I.a. [etym. dub.; cf. dulcis], to be courteous or complaisant; to be kind, tender, indulgent to; to be pleased with or inclined to, to give one's self up to, yield to, indulge in a thing (as joy or grief); to concede, grant, allow.
I. V. n. (class.); constr. with the dat.
A. In gen.: “Aeduorum civitati Caesar praecipue indulserat,” Caes. B. G. 1, 10; 7, 40: “sic sibi indulsit, ut, etc.,” indulged himself so, took such liberties, Nep. Lys. 1, 3: “indulgebat sibi liberalius, quam, ut, etc.,” id. Chabr. 3: “irae,” Liv. 3, 53, 7: “indulgent sibi latius ipsi,” Juv. 14, 234: “ipsa sibi imbecillitas indulget,” Cic. Tusc. 4, 18, 42: “indulgent consules legionum ardori,” Liv. 9, 43, 19: “dolori,” Nep. Reg. 1: “genio,” Pers. 5, 151: “amori,” Plin. Ep. 1, 14, 10: “precibus,” id. ib. 4, 15, 11: “gaudio,” id. ib. 5, 15, 1: “desiderio alicujus,” id. ib. 10, 34, 1: “odio,” Liv. 40, 5, 5: “lacrimis,” Ov. M. 9, 142: animo, to give way to passion or to anger, id. ib. 12, 598: “regno,” to delight in, Luc. 7, 54: “ordinibus,” give room to, set apart, Verg. G. 2, 277.—
(β).
With acc. of the person (ante-class. and poet.): eri, qui nos tantopere indulgent, Afran. ap. Non. 502, 11 (Fragm. Com. v. 390 Rib.): “te indulgebant,” Ter. Heaut. 5, 2, 34; id. Eun. 2, 1, 16.—Pass.: animus indulgeri potuisset, be pleased, Gell. praef. 1.—
B. Esp., to give one's self up to, to be given or addicted to, to indulge in: “veteres amicitias spernere, indulgere novis,” Cic. Lael. 15, 54: “labori,” Verg. A. 6, 135: “theatris,” Ov. R. Am. 751: “eloquentiae,” Quint. 10, 1, 84: “somno,” Tac. A. 16, 19.—Pass. impers.: “nihil relicturus, si aviditati indulgeretur, quod in aerarium referret,” Liv. 45, 35, 6: “sero petentibus non indulgebitur,” Gai. Inst. 4, 164.—
II. V. a., to concede, allow, grant, permit, give, bestow as a favor, confer (post- Aug.): “alicui usum pecuniae,” Suet. Aug. 41: “ornamenta consularia procuratoribus,” id. Claud. 24: “damnatis arbitrium mortis,” id. Dom. 11: “insignia triumphi indulsit Caesar,” Tac. A. 11, 20: “patientiam flagello,” i. e. to submit to patiently, Mart. 1, 105, 3: “nil animis in corpora juris natura indulget,” grants no power, Juv. 2, 140: “basia plectro,” id. 6, 384: “si forte indulsit cura soporem,” id. 13, 217: “veniam pueris,” to make allowance for, id. 8, 168.—
(β).
With inf. (poet.): “incolere templa,” Sil. 14, 672.— Pass.: “qui jam nunc sanguinem meum sibi indulgeri aequum censet,” Liv. 40, 15, 16: “rerum ipsa natura in eo quod indulsisse homini videtur, etc.,” Quint. 12, 1, 2: “abolitio reorum, quae publice indulgetur,” is granted, Dig. 48, 16, 17. —
B. Se alicui, in mal. part., Juv. 2, 165 al.—Hence, indulgens , entis, P. a.
A. Indulgent, kind, or tender to one, fond of one; constr. with dat., or in with acc. (class.).
(γ).
Absol.: “quo ipsum nomen amantius, indulgentiusque maternum, hoc illius matris singulare scelus,” Cic. Clu. 5, 12: “ministri irarum,” Liv. 24, 25, 9. —
B. Addicted to: “aleae indulgens,” addicted to dicing, Suet. Aug. 70.—
C. In pass., fondly loved: fili, indulgentissime adulescens, Ps.-Quint. Decl. 10, 13.— Adv.: indulgenter , indulgently, kindly, tenderly: “nimis indulgenter loqui,” Cic. Att. 9, 9, 2: “bestiae multa faciunt indulgenter,” id. Fin. 2, 33, 109. — Comp.: “dii alios indulgentius tractant,” Sen. Ben. 4, 32.— Sup.: “indulgentissime,” Sen. Cons. ad Helv. 5.