previous next
rĕlĭgĭōsus (in the poets also rellig- ), a, um, adj. religio,
I.reverencing or fearing God (the gods), pious, devout, religious: “qui omnia quae ad cultum deorum pertinerent, diligenter retractarent et tamquam relegerent, sunt dicti religiosi ex relegendo, etc.,Cic. N. D. 2, 28, 72 (cf. religio init.): “religiosi dicuntur, qui faciendarum praetermittendarumque rerum divinarum secundum morem civitatis delectum habent, nec se superstitionibus implicant,Fest. p. 289, 15 Müll.: “naturā sancti et religiosi,Cic. Rosc. Com. 15, 44: “asotos ita non religiosos ut edant de patellā,id. Fin. 2, 7, 22: “si magis religiosa fuerit,Plaut. As. 4, 1, 37: “nostri majores, religiosissimi mortales,Sall. C. 12, 3: “mortuis religiosa jura tribuere,religious rites, Cic. Lael. 4, 13: “mores justi, integri, religiosi,id. de Or. 2, 43, 184: amicitiae religiosā quādam necessitudine imbutae, quint. 1, 2, 20: hominem occidere religiosissimum erat, was a thing exceedingly pious or pleasing to the gods, Plin. 30, 1, 4, § 13; cf.: “aliqui nomine quoque consalutare religiosius putant, etc.,id. 28, 2, 5, § 23: “Judaei, viri religiosi,Vulg. Act. 2, 5.—
b. Eccl. Lat., of or belonging to the clergy, clerical (opp. saecularis), Salv. Avar. 3, 5.—
II. Transf. (acc. to religio, II.).
b. Overscrupulous, over-anxious, superstitious (rare and only ante-class.): religentem esse oportet, religiosum nefas, Poët. ap. Gell. 4, 9, 1: “ecquis incultior, religiosior, desertior? Cato ap. Fest. s. v. repulsior, p. 236: ut stultae et miserae sumus Religiosae,Ter. Heaut. 4, 1, 37.—
B. Of the objects of religious veneration (temples, statues, utensils, etc.), holy, sacred: “templum sane sanctum et religiosum,Cic. Verr. 2, 4, 43, § 94; cf. id. Imp. Pomp. 22, 65: “signum sacrum ac religiosum,Cic. Verr. 2, 4, 57, § 127; “and so with sacer,id. Leg. 3, 13, 31: “dies,Suet. Tib. 61: “ex Aesculapi religiosissimo fano,Cic. Verr. 2, 4, 43, § 93: “Ceres antiquissima, religiosissima,id. ib. 2, 4, 49, § 109; cf.: “religiosissimum simulacrum Jovis Imperatoris,id. ib. 2, 4, 57, § “128: altaria,id. Planc. 35, 68: “deorum limina,Verg. A. 2, 365: “loca,Cic. Rab. Perd. 2, 7: “sacra religiosissima,Vell. 2, 45, 1; Suet. Aug. 7: “vestes,id. Tib. 36; id. Oth. 12: “simulacra,Sedul. 1, 227: “divini juris sunt veluti res sacrae et religiosae . . . (sunt res) religiosae quae diis manibus relictae sunt,Gai. Inst. 2, 3 sq.
2. Esp.: dies religiosus, a day upon which it was unlucky to undertake any thing important, a day of evil omen, e. g. the dies Alliensis, the dies atri, etc., Cic. Att. 9, 5, 2; Lucil. ap. Non. 379, 19; Liv. 6, 1; 26, 17; 37, 33; Suet. Tib. 61; id. Claud. 14 al.; cf. Gell. 4, 9, 4; and Fest. s. h. v. p. 231.—
3. Solum religiosum, land consecrated by the burial of the dead, Gai. Inst. 2, 6 sq.—Hence, adv.: ^lĭgĭō- .
2. Considerately, scrupulously, punctually, exactly, conscientiously: “testimonium dicere,Cic. Cael. 22, 55; cf. Plin. Pan. 65, 2: “commendare,Cic. Fam. 13, 17 fin.: “nihil religiose administrabat,Col. 3, 10, 7; cf. id. 8, 5, 11: “quicquid rogabatur, religiose promittebat,considerately, cautiously, Nep. Att. 15: “religiosius rem rusticam colere,Col. 11, 2, 95: “poëticen religiosissime veneror,Plin. Ep. 3, 15, 2.
hide Dictionary Entry Lookup
Use this tool to search for dictionary entries in all lexica.
Search for in
hide References (47 total)
  • Cross-references in general dictionaries from this page (47):
    • Cicero, Letters to his Friends, 13.17
    • Cicero, Letters to Atticus, 9.5.2
    • Cicero, For Marcus Caelius, 22.55
    • Cicero, On Pompey's Command, 22.65
    • Cicero, Against Verres, 2.4.127
    • Cicero, For Rabirius on a Charge of Treason, 2.7
    • Cicero, Against Vatinius, 1.1
    • Cicero, For Quintus Roscius the Actor, 15.44
    • Cicero, Against Verres, 2.4.93
    • Cicero, Against Verres, 2.4.94
    • Cicero, For Aulus Caecina, 10.26
    • Cicero, For Plancius, 35.68
    • Plautus, Asinaria, 4.1
    • Vergil, Aeneid, 2.365
    • New Testament, Acts, 2.5
    • Suetonius, Divus Claudius, 14
    • Cicero, On Oratory, 2.43
    • Sallust, Catilinae Coniuratio, 12
    • Suetonius, Divus Augustus, 7
    • Suetonius, Otho, 12
    • Suetonius, Tiberius, 36
    • Suetonius, Tiberius, 61
    • Cornelius Nepos, Atticus, 15
    • Pliny the Elder, Naturalis Historia, 28.23
    • Pliny the Elder, Naturalis Historia, 30.13
    • Pliny the Younger, Epistulae, 3.15.2
    • Pliny the Younger, Epistulae, 3.7.8
    • Livy, The History of Rome, Book 3, 22
    • Livy, The History of Rome, Book 6, 1
    • Livy, The History of Rome, Book 10, 7
    • Livy, The History of Rome, Book 37, 33
    • Livy, The History of Rome, Book 31, 9
    • Livy, The History of Rome, Book 2, 5
    • Livy, The History of Rome, Book 5, 52
    • Livy, The History of Rome, Book 26, 17
    • Cicero, De Legibus, 3.13
    • Cicero, de Finibus Bonorum et Malorum, 2.7
    • Cicero, de Natura Deorum, 2.28
    • Cicero, De Amicitia, 4
    • Quintilian, Institutio Oratoria, Book 4, 1.9
    • Gellius, Noctes Atticae, 4.9.1
    • Gellius, Noctes Atticae, 4.9.4
    • Columella, Res Rustica, 3.10.7
    • Columella, Res Rustica, 8.5.11
    • Cicero, Brutus, 11.44
    • Cicero, De Inventione, 1.30
    • Cicero, De Inventione, 2.1
hide Display Preferences
Greek Display:
Arabic Display:
View by Default:
Browse Bar: