previous next
quam (archaic form quamde or quande :
I.quamde pro quam usos esse antiquos, cum multi veteres testimonio sunt, tum Ennius ... et Lucretius (1, 640),Fest. p. 261 Müll.; cf. Enn. Ann. v. 29, and v. 139 Vahl. So, too, Naev. ap. Fest. s. v. topper, p. 352 Müll.), adv. qui, in what manner, how, how much, as much as: “quam nihil praetermittis in consilio dando! quam nihil tamen, quod tibi placeat, explicas!Cic. Att. 9, 2, A, 1: “ut se accusari nolunt! quam cupiunt laudari!id. Fin. 5, 22, 61: “quam multa, quam paucis!id. Fam. 11, 24, 1: “quam sint morosi, intellegi potest,id. ib. 7, 15, 1: “quam vellet, cunctaretur,id. Div. 1, 26, 56: “memoriā tenetis, quam valde universi admurmurarint,Cic. Verr. 2, 5, 16, § 41: “quam quisque potest,as much as each one can, Ov. Tr. 3, 4, 75: “quam potuit,as far as he was able, Val. Max. 4, 1, 5.—With possum and a sup.: “concede huc ab isto, quam potest longissime,as far as possible, Plaut. Men. 5, 2, 81: “quam possunt mollissime,as gently as possible, Cic. N. D. 2, 52, 129.—Also without possum: “quam maximas, quam primum, quam saepissime gratias agere,Cic. Fam. 13, 6, 5: “ut quam angustissime Pompeium contineret,Caes. B. C. 3, 45.— With posit. (post-Aug.): “tum Manlius ... quam poterat clarā voce denuntiavit,Val. Max. 6, 4, 1; 3, 2, 1 ext.; 4, 5, 1: “dixi de philosophiā quam breviter potui,Lact. 3, 17, 1: “tusa cribrataque vino, quam possit excellenti,as excellent as possible, Plin. 20, 24, 100, § 264; 18, 28, 68, § 274.—
II. In partic.
A. In comparisons, as, than.
2. With ellipsis of corresp. tam: “homo non, quam isti sunt, gloriosus,not so celebrated as those, Liv. 35, 49: “claris majoribus, quam vetustis,rather than, Tac. A. 4, 61.—
3. With sup. and a corresp. tam, by how much the more, the more: quam acerbissima olea oleum facies, tam oleum optimum erit, the bitterer the olives, the better will be the oil, Cato, R. R. 65, 1: “quam paucissimos reliqueris, tam optimi fiunt,Varr. R. R. 2, 9: “quam quisque pessume fecit, tam maxume tutus est,Sall. J. 31, 14.—
4. With magis: “quam magis ... tam magis,the more ... the more, Plaut. Bacch. 5, 1, 5.—With tam omitted: “quam magis exhausto spumaverit ubere mulctra, Laeta magis pressis manabunt flumina mammis,Verg. G. 3, 309.— With the second magis omitted: “quam magis te in altum capessis, tam aestus te in portum refert,Plaut. As. 1, 3, 6.— “In the reverse order: tam magis ... quam magis,the more ... the more, Verg. A. 7, 787. —
5. With tanto: “quam magis ... tanto magis,the more ... the more, Plaut. Men. 1, 1, 19; so Lucr. 6, 460.—
7. Tam ... quam, with the comp. for the posit., so ... as: “per dexteram te istam oro non tam in bellis et proeliis, quam in promissis et fide firmiorem,Cic. Deiot. 3, 8.—
8. After comparatives or words of comparison, than: “nobis nihil est tlmendum magis quam ille consul,Cic. Att. 7, 9, 3: “his igitur, quam physicis potius credendum existimas?id. Div. 2, 16, 37; Cassius ap. Cic. Fam. 15, 19, 1; Cic. Pis. 26, 62: “majorem pecuniam praetori polliceri, quam quantam hic dedisset,Cic. Verr. 2, 2, 29, § 70; id. de Or. 1, 36, 167: “qui plures milites eorum occidisset, quam quot superessent,Liv. 35, 12.—So after verbs which imply comparison, verbs of preference, excellence, etc.; after praestat, Caes. B. G. 7, 17, 4; after malo: “esse quam videri bonus malebat,Sall. C. 54, 5: “an est quod ego malim quam?Cic. Par. 1; after statuo, Nep. Dat. 8, 1; after probo, Tac. A. 1, 58; after volo ( = βούλομαι ), Liv. 3, 68, 11; 25, 29, 6.— Rarely quantus is used to strengthen quam, after comp.: “de re majore quam quanta ea esset,Liv. 30, 23, 2: “implere homines certioris spei, quam quantam fides promissi humani subicere solet,id. 26, 19, 2 Weissenb. ad loc.; “22, 2, 19.— But quam is often omitted after plus, minus, amplius, etc., without changing the case: minus duo milia hominum effugerunt,Liv. 24, 16, 4: “plus partem dimidiam hominum caesam,id. 36, 40, 5; cf. id. 29, 25, 2: “cum decem haud plus milibus militum,id. 28, 1, 5: “ut hoc nostrum desiderium ne plus sit annuum,Cic. Att. 5, 1, 1: “ferre plus dimidiati mensis cibaria,id. Tusc. 2, 16, 37: “plus quingentos colaphos infregit mihi,Ter. Ad. 2, 1, 45; Prop. 2, 19, 18 (3, 17, 32); v. Zumpt, Gram. § 485.—
9. With sic (poet.): “quam multā grandine nimbi Culminibus crepitant, sic densis ictibus heros pulsat, etc.,Verg. A. 5, 458.— With sic omitted, Verg. A. 6, 309 sqq.—
10. After aeque, so much ... as: “nihil aeque eos terruit, quam robur ac color imperatoris,Liv. 28, 26.—
11. After contra, otherwise ... than, not so ... as: “contra faciunt, quam professi sunt,Cic. Leg. 2, 5, 11.— So after secus: “ne me secus honore honestes quam ego te,Plaut. Capt. 2, 1, 50. —
12. After alius, with a preceding negative, not otherwise than, no other than: “nil aliud agens quam ut, etc.,nothing else than, Liv. 44, 27, 12: “neque aliud totā urbe agi quam bellum apparari,id. 4, 26, 12; Nep. Hann. 10, 1: “ob nullam aliam causam, quam ne,from no other cause than, Liv. 45, 25; 34, 2, 12. — Rarely with alius affirmatively (for ac): “ipse me paulum in aliā quam prius habuerim opinione nunc esse confiteor,Quint. 3, 6, 63. —
13. After aliter, otherwise than: “ne aliter, quam ego velim, meum laudet ingenium,Cic. Verr. 2, 1, 9, § 24: “ne aliter quam si, etc.,Col. 4, 2, 2.—
14. After supra: “saepe supra feret, quam fieri possit,more than, Cic. Or. 40, 139.—
15. After ultra: “ultra, quam satis est, producitur,farther than, Cic. Inv. 1, 18, 26.—
16. After diversum, otherwise than: “pransus quoque atque potus diversum valent quam indicant,something altogether different from what, Quint. 1, 4, 29; cf., after advorsum, only Plaut. Trin. 1, 2, 139 Brix ad loc.—
17. After words denoting number or quantity, which serve for comparison: dimidium tributi quam quod regibus ferre soliti erant, populo Romano pendere, the half of what, half as much as, Liv. 45, 18: “multiplex, quam pro numero, damnum est,too great for, greater than, id. 7, 8: “ferramenta duplicia, quam numerus servorum exigit,twice as many as, Col. 1, 8, 8.—So, too, after designations of time: “die vigesimā, quam creatus erat, dictaturā se abdicavit,on the twentieth day after, Liv. 6, 29: tabellarii venerunt post diem sextum, quam a vobis discesserant, Cic. Fil. ap. Cic. Fam. 16, 21, 1: “postridie venissemus, quam ... fuissemus,Cic. Ac. 2, 3, 9: “postero die quam illa erant acta,id. de Or. 2, 3, 12: “saeculis multis ante ... inventa sunt, quam, etc.,id. ib. 2, 5, 21. —
18. After the sup.: “bellum gerere cum tyranno, quam qui unquam, saevissimo et violentissimo in suos,the most cruel that ever was, Liv. 34, 32.—
19. So with rel. and sup. after tam: “tam gratum mihi id erit, quam quod gratissimum,Cic. Fam. 13, 3: “tam sum amicus rei publicae quam qui maxime,id. ib. 5, 2, 6: “ego sum tam mitis, quam qui lenissimus,id. Sull. 31, 87.—
20. Sometimes with magis or potius to be supplied, more ... than: “tacita mulier semper, quam loquens,Plaut. Rud. 4, 4, 70 dub.: “pacem quam bellum probabam,Tac. A. 1, 58. —
B. In mere intensive expressions, exceedingly, very, quite, indeed: “admodum quam saevos est,very cruel indeed, Plaut. Am. 1, 3, 43: “nimis quam formido, ne, etc.,id. Most. 2, 2, 79: “nimis quam cupio,id. Capt. 1, 2, 17: “quam familiariter,Ter. And. 1, 1, 109: nam suos valde quam paucos habet, very few indeed, Brut. ap. Cic. Fam. 11, 13, 3: “mire quam,Cic. Att. 1, 11, 3: “sane quam refrixit,id. Q. Fr. 2, 6, 5.
hide Dictionary Entry Lookup
Use this tool to search for dictionary entries in all lexica.
Search for in
hide References (97 total)
  • Cross-references in general dictionaries from this page (97):
    • Cicero, Letters to his Friends, 11.13.3
    • Cicero, Letters to his Friends, 11.24.1
    • Cicero, Letters to his Friends, 13.3
    • Cicero, Letters to his Friends, 13.6.5
    • Cicero, Letters to his Friends, 15.19.1
    • Cicero, Letters to his Friends, 16.21.1
    • Cicero, Letters to Atticus, 1.11.3
    • Cicero, Letters to Atticus, 5.1.1
    • Cicero, Letters to Atticus, 6.1.7
    • Cicero, Letters to Atticus, 7.9.3
    • Cicero, Letters to Atticus, 9.2
    • Caesar, Gallic War, 7.17.4
    • Cicero, Philippics, 14.11.29
    • Cicero, Against Verres, 2.1.24
    • Cicero, Against Verres, 2.1.47
    • Cicero, Against Verres, 2.2.70
    • Cicero, Against Verres, 2.5.41
    • Cicero, For Sulla, 31.87
    • Cicero, For King Deiotarius, 3.8
    • Cicero, For Milo, 16.42
    • Cicero, For Milo, 29.78
    • Cicero, Against Piso, 26.62
    • Plautus, Amphitruo, 1.3
    • Plautus, Bacchides, 5.1
    • Plautus, Cistellaria, 4.2
    • Plautus, Mostellaria, 2.2
    • Plautus, Rudens, 4.4
    • Vergil, Aeneid, 6.309
    • Vergil, Aeneid, 7.787
    • Vergil, Aeneid, 5.458
    • Vergil, Georgics, 3.309
    • Caesar, Civil War, 3.45
    • Tacitus, Annales, 1.58
    • Tacitus, Annales, 4.61
    • Plautus, Asinaria, 1.3
    • Plautus, Captivi, 1.2
    • Plautus, Captivi, 2.1
    • Plautus, Menaechmi, 1.1
    • Plautus, Menaechmi, 5.2
    • Plautus, Menaechmi, 5.9
    • Plautus, Trinummus, 1.2
    • Cicero, On Oratory, 1.36
    • Cicero, On Oratory, 2.3
    • Sallust, Bellum Iugurthinum, 31
    • Sallust, Bellum Iugurthinum, 62
    • Lucretius, De Rerum Natura, 6.460
    • Cornelius Nepos, Datames, 8.1
    • Cornelius Nepos, Hannibal, 10.1
    • Cornelius Nepos, Timotheus, 4.2
    • Livy, The History of Rome, Book 24, 16
    • Livy, The History of Rome, Book 26, 19.2
    • Livy, The History of Rome, Book 29, 25.2
    • Livy, The History of Rome, Book 45, 18
    • Livy, The History of Rome, Book 35, 49
    • Livy, The History of Rome, Book 44, 27
    • Livy, The History of Rome, Book 45, 25
    • Livy, The History of Rome, Book 28, 1.5
    • Livy, The History of Rome, Book 4, 26.12
    • Livy, The History of Rome, Book 24, 5
    • Livy, The History of Rome, Book 35, 12
    • Livy, The History of Rome, Book 6, 29
    • Livy, The History of Rome, Book 30, 23.2
    • Livy, The History of Rome, Book 31, 35
    • Livy, The History of Rome, Book 34, 32
    • Livy, The History of Rome, Book 2, 12.3
    • Livy, The History of Rome, Book 3, 68.11
    • Livy, The History of Rome, Book 7, 8
    • Livy, The History of Rome, Book 25, 29
    • Livy, The History of Rome, Book 28, 26
    • Livy, The History of Rome, Book 34, 2.12
    • Livy, The History of Rome, Book 36, 40
    • Cicero, De Legibus, 2.5
    • Cicero, De Republica, 1.33
    • Cicero, de Finibus Bonorum et Malorum, 1.11
    • Cicero, de Finibus Bonorum et Malorum, 5.22
    • Cicero, de Natura Deorum, 2.20
    • Cicero, de Natura Deorum, 2.52
    • Cicero, De Divinatione, 1.26
    • Cicero, De Divinatione, 1.6
    • Cicero, De Divinatione, 2.16
    • Cicero, Tusculanae Disputationes, 2.16
    • Cicero, Tusculanae Disputationes, 2.4
    • Cicero, Paradoxa Stoicorum, 1
    • Cicero, De Officiis, 3.21
    • Quintilian, Institutio Oratoria, Book 3, 6.63
    • Quintilian, Institutio Oratoria, Book 1, 4.29
    • Sallust, Catilinae Coniuratio, 54
    • Sallust, Bellum Iugurthinum, 85
    • Ovid, Tristia, 3.4
    • Columella, Res Rustica, 1.8.8
    • Columella, Res Rustica, 4.2.2
    • Curtius, Historiarum Alexandri Magni, 7.7.9
    • Cicero, Orator, 40.139
    • Valerius Maximus, Facta et Dicta Memorabilia, 3.2.1
    • Valerius Maximus, Facta et Dicta Memorabilia, 4.1.5
    • Valerius Maximus, Facta et Dicta Memorabilia, 6.4.1
    • Cicero, De Inventione, 1.18
hide Display Preferences
Greek Display:
Arabic Display:
View by Default:
Browse Bar: