I.human nature, humanity, in a good sense; the qualities, feelings, and inclinations of mankind.
I. In gen. (for the most part only in Cic.): “magna est vis humanitatis, multum valet communio sanguinis,” Cic. Rosc. Am. 22, 63: “naturas hominum vimque omnem humanitatis penitus perspicere,” id. de Or. 1, 12, 53: “humanitatis societas,” id. Rep. 2, 26: “communis humanitatis jus,” id. Fl. 11, 24; cf.: “communis humanitatis causa,” id. Quint. 16, 51: “peterem errato veniam ex humanitate communi,” id. Sull. 23, 64: “humanitatis prima species,” id. Tusc. 4, 14, 32: “at natura certe dedit, ut humanitatis non parum haberes,” id. Rosc. Am. 16, 46: “humanitatem tuam amoremque in tuos reditus celeritas declarabit,” id. Att. 4, 15, 2: “nec potuisse (te) non commoveri (viri amicissimi morte) nec fuisse id humanitatis tuae,” id. Lael. 2, 8: “fac, id quod est humanitatis tuae, ne quid aliud cures hoc tempore, nisi ut quam commodissime convalescas,” which you owe to yourself as a man, id. Fam. 16, 11, 1: “assiduitate molestiarum sensum omnem humanitatis ex animis amittimus,” id. Rosc. Am. 53, 154 fin.; cf.: “jam ad ista obduruimus et humanitatem omnem exuimus,” id. Att. 13, 2, 1; id. Lig. 5, 14: “nisi ex ejus animo exstirpatam humanitatem arbitramur,” id. Lael. 13, 48: “age vero, quid esse potest in otio aut jucundius aut magis proprium humanitatis quam sermo facetus ac nulla in re rudis?” id. de Or. 1, 8, 32: “homines quidem pereunt: ipsa humanitas, ad quam homo effingitur, permanet,” Sen. Ep. 65.—
B. Transf., concr., i. q. humanum genus, the human race, mankind (very rare; “mostly post-class.): ista in figura hominis feritas a communi tamquam humanitatis corpore segreganda est,” Cic. Off. 3, 6, 32: “humanitatem hoc loco dicimus omne hominum genus,” Hier. Ep. 147: “timorem omnem, quo humanitas regitur, sustulerunt,” Min. Fel. Oct. 8; App. Dogm. Plat. 1, p. 11; id. Trism. p. 288.
II. In partic.
A. Humane or gentle conduct towards others, humanity, philanthropy, gentleness, kindness, politeness (syn.: comitas, facilitas, mansuetudo, clementia, opp. severitas; “very freq. and class.): quemquamne existimas Catone proavo tuo commodiorem, communiorem, moderatiorem fuisse ad omnem rationem humanitatis? ... Sed si illius comitatem et facilitatem tuae gravitati severitatique asperseris, etc.,” Cic. Mur. 31, 66; cf.: “pro tua facilitate et humanitate,” id. Fam. 13, 24, 2: “difficillimam illam societatem gravitatis cum humanitate,” id. Leg. 3, 1, 1: “ut summa severitas summa cum humanitate jungatur,” id. Fam. 12, 27: “ad humanitatem atque mansuetudinem revocavit animos hominum, studiis bellandi jam immanes ac feros,” id. Rep. 2, 14; cf. id. Sull. 33, 92; id. de Imp. Pomp. 14, 42; cf. “also: omnia plena clementiae, mansuetudinis, humanitatis,” id. Q. Fr. 1, 1, 8 fin.; and: pro sua clementia atque humanitate, Hirt. B. G. 8, 21, 2; Caes. B. C. 3, 20, 2: “tantaque poena (eos) afficiamus, quantam aequitas humanitasque patitur,” Cic. Off. 2, 5, 18: “singularis humanitas suavissimique mores,” id. Att. 16, 16, A, 6: “Caesaris summa erga nos humanitas,” id. Fam. 4, 13, 2; cf.: “amorem erga me, humanitatem suavitatemque desidero,” id. Att. 15, 1, A, 1: “humanitas vetat superbum esse adversus socios,” Sen. Ep. 88 med.: “humanitatis praecipua pars est, honestissimum quemque complecti, etc.,” Plin. Ep. 9, 5, 1: “illa vero vitiosissima, quae jam humanitas vocatur, invicem qualiacumque laudandi,” Quint. 2, 2, 10.—
B. Mental cultivation befitting a man, liberal education, good breeding, elegance of manners or language, refinement (cf. on this signif. Gell. 13, 16; syn.: doctrina, litterae, eruditio; “freq. and class.): homo non communium litterarum et politioris humanitatis expers,” Cic. de Or. 2, 17, 72: “esse politum propriis humanitatis artibus,” id. Rep. 1, 17; cf.: “humanitate politiores,” id. de Or. 2, 37, 154: “in omni recto studio atque humanitate versari,” id. ib. 1, 60, 256: “sine ulla bona arte, sine humanitate, sine ingenio, sine litteris,” Cic. Verr. 2, 4, 44, § 98: “doctrinae studium atque humanitatis,” id. Cael. 10, 24; cf.: “propter humanitatem atque doctrinam Anco regi familiaris,” id. Rep. 2, 20: “in omni genere sermonis, in omni parte humanitatis dixerim oratorem perfectum esse debere,” id. de Or. 1, 16, 71; cf. id. ib. 1, 9, 35 (Ellendt ad loc.): “orator inops quidam humanitatis atque inurbanus,” id. ib. 2, 10, 40: “ea quae multum ab humanitate discrepant, ut si quis in foro cantet,” good manners, id. Off. 1, 40, 145: “Socratem opinor in hac ironia dissimulantiaque longe lepore et humanitate omnibus praestisse,” polished language, id. de Or. 2, 67, 270: “(epistulae) humanitatis sparsae sale,” id. Att. 1, 13, 1: “alicujus litteras aut humanitatem adamare,” id. Rosc. Am. 41, 121: “litteris, et humanitate alicujus delectari,” Cic. Verr. 2, 3, 4, § 8.
