I. (With the idea of the re predominating.) To leave behind (cf. desero, omitto).
A. In gen., to leave behind by removing one's self; to leave, move away from; to leave, abandon (a person or thing).
1. Lit.: “puerum apud matrem domi,” Plaut. Men. prol. 28: “ipse abiit foras, me reliquit pro atriensi in sedibus,” id. Poen. 5, 5, 4: “me filiis Relinquont quasi magistrum,” Ter. Phorm. 1, 2, 22: “dicerent non me plane de provinciā decessisse, quoniam alterum me reliquissem,” Cic. Fam. 2, 15, 4: “C. Fabium legatum cum legionibus II. castris praesidio relinquit,” Caes. B. G. 7, 40: “cum me servum in servitute pro te hic reliqueris,” Plaut. Capt. 2, 3, 75; cf. id. ib. 5, 1, 18: “fratrem, sc. in provinciā,” Cic. Fam. 2, 15, 4: “post tergum hostem relinquere,” Caes. B. G. 4, 22; cf. id. ib. 7, 11: “ille omnibus precibus petere contendit, ut in Galliā relinqueretur,” might be left behind, id. ib. 5, 6: “greges pecorum . . . sub opacā valle reliquit,” Ov. M. 11, 277 et saep.: “ea causa miles hic reliquit symbolum,” Plaut. Ps. 1, 1, 53: “hic exemplum reliquit ejus,” id. ib. 2, 2, 56: “(Hecuba) Hectoris in tumulo canum de vertice crinem . . . relinquit,” leaves behind, Ov. M. 13, 428: “(cacumina silvae) limum tenent in fronde relictum,” left behind, remaining, id. ib. 1, 347.—To leave behind one's self by moving away: “longius delatus aestu, sub sinistrā Britanniam relictam conspexit,” Caes. B. G. 5, 8: “jamque hos, jamque illos, populo mirante, relinquit,” Sil. 16, 503; cf. in pass., to remain or be left behind, Lucr. 5, 626.—
2. Trop.: hanc eram ipsam excusationem relicturus ad Caesarem, was about to leave behind me just this excuse (for my departure), Cic. Att. 9, 6, 1: “aculeos in animis,” id. Brut. 9, 38: “quod coeptum est dici, relinquitur in cogitatione audientium,” Auct. Her. 4, 30, 41: “aetate relictā,” Ov. M. 7, 170: “repetat relicta,” Hor. Ep. 1, 7, 97.— “Of rank or merit: (Homerus) omnes sine dubio et in omni genere eloquentiae procul a se reliquit,” Quint. 10, 1, 51.—
B. In partic.
1. To leave behind one by death; to leave, bequeath, etc.
a. Lit.: “ea mortua est: reliquit filiam adulescentulam,” Ter. Heaut. 3, 3, 41: “cum pauper cum duobus fratribus relictus essem,” Varr. R. R. 3, 16, 2; cf.: “pauper jam a majoribus relictus,” Nep. Epam. 2, 1: “agri reliquit ei non magnum modum,” Plaut. Aul. prol. 13: “heredem testamento reliquit hunc P. Quintium,” Cic. Quint. 4, 15: “cum ei testamento sestertiūm milies relinquatur,” id. Off. 3, 24, 93: “non, si qui argentum omne legavit, videri potest signatam quoque pecuniam reliquisse,” Quint. 5, 11, 33: “qui mihi reliquit haec quae habeo omnia,” Ter. Eun. 1, 2, 40: “cedo, quid reliquit Phania,” id. Hec. 3, 5, 8 and 13: “fundos decem et tres reliquit,” Cic. Rosc. Am. 7, 20: “aliquantum aeris alieni,” id. Quint. 4, 15: “servus aut donatus aut testamento relictus,” Quint. 5, 10, 67: “alicui arva, greges, armenta,” Ov. M. 3, 585: “se testamento liberum relictum,” Dig. 21, 1, 17, § 16.—
b. Trop., to leave, leave behind one: “consiliorum ac virtutum nostrarum effigiem,” Cic. Arch. 12, 30: “qui sic sunt, haud multum heredem juvant, Sibi vero hanc laudem relinquont: vixit, dum vixit, bene,” Ter. Hec. 3, 5, 11: “rem publicam nobis,” Cic. Rep. 1, 46, 70; cf.: “statum civitatis,” id. ib. 1, 21, 34; id. Par. 1, 2, 10: “opus alicui,” id. Rep. 1, 22, 35: memoriam aut brevem aut nullam, id. Off. 2, 16, 55: “monumentum audaciae suae aeternum,” Cic. Verr. 2, 1, 49, § 129: “quae scripta nobis summi ex Graeciā sapientissimique homines reliquerunt,” id. Rep. 1, 22, 35: “scriptum in Originibus,” id. Brut. 19, 75: “scripta posteris,” Quint. 1, praef. 1: “in scriptis relictum,” Cic. de Or. 2, 46, 194: “orationes reliquit et annales,” id. Brut. 27, 106: “duo tantum volumina,” Suet. Gram. 7: “librum de suis rebus imperfectum,” id. ib. 12; cf.: “si non omnia vates Ficta reliquerunt,” Ov. M. 13, 734: “pater, o relictum Filiae nomen,” Hor. C. 3, 27, 34.—
2. To leave a thing behind; to leave remaining; to allow or permit to remain, to let remain, leave; pass., to be left, to remain.
a. Lit.: “nihil relinquo in aedibus, Nec vas, nec vestimentum,” Ter. Heaut. 1, 1, 88: “multis autem non modo granum nullum, sed ne paleae quidem ex omni fructu atque ex annuo labore relinquerentur,” Cic. Verr. 2, 3, 48, § 114: “nihil de tanto patrimonio,” id. Rosc. Am. 3, 10: “equitatus partem illi adtribuit, partem sibi reliquit,” Caes. B. G. 7, 34: “angustioribus portis relictis,” id. ib. 7, 70; “41: unam (filiam) minimamque relinque,” leave to me, Ov. M. 6, 299: “jam pauca aratro jugera regiae Moles relinquent,” Hor. C. 2, 15, 2: “dapis meliora relinquens,” id. S. 2, 6, 89: “magis apta tibi tua dona relinquam,” id. Ep. 1, 7, 43: “haec porcis hodie comedenda relinquis,” id. ib. 1, 7, 19; cf.: “habitanda fana Apris reliquit,” id. Epod. 16, 20: “relinquebatur una per Sequanos via,” remained, Caes. B. G. 1, 9; cf.: “unā ex parte leniter acclivis aditus relinquebatur,” id. ib. 2, 29: “se cum paucis relictum videt,” Sall. C. 60, 7: “nec aliud dicionis Atheniensium praeter ipsam urbem reliquit,” Just. 5, 7, 3.—
b. Trop.: “quasi corpori reliqueris Tuo potestatem coloris ulli capiendi mala,” Plaut. Truc. 2, 2, 37: “quam igitur relinquis populari rei publicae laudem?” Cic. Rep. 3, 35, 48: “ut vobis non modo dignitatis retinendae, sed ne libertatis quidem recuperandae spes relinquatur,” id. Agr. 1, 6, 17: “ceterorum sententiis semotis, relinquitur non mihi cum Torquato, sed virtuti cum voluptate certatio,” id. Fin. 2, 14, 44; cf.: “ne qua spes in fugā relinqueretur,” Caes. B. G. 1, 51: “nullā provocatione ad populum contra necem et verbera relicta,” Cic. Rep. 2, 37, 62; Hor. S. 1, 10, 51: “quis igitur relictus est objurgandi locus?” Ter. And. 1, 1, 127; cf.: “nihil est preci loci relictum,” id. ib. 3, 4, 22; id. Phorm. 3, 3, 14; “and, in another sense: plane nec precibus nostris nec admonitionibus relinquit locum,” i. e. he leaves no occasion for them, renders them superfluous, Cic. Fam. 1, 1, 2: “ne cui iniquo relinqueremus vituperandi locum,” id. Q. Fr. 2, 4, 1: “Aedui nullum sibi ad cognoscendum spatium relinquunt,” Caes. B. G. 7, 42: “spatium deliberandi,” Nep. Eun, 12, 3: “vita turpis ne morti quidem honestae locum relinquit,” Cic. Quint. 15, 49; Plaut. Cas. 2, 3, 33; cf. Cic. Brut. 72, 253 (v. Bernhardy ad loc.): “vita relicta est tantum modo,” Ov. P. 4, 16, 49: “quod munitioni castrorum tempus relinqui volebat,” Caes. B. G. 5, 9 fin.: “mihi consilium et virtutis vestrae regimen relinquite,” Tac. H. 1, 84: “suspicionem alicui relinquere,” Suet. Caes. 86: “aliquem veniae vel saevitiae alicujus,” Tac. H. 1, 68 fin.: “aliquem poenae,” Plin. Ep. 2, 11, 20: “aliquem poenae,” Ov. M. 7, 41: leto, poenaeque, id. id. 14, 217; cf.: “urbem direptioni et incendiis,” to give up, surrender, abandon, Cic. Fam. 4, 1, 2: “neu relinquas hominem innocentem ad alicujus tui dissimilis quaestum,” do not leave, id. ib. 13, 64: “aliquid in alicujus spe,” id. Div. in Caecil. 8, 26; cf. id. ib. 4, 16. — Poet., with obj.-clause: “(metus) Omnia suffundens mortis nigrore, neque ullam Esse voluptatem liquidam puramque relinquit,” Lucr. 3, 40; 1, 703; Ov. M. 14, 100: “dum ex parvo nobis tantundem haurire relinquas,” Hor. S. 1, 1, 52; Sil. 3, 708: nihil relinquitur nisi fuga, there is nothing left, nothing remains, but, etc., Att. ap. Cic. Att. 9, 10, 6: “relinquitur illud, quod vociferari non destitit, non debuisse, etc.,” Cic. Fl. 34, 85; cf.: “mihi nihil relicti quicquam aliud jam esse intellego,” Plaut. Merc. 3, 4, 81.— Impers. relinquitur, with ut (Zumpt, Gram. § “621): relinquitur, ut, si vincimur in Hispaniā, quiescamus,” it remains, that, Cic. Att. 10, 8, 2; cf.: relinquebatur, ut neque longius ab agmine legionum discedi Caesar pateretur, Caes. B. G. 5, 19 fin.— In a logical conclusion: relinquitur ergo, ut omnia tria genera sint causarum, hence it follows that, etc., Cic. Inv. 1, 9, 12; id. Div. 2, 5, 14.—
3. With double predicate, to leave a thing behind in a certain state; to leave, let remain, suffer to be, etc.: “eum Plautus locum Reliquit integrum,” has left untouched, Ter. Ad. prol. 10: “praesertim cum integram rem et causam reliquerim,” have left unaltered, Cic. Att. 5, 21, 13; cf.: “Scaptius me rogat, ut rem sic relinquam,” id. ib. 5, 21, 13, § “12: Morini, quos Caesar in Britanniam proficiscens pacatos reliquerat,” Caes. B. G. 4, 37; cf.: “amici, quos incorruptos Jugurtha reliquerat,” Sall. J. 103, 2: “reliquit (eam) Incertam et tristi turbatam volnere mentis,” Verg. A. 12, 160: “(naves) in litore deligatas ad ancoram relinquebat,” Caes. B. G. 5, 9: “erat aeger in praesidio relictus,” id. ib. 6, 38: “in mediis lacerā nave relinquor aquis,” Ov. P. 2, 3, 28: “quod insepultos reliquissent eos, quos, etc.,” Cic. Rep. 4, 8, 26; 2, 11, 21: “aliquid incohatum,” id. ib. 1, 35, 55; cf.: “inceptam oppugnationem,” to give up, abandon, quit, Caes. B. G. 7, 17: “incoepta fila,” Ov. M. 6, 34: “infecta sacra,” id. ib. 6, 202: “opus incoeptum,” id. A. A. 2, 78: “verba imperfecta,” id. H. 13, 13: “pro effectis relinquunt, vixdum incohata,” Quint. 5, 13, 34: “aliquid injudicatum,” id. 10, 1, 67: “aliquid neglectum,” id. 1, 1, 29: “incertum,” id. 2, 10, 14: “tantas copias sine imperio,” Caes. B. G. 7, 20 init.; cf.: “sine ture aras,” Ov. M. 8, 277: “verbum in ambiguo,” Lucr. 4, 1137: “mulierem nullam nominabo: tantum in medio relinquam,” Cic. Cael. 20, 48; cf.: “correptio in dubio relicta,” Quint. 7, 9, 13.
II. (With the idea of the verb predominant.) To leave behind one, to leave, go away from; to forsake, abandon, desert a person or thing.
A. In gen.
1. Lit.: “ubi illaec obsecrost quae me hic reliquit,” Plaut. Truc. 2, 6, 32: relinquamus nebulonem hunc, Scip. Afr. ap. Gell. 4, 18, 3; cf.: “non ego te hic lubens relinquo neque abeo abs te,” Plaut. Am. 1, 3, 33: “domum propinquosque reliquisse,” Caes. B. G. 1, 44; cf. id. ib. 1, 30: “relictis locis superioribus,” Hirt. B. G. 8, 36: “loci relinquendi facultas,” Caes. B. G. 3, 4 fin.: “Ilio relicto,” Hor. C. 1, 10, 14: “urbes,” id. ib. 2, 20, 5: “moenia,” id. Epod. 17, 13: “litus relictum Respicit,” Ov. M. 2, 873: “Roma relinquenda est,” id. Tr. 1, 3, 62: “colles clamore relinqui (sc.: a bubus),” were left behind, Verg. A. 8, 216 Wagn.: “limen,” id. ib. 5, 316: “mensas,” id. ib. 3, 213: “dominos,” Cat. 61, 51: “volucres Ova relinquebant,” Lucr. 5, 802 et saep.—
2. Trop.: me somnu' reliquit, Enn. ap. Cic. Div. 1, 20, 40 (Ann. v. 52 Vahl.); cf.: “quem vita reliquit,” Lucr. 5, 63: reliquit aliquem vita, for to die, Ov. M. 11, 327: “ubi vita tuos reliquerit artus,” id. Ib. 339; “for which, also, reversely: animam relinquam potius, quam illas deseram,” Ter. Ad. 3, 4, 52; so, “vitam,” Verg. G. 3, 547; cf. Tac. A. 4, 34: “lucem,” Verg. A. 4, 452: “lumen vitale,” Ov. M. 14, 175: “consitus sum senectute, vires Reliquere,” Plaut. Men. 5, 2, 6: “aliquem animus,” id. Mil. 4, 8, 37; Caes. B. G. 6, 38: “animus reliquit euntem,” Ov. M. 10, 459: “aliquem anima,” Nep. Eum. 4, 2: “ab omni honestate relictus,” abandoned, destitute of, Cic. Rab. Perd. 8, 23: “ab alterā (quartanā) relictum esse,” id. Att. 8, 6, 3; cf. Hor. S. 2, 3, 290.—
B. In partic., pregn., to leave in the lurch; to forsake, abandon, desert, etc. (v. desero, destituo, prodo).
1. Lit.: “qui ... Reliquit deseruitque me,” has forsaken me, has given me the slip, Plaut. Most. 1, 3, 45; cf.: “reliquit me homo atque abiit,” Ter. And. 4, 4, 5: “succurrere relictae,” Verg. A. 9, 290.— “Of the forsaking of a lover by his mistress,” Plaut. Truc. 2, 4, 64; Tib. 3, 6, 40; Prop. 1, 6, 8; Ov. H. 10, 80; id. M. 8, 108: “paucos, qui ex fugā evaserant, reliquerunt,” i. e. let them escape, Caes. B. G. 3, 19. — Of things, to leave, give up, abandon, etc.: “argentum si relinquo ac non peto, etc.,” Plaut. Aul. 1, 2, 31: “auctores signa relinquendi et deserendi castra,” Liv. 5, 6; cf.: “relictā non bene parmulā,” Hor. C. 2, 7, 10.—
2. Trop., to leave, let alone, give up, resign, neglect, forsake, abandon, relinquish: “rem et causam et utilitatem communem non relinquere solum, sed etiam prodere,” Cic. Caecin. 18, 50 (for which: “derelinquo jam communem causam,” id. ib. 35, 103): “jus suum dissolute,” id. ib. 36, 103: “affectum, cum ad summum perduxerimus,” Quint. 6, 1, 29: “(puella) Quod cupide petiit, mature plena reliquit,” Hor. Ep. 2, 1, 100: eum rogato, ut relinquat alias res et huc veniat, to leave or lay aside every thing else, Plaut. Rud. 4, 6, 8; cf.: “omnibus relictis rebus,” id. Cist. 1, 1, 6; so, “relictis rebus (omnibus),” id. Ep. 4, 2, 35; id. Truc. 2, 1, 25; Ter. And. 2, 5, 1; id. Eun. 1, 2, 86; id. Heaut. 4, 7, 12; Lucr. 3, 1071; Cic. de Or. 3, 14, 51; Caes. B. C. 3, 102; cf. “also: res omnes relictas habeo prae quod tu velis,” Plaut. Stich. 2, 2, 38: “omnia relinques, si me amabis, cum, etc.,” Cic. Fam. 2, 14: “et agrorum et armorum cultum,” to give up, abandon, neglect, id. Rep. 2, 4, 7: “si tu ea relinquis et deseris,” Cic. Verr. 2, 4, 36, § 80: “studium exquirendi,” id. Ac. 1, 3, 7: “agrum alternis annis,” to suffer to lie fallow, Varr. R. R. 1, 44, 3: “loca relicta,” uncultivated, wild lands, Front. Limit. p. 42 Goes.; so, “relictae possessiones,” Cic. Agr. 1, 1, 3: “milites bellum illud, quod erat in manibus, reliquisse,” abandoned, relinquished, id. Rep. 2, 37, 63; cf. possessionem, Pollio ap. Cic. Fam. 10, 33, 4: “obsidionem,” to raise the siege, Liv. 5, 48: “caedes relinquo, libidines praetereo,” leave unmentioned, Cic. Prov. Cons. 3, 6: “consulto relinquere (locum), opp. praetermittere,” id. Off. 3, 2, 9; cf.: “hoc certe neque praetermittendum neque relinquendum est,” id. Cat. 3, 8, 18; and: “audistis haec, judices, quae nunc ego omnia praetereo et relinquo,” Cic. Verr. 2, 3, 44, § 106; “in this sense also,” id. Brut. 45, 165; cf. id. ib. 19, 76; Hor. A. P. 150: “cur injurias tuas conjunctas cum publicis reliquisti?” left unnoticed, uncensured, Cic. Verr. 2, 1, 33, § 84; cf.: “vim et causam efficiendi reliquerunt,” id. Fin. 1, 6, 18: “vos legatum omni supplicio interfectum relinquetis?” id. Imp. Pomp. 5, 11: “quis est, qui vim hominibus armatis factam relinqui putet oportere,” id. Caecin. 3, 9.—Poet., with obj.clause: “quod si plane contueare, mirari multa relinquas,” leave off, cease, Lucr. 6, 654.