previous next
sanguis , ĭnis (acc. SANGVEM, Inscr. Fratr. Arval. tab. 41, 22; Inscr. Orell. 2270 and 5054; cf. ex-sanguis, acc. -em.—
I.Neutr. collat. form sanguen, ante-class., Enn. ap. Non. 224; id.ap.Cic.Rep. 1, 41, 64; id.ap.Cic. Fin. 5, 11, 31; Cic. de Or. 3, 58, 218; id. ap. Prisc. p. 708 P.; Cato ap. Gell. 3, 7, 19; Att. and Varr. ap. Non. l. l.; Lucr. 1, 837; 1, 860; Petr. 59, 1; Arn. 1, 36), m. etym. dub.; prob. root sak-, sag-, to drop, flow; cf. Angl.-Sax. sūc-an; Germ. saugen, blood (class. only in the sing.; cf. cruor).
I. Lit.: “guttam haut habeo sanguinis,Plaut. Most. 2, 2, 76: quod sanguen defluxerat, Cato ap. Gell. 3, 7, 19: “sine sanguine hoc fieri non posse,bloodshed, Ter. Eun. 4, 7, 9: “sanguen creari,Lucr. 1, 837: “nobis venas et sanguen...esse,id. 1, 860: “in quem (ventriculum cordis) sanguis a jecore per venam illam cavam influit: eoque modo ex his partibus sanguis per venas in omne corpus diffunditur,Cic. N. D. 2, 55, 138: “fluvius Atratus sanguine,id. Div. 1, 43, 98: “flumine sanguinis meum reditum interclu, dendum putaverunt,id. Red. ad Quir. 5, 14; id. Red. in Sen. 3, 6: “nuntiatum est, in foro Subertano sanguinis rivos per totum diem fluxisse,Liv. 26, 23, 5: “cum rivi sanguis flammam orientem restinguere,id. 28, 23, 2: pugnatum ingenti caede utrimque, plurimo sanguine, Liv. 2, 64: haurire sanguinem, to shed (another's) blood: “ad meum sanguinem hauriendum advolaverunt,Cic. Sest. 24, 54: “tanti sanguinis nostri hauriendi est sitis,Liv. 26, 13, 14: “nisi hauriendum sanguinem laniendaque viscera nostra praebuerimus,id. 9, 1, 9: “relicum sanguinem jubentes haurire,id. 22, 51, 7: “multum sanguinem invicem hausimus,Curt. 4, 14, 17: “multorum sanguinem hauserunt,Sen. Ben. 6, 30, 5; Lact. 5, 1, 8: sanguinem dare, to shed (one's own) blood, give (one's) life: “in beluas strinximus ferrum, hauriendus aut dandus est sanguis,Liv. 7, 24, 4: “dandus invidiae est sanguis,id. 3, 54, 4: “quid super sanguinis, qui dari pro re publicā posset, rogitantes,id. 4, 58, 13; Sen. Ira, 1, 2, 2; 3, 18, 2: “sanguinem mittere,to bleed, let blood, Cic. Att. 6, 1, 2; so Cels. 2, 10; 4, 13; “for which: emittere sanguinem de aure,Col. 6, 14, 3: “sub caudā,id. 7, 5, 19; 6, 6, 4; 6, 9, 1: “demere (e capite),Varr. R. R. 2, 1, 23: “detrahere (ex auriculā),Col. 6, 14, 3; Cels. 2, 10, 4; 6, 6, 26: “ex adversā parte de auriculā sanguinem mittere,Col. 7, 10, 2: “supprimere sanguinem,to stanch, stop, Cels. 2, 10; “for which: cohibere,id. 8, 4; Plin. 22, 25, 71, § 147: “sistere,id. 20, 7, 25, § 59; 28, 18, 73, § 239.—
2. Plur. (late Lat.): “vir sanguinum,” i. e. bloody, violent, cruel, Vulg. 2 Reg. 16, 7, 8; id. Psa. 5, 6; 25, 9; 54, 23; cf.: “libera me de sanguinibus,” i. e. the guilt of shedding blood, id. ib. 50, 15: “vae civitati sanguinum,id. Ezech. 24, 9.—
B. Transf. (class.; esp. freq. in the poets).
1. Blood, i. e. consanguinity, descent, race, stock, family.
b. Concr., a descendant, offspring: o pater, o genitor, o sanguen dis oriundum! Enn. ap. Cic. Rep. 1, 41, 64; and id. ap. Prisc. p. 708 P. (Ann. v. 117 Vahl.); cf.: “non magis in alienis, quam in proximis ac sanguine ipso suo exerceret,Liv. 7, 4, 3: “in suum sanguinem saevire,id. 40, 5, 1: “Alexandri sanguis et stirps,Curt. 10, 6, 10: “suum sanguinem perditum ire,Tac. A. 4, 66; 3, 4: “ne secus quam suum sanguinem (eum) foveret ac tolleret,id. ib. 4, 8; Vell. 1, 10, 5; Val. Max. 5, 9, 4: “seu deos regesve canit, deorum Sanguinem, etc.,Hor. C. 4, 2, 14: clarus Anchisae Venerisque sanguis (i. e. Æneas), id. C. S. 50: regius sanguis (i. e. Europa), id. C. 3, 27, 65: vos, o Pompilius sanguis (i. e. the Pisos), id. A. P. 292: “non ego, pauperum Sanguis parentum,id. C. 2, 20, 6: “pro sanguine tuo,Ov. M. 5, 515: “sanguis meus,Verg. A. 6, 836: “tuus,Tib. 1, 6, 66; Stat. Th. 3, 559.—
2. Of other fluids (rare): “et viridis nemori sanguis decedit et herbis,Manil. 5, 212: “Baccheus,” i. e. wine, Stat. Th. 1, 329; cf. Plin. 14, 5, 7, § 58: “Pallas amat turgentes sanguine baccas,Nemes. Ecl. 2, 50.—
II. Trop., vigor, strength, force, spirit, life (class.), Plaut. Bacch. 1, 2, 45: “amisimus, mi Pomponi, omnem non modo sucum ac sanguinem, sed etiam colorem et speciem pristinam civitatis,Cic. Att. 4, 18, 2 (4, 16, 10); cf. “Sall. Fragm. Or. Lepidi, § 25: vos o, quibus integer aevi Sanguis, ait, solidaeque suo stant robore vires,Verg. A. 2, 639: quae cum de sanguine detraxisset aerarii, had bled the treasury (the figure taken from blood-letting), Cic. Verr. 2, 3, 36, § 83; cf.: cum ἐξ ἀφαιρέσεως provinciam curarit, sanguinem miserit, etc., id. Att. 6, 1, 2: “missus est sanguis invidiae sine dolore,id. ib. 1, 16, 11: “qui ab illo pestifero ac perdito civi jam pridem rei publicae sanguine saginantur,id. Sest. 36, 78; cf.: “illa in agendis causis jam detrita: Jugulum petere et Sanguinem mittere...nec offendunt tamen,Quint. 8, 6, 51.—Of vigor, force of style: “sucus ille et sanguis incorruptus usque ad hanc aetatem oratorum fuit, in quā naturalis inesset, non fucatus nitor,Cic. Brut. 9, 36: orationis subtilitas etsi non plurimi sanguinis est, etc., id. Or. 23, 76: “sanguine et viribus niteat,Quint. 8, 3, 6; so (with vires) id. 10, 2, 12: “Calvus metuens, ne vitiosum colligeret, etiam verum sanguinem deperdebat,Cic. Brut. 82, 283: “dicta plena sanguinis,Quint. 11, 1, 34: “sanguinem ipsum ac medullam verborum ejus eruere atque introspicere penitus,Gell. 18, 4, 2.
hide Dictionary Entry Lookup
Use this tool to search for dictionary entries in all lexica.
Search for in
hide References (71 total)
  • Cross-references in general dictionaries from this page (71):
    • Cicero, Letters to Atticus, 4.18.2
    • Cicero, Letters to Atticus, 6.1.2
    • Old Testament, Ezekiel, 24.9
    • Cicero, Against Verres, 2.3.83
    • Cicero, In the Senate after his Return, 3.6
    • Cicero, For Sestius, 24.54
    • Cicero, For Sestius, 36.78
    • Ovid, Metamorphoses, 13.31
    • Ovid, Metamorphoses, 5.515
    • Ovid, Metamorphoses, 5.85
    • Ovid, Metamorphoses, 13.142
    • Ovid, Metamorphoses, 2.368
    • Plautus, Mostellaria, 2.2
    • Vergil, Aeneid, 6.836
    • Vergil, Aeneid, 1.19
    • Vergil, Aeneid, 2.639
    • Old Testament, 2 Samuel, 16.7
    • Old Testament, Psalm, 5.6
    • Horace, Ars Poetica, 292
    • Tacitus, Annales, 4.66
    • Tacitus, Annales, 6.32
    • Plautus, Bacchides, 1.2
    • Cicero, On Oratory, 3.58
    • Sallust, Bellum Iugurthinum, 10
    • Lucretius, De Rerum Natura, 1.837
    • Lucretius, De Rerum Natura, 1.860
    • Pliny the Elder, Naturalis Historia, 20.59
    • Pliny the Younger, Epistulae, 7.24.2
    • A. Cornelius Celsus, De Medicina, 2.10
    • A. Cornelius Celsus, De Medicina, 6.6
    • A. Cornelius Celsus, De Medicina, 8.4
    • Livy, The History of Rome, Book 2, 64
    • Livy, The History of Rome, Book 4, 4.6
    • Livy, The History of Rome, Book 7, 24
    • Livy, The History of Rome, Book 26, 13.14
    • Livy, The History of Rome, Book 40, 5.1
    • Livy, The History of Rome, Book 22, 51
    • Livy, The History of Rome, Book 9, 1
    • Livy, The History of Rome, Book 26, 23.5
    • Livy, The History of Rome, Book 28, 23.2
    • Livy, The History of Rome, Book 3, 54.4
    • Livy, The History of Rome, Book 4, 58.13
    • Livy, The History of Rome, Book 7, 4
    • Seneca, de Ira, 1.2.2
    • Seneca, de Beneficiis, 6.30.5
    • Cicero, De Republica, 1.41
    • Cicero, de Finibus Bonorum et Malorum, 5.11
    • Cicero, de Natura Deorum, 2.55
    • Cicero, De Divinatione, 1.43
    • Quintilian, Institutio Oratoria, Book 8, 3.75
    • Quintilian, Institutio Oratoria, Book 8, 3.6
    • Quintilian, Institutio Oratoria, Book 8, 6.51
    • Quintilian, Institutio Oratoria, Book 10, 2.12
    • Quintilian, Institutio Oratoria, Book 11, 1.34
    • Gellius, Noctes Atticae, 18.4.2
    • Gellius, Noctes Atticae, 3.7.19
    • A. Cornelius Celsus, De Medicina, 4.13
    • Statius, Thebias, 1
    • Statius, Thebias, 3
    • Columella, Res Rustica, 6.14.3
    • Columella, Res Rustica, 6.6.4
    • Columella, Res Rustica, 6.9.1
    • Columella, Res Rustica, 7.10.2
    • Columella, Res Rustica, 7.5.19
    • Curtius, Historiarum Alexandri Magni, 10.6.10
    • Curtius, Historiarum Alexandri Magni, 4.14.17
    • Cicero, Brutus, 82.283
    • Cicero, Brutus, 9.36
    • Cicero, Orator, 23.76
    • Valerius Maximus, Facta et Dicta Memorabilia, 5.9.4
    • Cicero, De Inventione, 2.53
hide Display Preferences
Greek Display:
Arabic Display:
View by Default:
Browse Bar: