previous next
sīdus , ĕris, n. cf. Sanscr. svid, to sweat, melt; Gr. σίδηρος (molten) iron; Lat. sudo.
(β). Sing., a heavenly body, a star; and collect., a group of stars, a constellation: “clarum Tyndaridae sidus,Hor. C. 4, 8, 31: “fervidum,Sirius, id. Epod. 1, 27; “nivosum sidus Pleiadum,Stat. S. 1, 1, 95: “insana Caprae sidera,Hor. C. 3, 7, 6: “Baccho placuisse coronam, Ex Ariadnaeo sidere nosse potes,Ov. F. 5, 346; “so of the constellation Arcturus,Plin. 18, 31, 74, § 311 (for which, in the plur.: “Arcturi sidera,Verg. G. 1, 204); of Capella, Ov. M. 3, 594; of the Vergiliae, Liv. 21, 35, 6; Curt. 5, 6, 12; of Saturn, Plin. 2, 8, 6, § 32 sq.; Juv. 6, 569; of Venus, Plin. 2, 8, 6, § 36; Luc. 1, 661; of the Moon: “sidus lunae,Plin. 2, 9, 6, § 41; of the Sun: “calidi sideris aestu,Tib. 2, 1, 47: “aetherium,Ov. M. 1, 424; Plin. 7, 60, 60, § 212: “solstitiale,Just. 13, 7 fin.; cf.: sidus utrumque, for the rising and setting sun, Petr. poët. 119, 2; and also for the sun and moon, Plin. 2, 13, 10, §§ 56 and 57.—Poet., collect.: “nec sidus fefellit,” i. e. through ignorance, Verg. A. 7, 215.—
II. Transf. (mostly poet. and in post-Aug. prose).
A. The sky, the heavens, = caelum. (Juppiter) terram, mare, sidera movit, Ov. M. 1, 180: (Hercules) flammis ad sidera missus, Juv.11,63; cf.: “abrupto sidere nimbus It,Verg. A. 12, 451: “sidera observare,Curt. 7, 4, 28.—
b. Trop. (also like caelum), as the summit or height of fame, fortune, success, etc.: “quodsi me lyricis vatibus inseris, Sublimi feriam sidera vertice,Hor. C. 1, 1, 36: “vertice sidera tangere,Ov. M. 7, 61; cf.: “tuum nomen ... Cantantes sublime ferent ad sidera cygni,Verg. E. 9, 29: “usque ad sidera notus,id. ib. 5, 43: contingere sidera plantis, to walk upon the stars (like the gods) (of one exceedingly fortunate), Prop. 1, 8, 43 (1, 8 b, 17); cf.: “celerique fugā sub sidera lapsae,Verg. A. 3, 243.—
B. For night: “exactis sideribus,Prop. 1, 3, 38: “sidera producere ludo,Stat. Th. 8, 219; cf.: “sideribus dubiis,at dawn, Juv. 5, 22.—
C. A star, as a comparison for any thing bright, brilliant, shining, beautiful, etc. (syn.: “stella, astrum): oculi, geminae, sidera nostra, faces,Prop. 2, 3, 14; “so of the eyes,Ov. Am. 2, 16, 44; 3, 3, 9; id. M. 1, 499: “sidere pulchrior Ille,Hor. C. 3, 9, 21; cf. id. ib. 1, 12, 47; “of form, beauty,Stat. S. 3, 4, 26; Val. Fl. 5, 468.—
2. Concr., ornament, pride, glory: “o sidus Fabiae, Maxime, gentis ades,Ov. P. 3, 3, 2; cf. id. ib. 4, 6, 9; “Col. poët, 10, 96: puerum egregiae praeclarum sidere formae,Stat. S. 3, 4, 26: “Macedoniae columen ac sidus,Curt. 9, 6, 8.—As a term of endearment, my star, Suet. Calig. 13 fin.; Hor. Epod. 17, 41.—
2. Climate, weather, etc.: “ut patrios fontes patriumque sidus ferre consuevisti,Plin. Pan. 15, 3; so, “sub nostro sidere,Juv. 12, 103: “tot inhospita saxa Sideraque emensae,” i.e. regions, Verg. A. 5, 628: “grave sidus et imbrem vitare,tempest, storm, Ov. M. 5, 281: “triste Minervae (raised by Minerva),Verg. A. 11, 260.—Colloquially, with confectus: intellegitur sidus confectum, i. e. that the weather (occasioned by a constellation) is ended, Plin. 16, 23, 36, § 87; 18, 25, 57, § 207: “fertur in abruptum casu, non sidere, puppis,Claud. in Eutr. 2, 424.—
E. With allusion to the influence which the ancients believed the constellations to have upon the health or the destiny of men, star, destiny, etc.: “pestifero sidere icti,Liv. 8, 9, 12: sidere afflari, to be blasted or palsied by a constellation, to be planet-struck or sunstruck, ἀστροβολεῖσθαι, Plin. 2, 41, 41, § 108; Petr. 2, 7; cf.: “sidere percussa lingua,Mart. 11, 85, 1: “subito fias ut sidere mutus,id. 7, 92, 9; “v. sideror and sideratio: sidera natalicia,Cic. Div. 2, 43, 91; cf.: “o sidere dextro Edite,Stat. S. 3, 4, 63: “adveniet fausto cum sidere conjux,Cat. 64, 330: “vivere duro sidere,Prop. 1, 6, 36: “grave sidus,Ov. Tr. 5, 10, 45 Jahn: “per alias civitates ut sidus salutare susciperetur,as arbiter of their destiny, Amm. 21, 10, 2.
hide Dictionary Entry Lookup
Use this tool to search for dictionary entries in all lexica.
Search for in
hide References (64 total)
  • Cross-references in general dictionaries from this page (64):
    • Caesar, Gallic War, 6.14
    • Ovid, Metamorphoses, 1.424
    • Ovid, Metamorphoses, 5.281
    • Ovid, Metamorphoses, 7.325
    • Ovid, Metamorphoses, 14.172
    • Ovid, Metamorphoses, 1.499
    • Ovid, Metamorphoses, 3.594
    • Vergil, Aeneid, 7.215
    • Vergil, Aeneid, 11.260
    • Vergil, Aeneid, 12.451
    • Vergil, Aeneid, 3.243
    • Vergil, Aeneid, 5.628
    • Vergil, Aeneid, 11.136
    • Vergil, Aeneid, 3.619
    • Vergil, Aeneid, 4.309
    • Vergil, Aeneid, 9.239
    • Vergil, Georgics, 1.204
    • Vergil, Georgics, 1.1
    • Vergil, Georgics, 2.427
    • Suetonius, Caligula, 13
    • Ovid, Metamorphoses, 1.180
    • Ovid, Metamorphoses, 7.61
    • Tacitus, Annales, 1.70
    • Lucretius, De Rerum Natura, 1.1065
    • Lucretius, De Rerum Natura, 1.788
    • Lucretius, De Rerum Natura, 1.231
    • Lucretius, De Rerum Natura, 5.1210
    • Lucan, Civil War, 1.661
    • Pliny the Elder, Naturalis Historia, 2.13
    • Pliny the Elder, Naturalis Historia, 2.32
    • Pliny the Elder, Naturalis Historia, 2.36
    • Pliny the Elder, Naturalis Historia, 2.41
    • Pliny the Elder, Naturalis Historia, 16.87
    • Pliny the Elder, Naturalis Historia, 2.108
    • Livy, The History of Rome, Book 8, 9
    • Livy, The History of Rome, Book 21, 35
    • Cicero, De Republica, 6.15
    • Cicero, de Finibus Bonorum et Malorum, 2.31
    • Cicero, de Natura Deorum, 1.13
    • Cicero, de Natura Deorum, 2.15
    • Cicero, De Amicitia, 23
    • Cicero, De Divinatione, 2.42
    • Cicero, De Divinatione, 2.43
    • Cicero, Tusculanae Disputationes, 5.24
    • C. Valerius Flaccus, Argonautica, 5.468
    • Quintilian, Institutio Oratoria, Book 2, 17.38
    • Quintilian, Institutio Oratoria, Book 1, 4.4
    • Quintilian, Institutio Oratoria, Book 2, 16.6
    • Quintilian, Institutio Oratoria, Book 8, 5.29
    • Quintilian, Institutio Oratoria, Book 12, 11.10
    • Ovid, Tristia, 5.10
    • Ovid, Ex Ponto, 2.4
    • Ovid, Ex Ponto, 3.3
    • Ovid, Ex Ponto, 4.6
    • Sextus Propertius, Elegies, 3.2
    • Statius, Thebias, 12
    • Statius, Thebias, 8
    • Statius, Silvae, 1.1
    • Statius, Silvae, 3.4
    • Curtius, Historiarum Alexandri Magni, 4.5.3
    • Curtius, Historiarum Alexandri Magni, 5.6.12
    • Curtius, Historiarum Alexandri Magni, 7.4.28
    • Curtius, Historiarum Alexandri Magni, 9.6.8
    • Ovid, Fasti, 5
hide Display Preferences
Greek Display:
Arabic Display:
View by Default:
Browse Bar: