quo consuevit libentius utatur (sc. uti),Cic. Lael. 19, 68: “eo die quo consuerat intervallo hostes sequitur (sc. sequi),Caes. B. G. 1, 22.—Impers. (rare): “sicuti in sollemnibus sacris fieri consuevit,is wont, Sall. C. 22, 2. —
(β). Absol.: “bene salutando consuescunt,Plaut. As. 1, 3, 69 (cf. adsuescunt, id. ib. 1, 3, 65): “pabulum quod dabis, amurcā conspergito, primo paululum, dum consuescant, postea magis,Cato, R. R. 103: “adeo in teneris consuescere multum est,Verg. G. 2, 272.— Usu. with adv. of manner or time: “si liberius, ut consuesti, agendum putabis,Cic. Fam. 5, 12, 4: ut consuevi, Caes. ap. Cic. Att. 9, 16, 3: “ut consuemus,Prop. 1, 7, 5: “sicut consuerat,Suet. Caes. 73: “quo minus pro capite et fortunis alterius, quemadmodum consuerunt, causam velint dicere,Cic. Rosc. Am. 2, 5; id. Off. 2, 15, 55.—In Gr. attraction: cum scribas et aliquid agas eorum, quorum consuesti, gaudeo, Lucceius ap. Cic. Fam. 5, 14, 1.—
(γ). With ad: “ad aciem justam,Quint. 2, 10, 8.—
B. To have carnal in tercourse with, to cohabit with, in an honorable, or more freq. in a dishonorable sense (freq. and class.); with aliquā or aliquo, with or without cum, Plaut. Cist. 1, 1, 89: “quid illi ... qui illā consuevit prior?Ter. Ad. 4, 5, 32: “quācum tot consuesset annos,id. Hec. 4. 1, 40: “mulieres quibuscum iste consuerat,Cic. Verr. 2, 5, 12, § 30; Plaut. Am. 5, 1, 70; Caecil. ap. Gell. 2, 23, 10; cf. “in a double sense,Plaut. As. 3, 3, 113; id. Capt. 4, 2, 88.—Hence, consŭētus (in the poets trisyl.), a, um, P. a.; of inanim. things which one is accustomed to, commonly employs, uses, possesses, etc., used, accustomed; usual, ordinary, wonted, customary (mostly poet.; “not in Cic.): amor,Ter. And. 1, 1, 108: “antra,Verg. G, 4, 429: “cubilia,Ov. M. 11, 259: “lectus,id. Tr. 3, 3, 39: “in auras,id. M. 2, 266: “pectora,id. ib. 13, 491: canistris, * Juv. 5, 74: “finis,Ov. H. 20, 242 al.: “labores, pericula,Sall. J. 85, 7: “libido,id. ib. 15, 3: “numerus,Vulg. Exod. 5, 18; id. Num. 16, 29.—Sup.: “consuetissima cuique Verba,Ov. M. 11, 638.—* Adv.: consŭētē , in the usual manner, according to custom: “suscipere pabulum,Amm. 23, 2, 8.
hide Dictionary Entry Lookup
Use this tool to search for dictionary entries in all lexica.
Search for in
hide References (49 total)
  • Cross-references in general dictionaries from this page (49):
    • Cicero, Letters to his Friends, 5.12.4
    • Cicero, Letters to his Friends, 5.14.1
    • Cicero, Letters to Atticus, 9.16.3
    • Caesar, Gallic War, 1.14
    • Caesar, Gallic War, 1.22
    • Caesar, Gallic War, 1.33
    • Cicero, Against Verres, 2.5.30
    • Cicero, For Sextus Roscius of Ameria, 2.5
    • Ovid, Metamorphoses, 11.259
    • Ovid, Metamorphoses, 13.491
    • Ovid, Metamorphoses, 11.638
    • Ovid, Metamorphoses, 2.266
    • Plautus, Captivi, 4.2
    • Plautus, Stichus, 5.5
    • Vergil, Georgics, 2.272
    • Old Testament, Exodus, 5.18
    • Old Testament, Numbers, 16.29
    • Plautus, Amphitruo, 5.1
    • Plautus, Asinaria, 1.3
    • Plautus, Asinaria, 3.3
    • Plautus, Cistellaria, 1.1
    • Terence, The Mother-in-Law, 4
    • Cicero, On Oratory, 1.61
    • Lucretius, De Rerum Natura, 5.209
    • Lucretius, De Rerum Natura, 6.397
    • Lucretius, De Rerum Natura, 6.788
    • Lucretius, De Rerum Natura, 4.713
    • Lucretius, De Rerum Natura, 4.997
    • Suetonius, Divus Julius, 73
    • Suetonius, Nero, 12
    • Cornelius Nepos, Alcibiades, 10.6
    • Pliny the Elder, Naturalis Historia, 17.70
    • Pliny the Younger, Epistulae, 8.23.8
    • A. Cornelius Celsus, De Medicina, 6.6
    • Livy, The History of Rome, Book 1, 40.5
    • Cicero, De Amicitia, 19
    • Cicero, Tusculanae Disputationes, 2.21
    • Cicero, De Officiis, 2.15
    • Quintilian, Institutio Oratoria, Book 2, 10.8
    • Gellius, Noctes Atticae, 2.23.10
    • Sallust, Catilinae Coniuratio, 22
    • Sallust, Bellum Iugurthinum, 15
    • Sallust, Bellum Iugurthinum, 85
    • Ovid, Tristia, 3.3
    • Columella, Res Rustica, 1.8.2
    • Columella, Res Rustica, 6.2.9
    • Columella, Res Rustica, 8.13.1
    • Columella, Res Rustica, 8.15
    • Cicero, De Inventione, 1.2
hide Display Preferences
Greek Display:
Arabic Display:
View by Default:
Browse Bar: