I.inward joy, joy, gladness, delight (opp. laetitia, joy which shows itself externally).
I. Lit.
A. In gen.
(α).
Sing.: “cum ratione animus movetur placide atque constanter, tum illud gaudium dicitur: cum autem inaniter et effuse animus exsultat, tum illa laetitia gestiens vel nimia dici potest, quam ita definiunt sine ratione animi elationem,” Cic. Tusc. 4, 6, 13; Sall. C. 48, 1: “voluptas dicitur etiam in animo ... non dicitur laetitia nec gaudium in corpore,” id. Fin. 2, 4, 13 (cf. under B.): “veluti ex servitute erepta (plebs) gaudium atque laetitiam agitabat,” Sall. C. 48, 1: “exsultare laetitia, triumphare gaudio,” Cic. Clu. 5, 14: meum factum probari abs te triumpho gaudio, Caes. ap. Cic. Att. 9, 16, A, 2: “non possum non confiteri, cumulari me maximo gaudio, quod, etc.,” Cic. Fam. 9, 14, 1: “gaudio compleri, gaudio afficere,” id. Fin. 5, 24, 69 sq.: “tuis litteris perlectis exsilui gaudio,” id. Fam. 16, 16, 1; cf.: “cum tuas litteras legissem, incredibili gaudio sum elatus,” id. ib. 10, 12, 2; id. Rep. 3, 30: “gaudium, tristitiam ostendimus (manibus),” Quint. 11, 3, 86: “missa legatio quae gaudio fungeretur,” to express their joy, offer their congratulations, Tac. H. 2, 55: “prae gaudio ubi sim nescio,” Ter. Heaut. 2, 3, 67; cf.: “nimio gaudio paene desipere,” Cic. Fam. 2, 9, 2: “exclamare gaudio,” Ter. Phorm. 5, 6, 30; cf.: “lacrimare gaudio,” id. Ad. 3, 3, 55: Ha. Gaudio ero vobis. Ad. At edepol nos voluptati tibi, Plaut. Poen. 5, 4, 47: “quid illud gaudii est?” Ter. And. 5, 5, 7.—With an object-genitive: “gaudium periculosi saltus superati,” Liv. 42, 55, 4.—
(β).
Plur.: quocum multa volup ac gaudia clamque palamque, Enn. ap. Gell. 12, 4 (Ann. v. 247 Vahl.): “cum me tantis affecistis gaudiis,” Plaut. Poen. 5, 4, 105; more freq., the outward expressions of joy: “feminarum praecipue et gaudia insignia erant et luctus,” Liv. 22, 7, 12 (cf. sing.: “gaudio exultans,” id. 21, 42, 3): “quibus gaudiis exsultabis?” Cic. Cat. 1, 10, 26: “ita varie per omnem exercitum laetitia, maeror, luctus atque gaudia agitabantur,” Sall. C. 61 fin.: “o qui complexus et gaudia quanta fuerunt!” Hor. S. 1, 5, 43: “gaudia prodentem vultum celare,” id. ib. 2, 5, 104: “in tacito cohibe gaudia clausa sinu,” Prop. 2, 25 (3, 20), 30 (cf. gaudeo, II. A.): “hunc scio mea solide gavisurum gaudia,” Ter. And. 5, 5, 8: “scin' me in quibus sim gaudiis?” id. Eun. 5, 9, 5.—Prov.: “Gaudia principium nostri sunt doloris,” Ov. M. 7, 796.—
B. In partic., sensual pleasure, delight, enjoyment (rare; not in Cic.; cf. “above the passage,” Cic. Fin. 2, 4, 13; usually in plur.): “dediti corporis gaudiis per luxum et ignaviam aetatem agunt,” Sall. J. 2, 4: “mutua gaudia,” Lucr. 4, 1205; 5, 854: “communia,” id. 4, 1196; cf. ib. 1106; Tib. 1, 5, 39; Hor. C. 3, 6, 28: “non umquam reputant quanti sibi gaudia constent,” Juv. 6, 365: “vini atque cibi,” id. 10, 204: “cenae,” id. 15, 41.—In sing.: “mihi sibique pestiferum hinc abstulit gaudium,” Liv. 1, 58, 8.—
II. Transf., also, like our joy, for an object which produces joy, a cause or occasion of joy (mostly poet. and in post-Aug. prose): “ceterum hoc gaudium magna prope clade in Samnio foedatum est,” Liv. 7, 34, 1: “non animo solum patrio gratum munus, sed corpori quoque salubre gaudium (sc. reditus filii) fuit,” id. 37, 37, 7: “cupidus falsis attingere gaudia palmis, i. e. conjugem,” Prop. 1, 19, 9: “fugiunt tua gaudia,” Ov. H. 15, 109; Phaedr. 4, 20, 27; Petr. 79, 10.—