previous next
ūsus , ūs, m. utor,
I.the use or using of any thing, in the widest sense (cf.: consuetudo, mos).
I. Lit.
A. In gen.
1. The use, employment, exercise of any thing; with gen. obj.: “virtus in usu sui tota posita est: usus autem ejus est maximus civitatis gubernatio,Cic. Rep. 1, 2, 2: “cetera, ad virtutis usum idonea,id. Ac. 1, 6, 22.—Absol.: “Quaeque ipsi doceant in usu habere,Plin. Ep. 1, 10, 10: “nec rhus Latinum nomen habet, cum in usum pluribus modis veniat,Plin. 24, 11, 54, § 91.—
2. Wear, a wearing out or away (poet.): “ferreus adsiduo consumitur anulus usu,Ov. A. A. 1, 473: “silices tenuantur ab usu,id. ib. 3, 91.—
5. Use, experience, discipline, skill acquired by practice (cf. experientia): Da. O Geta, provinciam Cepisti duram. Ge. Mi usus venit, hoc scio, i. e. I have found it so by experience, Ter. Phorm. 1, 2, 23 (al. usu venit; v. infra, II. C. 2.): “vir tali prudentiā, etiam usu atque exercitatione praeditus,Cic. Clu. 31, 84: “res posita in usu militari,id. Imp. Pomp. 10, 28: “usum in re publicā magnum habere,id. Phil. 10, 2, 6: magnum in re militari usum habere, Caes B G. 1, 39; id. B. C. 2, 34: “non recusare se, quin nullius usus imperator existimaretur,id. ib. 3, 45: “nullo usu rei militaris percepto,id. B. G. 6, 40; id. B. C. 3, 84: “usu nauticarum rerum ceteros antecedunt,id. B. G. 3, 8: “ne usu manuque reliquorum opinionem fallerent,id. B. C. 3, 86: “et Marius aut belli usum aut studia volgi amissurus,Sall. J. 84, 3; cf. id. ib. 89, 6: “dantur duo usu sapientiāque praestantes,Nep. Timoth. 3, 2: “seris venit usus ab annis,Ov. M. 6, 29: “tum foeda clades, Romanisque usu incognita,Flor. 2, 2, 23. —Personified: “adiciam quod me docuit usus, magister egregius,experience, Plin. Ep. 1, 20, 12: “usum et esse et haberi optimum dicendi magistrum,id. ib. 6, 29, 4.—
B. In partic.
1. In jurid. lang.
a. Usus et fructus, usus fructusque, and more frequently in one word, ūsusfructus , the use and enjoyment of property belonging to another, usufruct: “usus enim ejus fundi et fructus testamento viri fuerat Caesenniae,Cic. Caecin. 7, 19: “sibi horum usus fructusque contingat,Sen. Ep. 73, 9: “rem nobis eripit casus, usum fructumque apud nos relinquit,id. ib. 98, 11: “usumfructum omnium bonorum suorum Caesenniae legat, ut frueretur una cum filio,Cic. Caecin. 4, 11; cf.: “ususfructus est jus alienis rebus utendi fruendi, salvā rerum substantiā,Dig. 7, 1, 1; v. the entire title, usufructu: dominus proprietatis alii usumfructum in jure cedere potest, Gai inst. 2, 30 sqq.; 2, 86; Ulp. Fragm. 15, 3.—
b. A use that creates ownership, acquisition by prescription, usucaption.
(α). In the connection usus et auctoritas, or without the copula, usus auctoritas; v. auctoritas; and cf. Rein, Röm. Privatr. p. 144 sq.—
(β). In the phrase usu capere, to acquire by prescription (often as one word; v. 1. usucapio); hence, com.: Mer. Quojus nunc es? Sos. Tuos: “nam pugnis usu fecisti tuom,Plaut. Am. 1, 1, 218.—
2. Intercourse, familiarity, association, intimacy, society (cf.: “consuetudo, conversatio): domesticus usus et consuetudo,Cic. Rosc. Am. 6, 15: “quocum mihi est magnus usus,id. Fam. 7, 32, 1; 9, 25, 2: “conjunctus magno usu familiaritatis,id. ib. 13, 52: “in tanto usu nostro tantāque amicitiā,id. Planc. 2, 5: “inter nosmet ipsos vetus usus intercedit,id. Fam. 13, 23, 1: ut insinuaret se in quam maxime familiarem usum, Liv. 40, 21, 11: “recens praestat nec longo cognitus usu,Ov. Tr. 3, 5, 9: “natio nullo commercio colens mutuos usus,Curt. 7, 3, 5: “neminem in usu habes nisi tibi dilectum,Plin. Pan. 88.—Hence,
b. In mal. part., Tib. 1, 9, 55; Ov. R. Am. 357.—
II. Transf.
A. Use, usefulness, value, utility, benefit, profit, advantage: “levis fructus, exiguus usus,Cic. Rep. 1, 17, 26: “(arborum) consectio magnos usus affert ad navigia facienda,id. N. D. 2, 60, 152: “propter lini inopiam atque ejus usus inscientiam,Caes. B. G. 3, 13: “naves factae subito ex umidā materiā non eundem usum celeritatis habebant,capacity, fitness, id. B. C. 1, 58: “natis in usum laetitiae scyphis Pugnare,service, Hor. C. 1, 27, 1: “aurum cogere humanos in usus,id. ib. 3, 3, 51: “pater, si das hujus mihi nominis usum,Ov. M. 2, 36: “nescis, quo valeat numus? quem praebeat usum?Hor. S. 1, 1, 73: “quidve ad amicitias, usus rectumne trahat nos,id. ib. 2, 6, 75: “neque quisquam omnium libidini simul et usui paruit,Sall. C. 51, 2: “plures quam quot satis in usum erant ignes,Liv. 36, 10, 12: “servos quos domum quis ducet suo usu,Dig. 50, 16, 203: “cicuta quoque venenum est ... ad multa tamen usus non omittendi,Plin. 25, 13, 95, § 151.—In partic., usui or ex usu esse, to be of use, service, or benefit, to be useful, serviceable, advantageous, or profitable: “esse usui civitati, ea, quae sunt usui ad armandas naves,Caes. B. G. 5, 1; id. B. C. 1, 19; Liv. 3, 33, 5; cf.: “(Satrius) fuit et mihi et Quinto fratri magno usui in nostris petitionibus,Cic. Att. 1, 1, 3: “magno usui rei publicae esse,id. Phil. 10, 11, 26; Caes. B. G. 3, 14: “bono usui esse,Plaut. Curc. 4, 2, 15: “peritos legum ad condenda nova jura usui fore credebant,Liv. 3, 33, 5: “declararent, utrum proelium ex usu esset necne,Caes. B. G. 1, 50; so, “ex usu esse,Cic. Tusc. 4, 7, 14; Plin. 25, 13, 110, § 175: “ad omnia haec magis opportunus nec magis ex usu tuo Nemo'st,Ter. Eun. 5, 9 (8), 47. —
2. Usus est, or usus venit, there is need, it is necessary, becomes requisite.
a. Usus est (most freq. ante-class., esp. after the analogy of opus est with the abl.).
(α). Absol.: “egomet mihi fero, quod usu'st,Plaut. Merc. 5, 2, 13: “ubicumque usus siet,id. Bacch. 4, 4, 9; and, with ellipsis of subst. verb: “dico ut usus fieri,id. As. 2, 2, 109: “si quando usus esset,Cic. Off. 1, 26, 92: Me. Mihi sic est usus: tibi ut opus facto'st, face. Ch. An cuiquam est usus homini, se ut cruciet? Me. Mihi, Ter. Heaut. 1, 1, 28 sq.; cf.: “ut equites Pompeianorum impetum, cum adesset usus, sustinere non possent,Caes. B. C. 3, 84, 4.—
(δ). With gen.: “alii offerunt se, si quo usus operae sit,Liv. 26, 9, 9.—
b. Usus venit (not in Cic.): “si quis usus venerit, Meminisse ego hanc rem vos volo,Plaut. Cist. 1, 2, 28: quom ad praetorem usus veniet, id. Poen. 3, 4, 17; id. Bacch. 2, 3, 129: “si usus vene rit,id. Merc. 3, 1, 20: “non usus veniet, spero,Ter. Heaut. 3, 2, 42: “ut, si usus veniat, suum quisque locum teneat,if occasion should arise, Caes. B. G. 7, 80.—
C. A fit occasion or opportunity to be used.
1. Usus est or adest, an occasion or opportunity offers: “de ceteris studiis alio loco dicemus, si usus fuerit,Cic. Tusc. 4, 3, 5.—
hide Dictionary Entry Lookup
Use this tool to search for dictionary entries in all lexica.
Search for in
hide References (99 total)
  • Cross-references in general dictionaries from this page (99):
    • Cicero, Letters to his Friends, 13.23.1
    • Cicero, Letters to his Friends, 3.8.6
    • Cicero, Letters to his Friends, 7.32.1
    • Cicero, Letters to Atticus, 1.1.3
    • Cicero, Letters to Atticus, 7.26.1
    • Cicero, Letters to Atticus, 9.6.3
    • Caesar, Gallic War, 1.50
    • Caesar, Gallic War, 4.20
    • Caesar, Gallic War, 7.9
    • Caesar, Gallic War, 3.13
    • Caesar, Gallic War, 3.14
    • Caesar, Gallic War, 4.33
    • Caesar, Gallic War, 5.1
    • Caesar, Gallic War, 7.66
    • Caesar, Gallic War, 7.80
    • Cicero, On Pompey's Command, 10.28
    • Cicero, Philippics, 10.11.26
    • Cicero, Philippics, 10.2.6
    • Cicero, Against Verres, 2.4.9
    • Cicero, For Aulus Caecina, 4.11
    • Cicero, For Sextus Roscius of Ameria, 6.15
    • Cicero, Against Verres, 2.5.101
    • Cicero, For Aulus Caecina, 7.19
    • Cicero, For Aulus Cluentius, 31.84
    • Cicero, For Cornelius Balbus, 20.45
    • Cicero, For Plancius, 2.5
    • Ovid, Metamorphoses, 2.36
    • Ovid, Metamorphoses, 6.29
    • Plautus, Amphitruo, 1.1
    • Plautus, Amphitruo, 2.2
    • Plautus, Asinaria, 2.2
    • Plautus, Cistellaria, 1.2
    • Plautus, Curculio, 4.2
    • Plautus, Miles Gloriosus, 1.1
    • Plautus, Miles Gloriosus, 4.3
    • Plautus, Mostellaria, 1.3
    • Plautus, Pseudolus, 1.1
    • Plautus, Pseudolus, 1.3
    • Plautus, Stichus, 1.1
    • Vergil, Aeneid, 8.441
    • Vergil, Georgics, 3.163
    • Horace, Satires, 1.1.73
    • Horace, Ars Poetica, 71
    • Caesar, Civil War, 1.19
    • Caesar, Civil War, 1.58
    • Caesar, Civil War, 3.84.4
    • Plautus, Amphitruo, 1.3
    • Plautus, Asinaria, 1.1
    • Plautus, Bacchides, 2.3
    • Plautus, Bacchides, 4.4
    • Plautus, Mercator, 3.1
    • Plautus, Mercator, 5.2
    • Plautus, Mostellaria, 1.2
    • Plautus, Persa, 2.5
    • Plautus, Rudens, 2.3
    • Plautus, Trinummus, 2.4
    • Cicero, On Oratory, 1.3
    • Cicero, On Oratory, 1.4
    • Cicero, On Oratory, 1.40
    • Sallust, Bellum Iugurthinum, 84
    • Sallust, Bellum Iugurthinum, 89
    • Cornelius Nepos, Alcibiades, 4.5
    • Cornelius Nepos, Alcibiades, 6.3
    • Cornelius Nepos, Timotheus, 3.2
    • Pliny the Elder, Naturalis Historia, 24.91
    • Pliny the Elder, Naturalis Historia, 6.29
    • Pliny the Younger, Epistulae, 1.10.10
    • Pliny the Younger, Epistulae, 1.17.3
    • Pliny the Younger, Epistulae, 1.20.12
    • Pliny the Younger, Epistulae, 7.17.3
    • Livy, The History of Rome, Book 26, 43.7
    • Livy, The History of Rome, Book 36, 10
    • Livy, The History of Rome, Book 40, 21.11
    • Livy, The History of Rome, Book 3, 33.5
    • Livy, The History of Rome, Book 30, 41.8
    • Livy, The History of Rome, Book 26, 9.9
    • Livy, The History of Rome, Book 6, 25.9
    • Cicero, De Legibus, 3.4
    • Cicero, De Republica, 1.17
    • Cicero, De Republica, 1.2
    • Cicero, De Republica, 1.23
    • Cicero, De Republica, 1.8
    • Cicero, De Republica, 3.3
    • Cicero, de Finibus Bonorum et Malorum, 1.3
    • Cicero, de Natura Deorum, 2.60
    • Cicero, De Senectute, 3
    • Cicero, Tusculanae Disputationes, 4.3
    • Cicero, Tusculanae Disputationes, 4.7
    • Cicero, De Officiis, 3.3
    • Cicero, De Officiis, 1.26
    • Gellius, Noctes Atticae, 19.12.6
    • Seneca, Epistulae, 73.9
    • Seneca, Epistulae, 98.11
    • Sallust, Catilinae Coniuratio, 51
    • Sallust, Bellum Iugurthinum, 16
    • Ovid, Tristia, 3.5
    • Curtius, Historiarum Alexandri Magni, 7.3.5
    • Cicero, Orator, 48.160
    • Cicero, De Inventione, 1.10
hide Display Preferences
Greek Display:
Arabic Display:
View by Default:
Browse Bar: