Boiardo, Matteo Maria Scandiano 1441 - Reggio Emilia 1494, pastoralia, pastoralia past. pastoralia (S. Carrai, 1996)

¹
Mira canam quae vix annis abeuntibus aetas
Ambiguo meminit Phoebi iam prodita cantu.
Tu, dea, cui caeli cursus, cui sidera cordi,
Cui ventura patent et inevitabile fatum,
5Uranie, mecum silvas habitare casasque
Ne pudeat. Quid non? Pecudes Amphrysia circum
Flumina formosus iamdudum pavit Apollo.
Hesperias placido lustravit lumine gentes
Iuppiter et populos tandem miseratus ab alto
10Prospicit Ausonios. Terrae laetentur et aequor:
Florida perpetui consurgunt gramina veris,
Nunc spirant zephyri pulsis aquilonibus et nunc
Candida formosi posuerunt tegmina montes.
Exultant hilares per flumina laeta Napaeae,
15Grataque tergeminas comitatur Nympha sorores.
Hic vanos inter flores serpilla rosasque
Indulgent choreis et dulcia carmina ludunt.
Haec primum incipient bis septem saecula postquam.
Transierint decimumque eadem post saecula lustrum
20Quo deus omnipotens hominis sub imagine terras
Diluit et veterum noxas tulit inde malorum.
Tunc iterum mores terrenaque corpora menti
Astrorum regis suberunt: tunc Borsia virtus
Immortale decus caelo mittetur ab alto.
25Tunc lappae et tribuli et nigri mala grana githonis
Et lolium et sterilis semen morietur avenae.
Non nimbus laedet segetes, non horrida vitem
Vastabit glacies, non turgida flumina campum;
Desuescet mortale genus sentire feroces
30Pugnantum strepitus et tristia signa tubarum:
Desuescet tristes ferrato in vertice cristas
Cernere et erectum cuneis fulgentibus agmen.
Tunc rapidae fugient tigres genus atque luporum,
Rupibus et tristes ursi morientur in altis.
35Te vero, superum rector cui candida subdet
Armenta et pecudes signatas vertice, te nunc
Alloquor, humani si te iactura decoris
Nil movet ac rebus contraria nomina portas,
At sperasse decet summo quod nixus Olympo
40Iuppiter obstrusos hominum circumspicit actus,
Mentibus et meritis aeque sua premia pendens.
Squalida terribiles animos in praelia Phoebe
Erigit: Hesperios iamdudum sanguine campos,
Sanguine et Hadriacas spumantes cernimus undas;
45Nec satis extremo vires adiungit Hibero
Gallica quo Graiis procumbant lilia campis!
Ianique Malus pendet sub eodem sidere Vertex,
Isthmiaci fractum nec tollent gesta duelli.
Hoc superi prohibete nefas: non caedibus hydram
50Crescentem innumeris patriae sed viscera ferro
Appetet, Hesperio satiari sanguine gliscit.
Antia sed vultu placido quem diva superbum
Reddidit, o pecudis nivei haec fatalia custos
Accipe; non summi geminentur tempora regis
55Montibus in mediis, medio dum Caesaris heres
Ardebit solio; cogeris rumpere vitam
Barbarus ac pecudi cantabit carmina pastor,
Aurea formosae cui fulget lamina dextrae.
Tunc cervos laqueis, volucres tunc fallere visco
60Desistet mortale genus; verum aurea saecla,
Aurea progenies iterum: non fortia tauri
Colla iugo subdent sed passim libera campis
Armenta et pecudes viridantia gramina carpent,
Non pardum fugient lepores, non damma leonem,
65Et celeres picta iungentur tigride cervi;
Sed geminas superum regis volitare volucres
Iam video: nigras superis haec dirigit alas,
Secum candidulis caelum petit altera pennis.
Nunc ego te niveae decus indelebile prodam
70Alitis, immenso cuius sub robore rursus,
Rursus et Herculeo pacatur nomine tellus.
Fulva Cleonaeo iam te praerepta leoni
Pellis obit: iam tu fortissima colla tumentem
Ignibus appositis urges iuveniliter hydram
75Quam non arma queant, validum non frangere robur.
Ver dabit et flores, te praeside, frugibus aestas
Dives erit multis, tunc poma autumnus et uvas
Conferet ac pleni vix stabunt pondere rami,
Brumaque iam tepido mitescet dura sereno:
80Tunc grandes pecudum foetus, tunc copia lactis,
Tunc nec sanguinei radiabit stella cometae,
Nec vastum insanis consurget fluctibus aequor,
Non catulum rabies, pecudem non tabida pestis
Corripiet, flavas rubigo haud horrida messes
85Eruet, haud tristi procumbent grandine vites.
Quo ruis, ah demens? Heroum gesta superbis
Commemoranda sonis tenui mandare cicutae
Ausus es et duras fatorum solvere voces,
Quod non Eriphyle, quod non Marpesia, quod nec
90Dixerat erranti mandans sua carmina lauro:
Plurima sed taceo, quamquam phoebeia, quamquam
Tradita veridica mereantur ab arbore nomen.
Audaces timeo ne sidera summa petenti
Deficiant pennae, sicut maris occupet unda
95Ora, sicut poto tribuam nova nomina ponto.
Haec tamen inculti fuerint solatia cantus
Rupibus et saxo, cecini quod carmina surdis.
Iam neque, Hamadryades, posthac ignobile carmen
Nympharumque choro aut hominum referetis ad aures
100Montibus, at lateat solis in montibus ortum.