1. laudat Ferrariam ab exilio rediens, | cum diu iussu Amicae exulavisset. | De conciliatione Anthiae et de laudibus urbis Ferrariae
Tandem Flaminiae nemorosa reliquimus arva;Iam datur optatam cernere Ferrariam.
Hic mihi blanda Venus primum inspiravit amorem,
Raptaque libertas, servitiumque datum.
5Hic ego in exilium domina damnante profectus
Quas peperit poenas improba lingua lui.
Omnia nunc tandem in melius praesentia divum
Rettulit et facta proelia pace fugat.
Spargite odoratos instructa per atria flores ;
10Debita antiquo sacra parate lari.
Quisquis adest votis faveat, vicinia rixas
Ponat et exultent compita laetitia.
Ite, triumphales ad limina figite lauros
Ipse Dionea redimitus tempora myrto
Imponam tepidis grana sabea focis.
15Ferte pedem placata Venus mitisque Cupido,
Nec vos fortunae spernite dona meae.
Vobis magna satis superi sunt munera parva
Si modo mens nigra candida labe parat.
Vos patriae Turres, patrii salvete Penates,
20Urbs faustis salve condita sideribus.
Tu superum templis, domibusque ornata superbis,
Finitimis effers invidiosa caput.
Dives agri aque auri Leonello principe flores,
Et populi turbam vix capis ipsa tui.
25Iam tibi pierios Phoebus largitur honores;
Vivida nec desunt artibus ingenia.
Te foecunda Ceres immensis frugibus implet,
Nec tibi Lenaeus dulcia musta negat.
Laeta saginati depascunt prata iuvenci;
30Lanigerae carpunt fertile gramen oves.
Te pater Heridanus sinuoso flumine cingit,
Et vetat hostileis pertimuisse minas.
Martia securi contemnunt classica cives,
Nullaque sunt nisi quae proelia fecit Amor.
35O felix nimium tellus nimiumque beata,
Tu modo coelicolas religiosa cole.
Hic tibi perpetuum ver floreat, ipsaque nullo
Exercente sinum gargara vincat humus.
Non lupus insidias stabulis meditetur apertis,
40Et cum rore cadant nectar et ambrosia.
Tum gens secura exactis feliciter annis,
Elysias sedeis et loca sancta petat.
2. ad Parthenopoeam
Quid prodest varium vestis mutare colorem?Quid iuvat in nitidis indica gemma comis?
Perfidus heu nostra Siculus discessit ab Urbe,
Abstulit et sensus Parthenopoea tuos.
5Difficile est cultu et verbis celare dolorem:
Frons aperit quicquid dissimulare cupis.
Sed ferus ille fuit, tantos qui rupit amores,
Nec dominae miseris fletibus ingemuit.
Tu tamen exemplo levibus potes esse puellis,
10Quaelibet ut fidos discat amare viros.
3. epitalamium pro Tadeo Manfredo Imolae Domino | et Marsobilla Pia Virgine praeclarissima
Discite nunc alios elegi componere gressusAtque Erato insolitum dextera monstret iter.
Carminibus neque enim canitur Venus improba nostris;
Da veniam: maius Cypria numen adest.
5Coniugii concessa cano sociataque iura,
Quae pater instituit, maximus ille deum.
Scilicet ut toto soboles nova cresceret orbe,
Legitimi sancto foedere nata thori.
Atque ut concubitus damnaret lege pudendos,
10Pectoraque ut castos sollicitaret amor.
Hic mihi nunc dicendus adest, tedasque iugalis
Festus hymen placida ventilat ecce manu.
Ille simul iuvenesque ciet tenerasque puellas,
Et geniale iubet concelebrare sacrum.
15Hoc duce Manfredo Pia Marsobilla tyranno
Connubio faustis iungitur ominibus.
Spargite odoratos instructa per atria flores,
Et nitidos postes multa corona tegat.
Iamque novo dignas laudes cantare marito,
20Cuius in egregio nascitur ore parens.
Te genus antiquum, maiorumque inclita facta,
Te decorat genitor laudibus ipse suis.
Qui, seu pacem ageret, seu tristia bella moveret,
Itala gens animos consiliumque probat.
25Nec minus imperio species tua digna paterno,
Iam veteres virtus exuperabit avos.
Est aetas in te viridis, prudentia cana
Ingeniisque faves iustitiamque foves.
Nemo ducem sumptis non hunc laudaverit armis,
30Cum bellatorem fervidus urget equum;
Sive gravis dextra protenditur hasta reducta,
Sive hostem stricto comminus ense petit.
Haud illi magno praestet cum Castore Pollux,
Fortis uterque licet natus uterque Iove.
35O felix nymphe tali sotiata marito,
An quisquam curae te neget esse deis?
Non tibi nobilitas utraque in origine desit,
Sive velis matrem quaerere sive patrem.
Hinc domus estensis regum clarissima proles,
40Teque pium illustrem reddidit inde genus.
Corporis an dotes, animi referemus honestas?
Atque pudicitiae munera magna tuae?
Moribus insignis gestu et sermone venusto
Matronale decus dia puella tenes.
45Claudia cessisset tyberi quam vecta cybelles
Iudicio castam testificata suo est.
Ah quam virgineus niveo color enitet ore
Purpureis veluti lilia mixta rosis,
Talis maenalios exercet Delia saltus
50Talis erat siculae filia rapta deae.
Tu decus ipsa tuis, tu gloria summa parentum;
Nec dedignata est Pallas habere parem.
Hanc vir magne tibi; teque illi numina servent;
Coniuge tu tanta dignus et illa viro.
55Illustres annisque pares florentibus ambo;
Discite quae verus gaudia praebet amor.
Aetatisque novae iucundos carpite fructus;
Dulcis et in vestro gratia sit thalamo.
Et patribus claris claros generate nepotes,
60Qui teneant forti regia sceptra manu;
Qui patriam civesque suos tutentur et armis
Exoptent parta ponere pace modum.
I Taddee bonis avibus fatisque secundis
Certaque coniugii tradere signa velis.
65Gemma puellarem digitum premat orbe nitenti
Aspice quam votis annuat illa tuis.
Quid rubor ora notat? Quid terrae lumina figis?
Tene mei laedunt virgo pudica ioci?
Desistam magnumque Iovem superosque precabo,
70Ut fortunatus vivat uterque diu.
At vos interea iuvenes celebrate choreas,
Festaque iam laetis vocibus aula sonet.
4. ad Isottam. Sigismundus Pandulphus malatesta | Isottae ariminensi
Hanc Sigismundi tibi fert Isotta salutemNomine sollicita littera facta manu.
Scribere difficile est quam me nova cura fatiget,
Quam mihi mors fuerit patris acerba tui.
5Eius enim nobis nimium iactura dolenda est
Qui praestans factis ingenioque fuit.
Et quamcunque illi patriam fortuna dedisset,
Illam ortu potuit nobilitare suo.
Sed quamvis nostrae summum decus adderet urbi,
10Clarus et innumeris esset imaginibus,
Virtutesque viri quamvis ego semper amarim,
Te propter nobis carior ipse fuit.
Nec minus hunc colui, quam dux troianus Achatem,
Quam rector graiae Nestora militiae.
15Sed fortuna diu gressu non pergit eodem,
Spesque hominum vanas insidiosa facit.
Invidisse mihi crudelia fata videntur,
Iniecitque feras impia parca manus.
Ille iacet cuius dulci sermone fruebar,
20Quo potuit curas saepe levare meas.
Cuius recta fides, ingens prudentia, fidum
Consilium, gravitas digna Catone fuit.
Ast ego dilecti casu cum vexer amici,
Me cruciat luctus, cara puella, tuus.
25Et tristes lacrymae, et saevi sine fine dolores,
Dilacerant miseris pectora nostra modis.
At mihi, sive libet castris educere turmas,
Signaque in adversos Martia ferre duces,
Sive per hostileis latum diffundere campos
30Agmen et in victo castra locare solo,
Seu placet obsessis invadere moenibus urbeis,
Oppida seu victor capta subire pacem,
Protinus ante oculos tua se se ostendit imago
Flebilis et curas excitat illa meas.
35Nec sic erepta Aeacides Briseide, nec sic
Orpheus amissa coniuge moestus erat.
Quod si nostra tibi virtus et gloria cordi est,
Desine nos fletu sollicitare tuo.
Ecce meo afficitur moerore exercitus omnis
40Proque suo nimis est anxia turba Duce.
Et pariter fremit, atque aliquid putat esse sinistri;
Quid tamen, ignorat, veraque causa latet.
Saepe mihi comites: Quid dux fortissime, dicunt,
Tristis es? ac vultus quid petit iste tibi?
45Si bene fortunamque tuam, praeclaraque facta
Novimus, et laudis tot monimenta tuae,
Te potius gaudere decet, quem magna tuentur
Numina, cui Mavors, Iuno, Minerva favent.
Pallas cui Iuno Marsque favere solent.
Talibus, atque aliis conantur demere curas,
50Conveniens morbo nec medicina meo est.
Protinus una potes tantum lenire dolorem,
Spes mea, si gemitus comprimis ipsa tuos.
Manibus officium pietas immensa paternis
Praestitit; iste modum debet habere dolor.
55Aspice post nimbos nitidum quam saepe reducat
Vectus Lucifero Cynthius axe diem.
Aequora placantur, quae nunc Aquilone tumebant,
Et cedit fratri roscida luna suo.
At pluvialis hiems Zephyro spirante recedit,
60Omniaque alternas constat habere vices.
Hanc natura potens stabili tulit ordine legem,
Desinat ut quicquid coeperit esse semel.
Metas cuique suas dat inexorabile fatum,
Et nil morte homini certius esse potest.
65Illa malis requiem, finemque laboribus affert,
Quorum si spectes agmina longa, ruunt.
Viderat hoc celeber Samiae telluris alumnus,
Hoc et magnanimus sensit Anaxagoras.
Ille nec effudit lacrimas in funere nati
Nec movit vultus nuntia fama suos.
Hoc Xenophon sensit, quem non revocavit ab aris
70Filius extinctus, nec doluisse ferunt.
Ergo quid incassum prodest tot fundere questus?
Nil casus nobis attulit ille novi.
Ergo quid incassum miseros effundere questus,
Prodest? nil casus detulit iste novi.
Natus enim mortalis erat, cui tempore parvo,
Et si nunc maneat, mors obeunda fuit.
75Defuit haud quicquam dum vivere fata dederunt
Quo felix dici debeat ille minus.
Caetera si desint, fortunatissimus esset,
Cum tu illi talis filia contigeris.
Adde quod ad superos aditum mens aequa, fidesque
80Et virtus praestans, religioque dedit.
Non igitur grati nec amantis signa videntur,
Illius tantis ingemuisse bonis.
Et si quis remanet post fata novissima sensus,
Aegre fert lacrymas umbra paterna tuas.
85Quod te per cineres animamque parentis, et illum,
Qui nos iunxit Amor, per Veneremque rogo,
Per quaecumque tibi parvae dedit oscula mater,
Per spem paternam, per faciemque tuam,
Per Sigismondi, (si qua est tibi gratia) nomen,
90Te praeter cui non ulla placere potest.
Nil profuturas, oro, compesce querelas,
Queis tua concutitur flore iuventa suo.
Desine sidereos lacrymis corrumpere ocellos,
Et rigido roseas ungue notare genas.
95Parce precor formae qualem praelata duabus
Valle sub Idea, mater Amoris habet.
Si tua cara minus, nostrae succurre saluti,
Quae nisi desieris, nulla futura brevi est.
Si pater occubuit leto moestamque reliquit,
100Affines adsunt, frater, opesque tibi.
His quoque me, cui non obscurum nomen in orbe
Clara dedit virtus, connumerare velis.
Quem crines flavi rapiunt, oculique loquaces,
Quique caret dura rusticitate pudor.
105Qui tibi frater ero, genitorque et fidus amator,
Dum mea torquebit fila secunda Soror.
Stamine dum Lachesis currere nostra sinet.
Ipse loqui coram potius, quam scribere vellem,
Ocia si qua mihi Martia bella darent.
Est aliquid veras voces audire precantis,
110Exorant lacrymae quod fera corda negent.
Auxilium tulit Aesonidae Medea roganti,
Ante aras flentem viderat illa virum.
Supplicibus praesens Theseus Minoida verbis
Flexit, ut implicitam solveret arte viam.
115Spem tamen hanc, et amor tuus in me, Isotta, fidesque
Dant, ut adesse putes, cum mea verba legis.
Et simulac nimio pectus moerore levaris,
Augebit vireis firmior illa suas.
Quod, si vera monent, nec amantem insomnia fallunt
120Quae sopor obscura candida nocte tulit,
Te fore quamprimum laetam, facieque serena
Fatidico cecinit Delphicus ore Deus.
Phoebe fave et votis bonus annue, nuntia lucis
Ante tuos currus, sic Dea semper eat.
Phoebe fave precor et propius mea visa secundes
Sic Aurora tuos sedula iungat equos.
Aeteriumque tibi sternens iter, increpet atrae
Humenteis umbras noctis, et astra fuget.
Sic formosa tibi Eunomie, coetusque sororum
Pareat, et vigili serviat officio.
Sic cum permenso laberis ab aethere cursu
130Doris Atlanteis laeta receptet aquis.
Mollibus excipiat cerula Thetis aquis.
Sic leviter Phaethonta tegat lapis, et tua Delos
Perpetuo maneat non agitata notis.
Semper et intonsos cingat tibi laurea crineis,
Et semper tibi sint carmina, sintque lyrae.
135Longa sed afflictam ne lasset epistola mentem,
Cogimus invitam sistere Diva manum.
Illa quidem nollet, mihique adversata repugnat
Sponte operam tribuens officiosa suam.
Et veluti tecum praesens nunc ipsa loquatur,
140Gaudet, et haec scriptis addere pauca monet.
Ut memor usque mei nullis exercita curis
Vivas, hoc poterit gratius esse nihil.
Sic ego securus vivam, sic me tibi custos
Insignem multa laude remittet Amor.
5. ad Luciam Barziam
Immortale decus Perusinae Barzia gentis,Quam bene conveniens Lucia nomen habes!
Lucet enim late morum nitor ille tuorum,
Rara nec ingenuo forma pudore caret;
5Inque oculis Charites habitant et grata venustas
Quos super et circum blandus oberrat Amor.
Inde faces ac tela iacit, furtimque latenteis
Tendit ibi laqueos, multiplicesque plagas.
Cernere nec cuiquam fas est ardentia tuto
10Lumina, tantum illic ars geniusque valent.
Sed velut humorem sol nunquam concipit etsi
Crinitum oceani merset in amne caput.
At tu, cuius abit numquam de fronte Cupido,
Nulla Cupidinei signa caloris habes.
Nec facit hoc, neque enim rudis et tam nescia rerum est
Mentis inurbanae rustica simplicitas.
15Verum innata tibi constantia, qua nihil optas
Aut humile aut quod te dedecuisse putes.
Da veniam tibi si nimium temerarius esse
Audacterque aliquid dicere visus ero.
Me nisi certus amor formosae ferre puellae
20Vincula iussisset, quae mihi culta diu est,
Nil non tentarem, studioque anniterer omni
Ne nostram abnueres noscere velle fidem.
Forsan et assequerer, ne saltem hoc dicere nolles:
Hic amat, et certe est dignus amore meo.
6. ad Franciscum Philelphum
Tot, Francisce, mihi tribuunt tua carmina laudes,Sic mihi praesenteis scribis adesse Deos,
Ut cuiquam si tot pars rerum obvenerit ulla,
Felicem hunc merito quilibet esse putet.
5His me aliquid studiis operae impendisse fatebor
Pieriique sacrum nomen amasse chori.
Sed non haec propter sic efferor ut mihi primum,
Esse locum inter vos, docte Philelphe, rear.
Vestra sequi satis est vestigia, dummodo dicar
10Non dominae penitus displicuisse meae.
At mihi si quicquam princeps indulget ut ipse
Asseris, et si quid gratia nostra valet,
Forsitan in nobis aliquid se iudice dignum
Vel saltem quod non improbet, esse putat.
15Caetera si desint, studium perspexit et huius
Pectoris egregiam non sine amore fidem.
Borsius in primis recti optimus auctor et aequi est
Arbiter eximius, praesidiumque bonis;
Quem mirae exemplum coelo virtutis ab alto
20Demissum his terris contribuere Dei.
Hunc apud, ulla mihi si spes non vana favoris,
Efficiam, votis ut potiare tuis.
7. ad Bacchum
Salve magne pater divum suavissime salveSalve Bacche, meis saepe canende modis.
Numine nostra tuo dignatus tecta subire
Incedimus; laeta fronte benignus ades.
5Qui modo sollicitis fueramus mentibus, ecce
Adventu exhilaras nos pater alme tuo.
Tu laetas hominum mentes, convivia laeta
Efficis ac sine te gaudia cuncta silent.
8. ad Ludovicum Sacratum
Nota mihi Pholoe Laurentis proxima templo;Vendit in arguto roscida mala foro.
Callida, secretique tenax, fideique probatae
Et quamcumque velis ausa subire domum.
5Cuius victa foret constans Lucretia verbis,
Fractaque mens rigidi cederet Hippolyti.
Cum volui, totam subito volat illa per urbem,
Ingenti pretio saepius empta mihi.
Et modo fert violas, modo fert serpilla puellis
10Et modo arundineas officiosa colos.
Matre solet coram semper sermone pudico
Nil nisi de sancta relligione loqui:
Cum vacuas omnique videt custode carenteis
Utitur astuti viribus ingenii.
15Nec sic fallaci pisces captantur ab hamo,
Nec sic Nyctimene decipiuntur aves;
Ut quocumque velit dubias impellere menteis
Novit et in proprium vindicat arbitrium.
Haec Ludovice tuo succurret idonea voto,
20Nam nihil est precibus quod neget ipsa meis.
9. ad Ludovicum Sacratum
Saepe aditum dedit ad Dominam mihi adultera clavis,Adventum expectat dum, Ludovice, meum.
Me conata semel simulato ludere somno est,
Nec bene successit, lusa sed arte pari est.
5Vix lectum attigeram, detracto nudor amictu,
Et quod amor suadet munus obire paro.
Oscula do frustra; frustra illam amplector, et ad rem
Spectante haud uti sedulitate iuvat.
Perstat enim coepto veluti devicta sopore,
10Atque silet, quamquam mille petita modis.
At me non latuit dolus, et ceu rumpere somnum.
Non ausum, iacui mutus inersque toro.
Subrisit tandem et niveis mea colla lacertis
Implicuit: lectus caetera noxque sciunt.
10. in invidum
Nil ego te metuo quamvis mihi multa mineris,Invide, quid frustra fortia verba iacis?
Haec ubi nota minus tua sic socordia perfer.
Nos, sine concordes, qua sumus, ire via.
5Tu ne illam demens lenibus corrumpere donis
Deque meo speras eripuisse sinu?
Iam tibi nunc faciam rumpantur ut ilia tristi
Invidia, si me provehet ira magis.
Et faciam, mea cum spectaris gaudia, dicas:
10Tiresiae gravior, quam mea poena mali!
Et faciam praesens ut cum mea gaudia noris
Tiresiae cupias conditione frui.
11. ad Ludovicum Carrum Medicum Sacratum
Iam deformis hiems Rhiphoeis venit ab antris,Squallida cui saevo frigore membra rigent
Cuius et albentes glacies innexa capillos
Asperat, et gelidis imbribus ora fluunt.
5Iam spolia arentes posuere virentia silvae,
Iam tegitur multa candida terra nive.
Floribus amissis lugent sua rura puellae,
Nec solitus iuvenum mentibus ardor inest.
Nunc sine amore ferae vacuis conduntur in antris,
10Mutaque neglecto carmine torpet avis.
Sed licet alterna tempus vice singula mutet,
Non animi fervor languit ille mei;
Nec minor antiquo versatur in ossibus ignis,
Sed validus vireis usque resumit amor.
15At velut accensis acies vulcania silvis
Spargitur, et rapiunt proxima quaeque faces.
Non aliter venis quondam Ludovice receptus
Haesit et in capta mente triumphat amor.
Magna tamen rerum mutatio facta quod ante
20Semper in assiduis moestus eram lacrymis.
Quin etiam curis torquebar tristibus amens,
Cum mihi despecto crebra repulsa data est.
Nunc postquam facilis toties reseratur amanti
Ianua, mutato sidere luce fruor;
25Et fortunatis felicior omnibus unus,
Excelsae teneo culmina summa rotae.
Nec levis est placidae sortis meminisse voluptas,
Quam tamen haud veram saepius esse puto.
Atque haec falsa reor mihi gaudia fingere somnos
30Et videor votis credulus esse meis.
Ast, ubi mens curis agitata quiescere coepit,
Ante meos oculos omnia certa patent.
Nam mecum repeto promissa occurrere qualis
Nocte solet pavido clam taciturna gradu.
35Et memini, quam multa roget, num forte morantem
Praeteriens aliquis viderit ante fores.
An veniam solus, comitum num turba sequatur,
Multaque dehinc subeunt, quae meminisse iuvat.
Et mecum referens, illic consedimus, inquam,
40Hos habuit cultus, is color oris erat.
Oscula sic sumpsi, collo sic brachia iunxi,
Sic mea sunt collo brachia vincta suo
Sic manus in niveo nostra morata sinu.
Sic luctata mihi, sic dulceis improba rixas
Inseruit, victa sic dedit illa latus.
45Mutua quid memorem, sine fine, sine ordine verba
Et quaecunque meus plurima novit amor?
Nulla quidem haec poterit delere oblivio, quamvis
Exuperem Pylii secula longa ducis;
Et nisi mutarit coeptum fortuna tenorem,
50Ulterius nihil est quod mea vota petant.
Si fortasse aliquid nobis optare necesse est,
Non Asiae cupiam divitis imperium;
Cum possim nigro vitam livore carentem
Contentus paucis ducere iugeribus.
55Hortulus angustique lares, tenuisque supellex
Exiguumve pecus, maxima gaza mihi.
Quis Venere adversa pretioso gaudeat ostro?
Copia tum curas demere nulla valet.
Nil ebur, aut gemmae, nil auri pondera prosunt,
60Nil iuvat artifici structa labore domus.
Tunc onerosa toro iactantur pallia, tum nox
Longior, ingratus Liber, amara Ceres.
Nec sic quae retinet demersa nomen ab Hella,
Spumea collisis aestuat unda fretis,
65Ut gravibus miseri stimulis agitantur amantes,
Tristia si durus corda fatiget amor.
Non tamen e facili nobis victoria parta est,
Quippe ego multa meo dura in amore tuli.
A quoties dominam cum devia rura tenerent,
70Aestibus in mediis rura petita mihi.
Non me nocturnis vetuit timor ille tenebris,
Nec iuvenum audaces ad fera tela manus.
Et potui totas hiberno tempore nocteis
Fixus ad ingratas pervigilare fores.
75Nec mihi sum questus boream nocuisse nec imbrem,
Cum gravis urgeret frigida membra dolor.
Quid tibi nunc referam, quoties irata fenestras
Clauserit, haud toto mense videnda mihi?
Aut quid in immeritum magnis coniecta querelis
80Crimina, cum possem iustius ipse queri?
Omnia perpessus, vix quarto admittor in anno,
Ardoris cum sit fabula trita mei.
Et digito demonstrer amans dicantque per urbem,
Hunc regit ad nutus una Puella suos.
85Forsitan haec aliquis levia, et spernenda putarit,
Utendumque aliter duxerit ingenio;
Cum fieri clarum liceat belloque togaque
Et sit honoratae laudis aperta via;
Scribendi modo cum digna argumenta pararit,
90Magnanimi virtus officiosa Ducis.
Nam tua quem lateat quae sit clementia Borsi?
Gratia facundi quanta sit eloquii?
Munera quis nescit quae maxima fundis in omnes
Tu macedo nobis Caesar et alter ades.
Haec erat italiae facies dignissima regno
Aspectu fiunt cuncta serena tuo.
Quantum animo, quantum praestas pietate vel armis,
Tantum iustitia consilioque vales.
Et nisi cum vindex Mavors accendit in hostem
95Ocia tranquillae dulcia pacis amas.
Hos igitur merito populus tibi mandat honores
Invitoque libens obtulit imperium.
Hisque opibus dignum nostram cum venit ad urbem
Sensit, et hinc Caesar grandia dona tulit.
100Insigneisque tibi titulos quae gloria raro
Principibus latiis contigit, ante dedit,
Salve cura Iovis, patriae rectorque paterque,
Gloria Atestinae praesidiumque Domus.
Salve laeta Dies, qua nulla beatior, et qua
105Non visa est oculis gratior ulla meis.
Undique cum populi resonaret plausibus aether,
Et meus in niveo Borsius iret equo,
Non fora, non homines capiebant tecta viaeque:
Tantus visendi principis ardor erat.
Cum vero peteres maioris limina templi
Per turbam licuit vix sibi ferre gradum.
Hoc decus, haec magnae sunt praemia laudis et in se
Non dubium veri pignus amoris habent.
Quae Ludovice vides clarum sibi poscere vatem,
Non cui sit venae pauperis ingenium.
115Plura etiam superant, quae cum videamque probemque
Non minus assueta me iuvat ire via.
Non facile ex ima tellure revellitur arbos,
Quae bene radices egerit alta suas.
Quo quisque in studio primos exercuit annos,
120Serus idem post haec dedidicisse solet.
Is sum, cui Paphie teneros afflavit amores,
Cum primum gravidae sarcina matris eram.
Ille ego sum, cuius versata in amore iuventa,
Ille ego, mox aetas ultima cuius amet.
125Tu quoque suspiras, et eodem saucius arcu
Carre soles mecum talia saepe loqui.
At varios quamquam motus et sidera coeli
Et rerum causas, quae latuere tenes,
Sisque licet studiis musarum excultus, et arte
130Paeonia, ac dulci praeditus eloquio,
Non potes aligeri vitare Cupidinis ictus,
Ornatus tantis dotibus ingenii.
Cum vero nostras liget inviolabile menteis
Iam pridem captae foedus amicitiae,
135Haec mihi nunc tecum libuit conferre vicissim,
Ne mea non tibi sit cognita conditio.
12. ad Cambium Iurisconsultum et philosophum Perusinum
Desine me gravibus toties obtundere dictis,Et vitae Cambi facta notare meae.
Nil agis, ac certum frustra mutare laboras,
Nec potes a coepto me revocare meo.
5Lintea tota dedit rapidis ubi nauta ventis
Et cita iam medio gurgite cymba volat,
Non facile ad portus retro convertere cursum
Quos modo discedens liquerit, ipse volet.
Sic ego, qui cupidi pelago male sanus amoris
10Iactor, ab hac nequeo vela referre via.
Et mihi iam dulce est in amaro vivere luctu,
Tantum mens caecae perdita noctis habet.
Haec qui mira putat, vitas ignorat amantum,
Nescit ut cupiant saepe in amore mori.
15Stabat in abruptis vates miserabilis antris
Eurydicen lugens nocte dieque suam.
Ismarus et Rhodope nequicquam et Thracius Hebrus
Quaerebant solitae carmina blanda lyrae.
Saepe etiam Nymphas duri ad solatia casus
20Haec illi solitas dicere verba ferunt:
Pone graveis Orpheu curas, neu crede gemendo
Tartareos iterum posse movere deos.
Quod semel amissum nullo reparabile pacto,
Hoc ipsum levius, si patiaris erit.
25Invenies alios quod admireris amores,
Eurydicemque novam Thessala terra dabit.
Talibus, atque aliis frustra lenire dolentem
Tentabant, monitis nec locus ullus erat.
Carminaque, et Nymphas, lucemque perosus, in ipsos
30Amens iactabat non bona verba Deos.
Ergo ego quid faciam? si natus Apolline vates,
Atque dea curam vincere non potuit?
Aut lapis aut ferrum est, quem numquam gaudia tangunt,
Nec dolor asperitas nec movet ulla mali;
35Quem blando nunquam vultu spes allicit, et qui
Nil timet, in quo non gratia, non odium est.
Aspice laesa suos ut saepe animalia prodant
Affectus nostrae quae rationis egent.
Triste gemit duris incisa securibus arbor
40Et queritur viridem ponere moesta comam.
Saxorum oppositis frenati molibus amnes
Indignantur aquas lentius ire suas,
Gurgitibusque fragor spumantibus indicat iram,
Sensibus ut propriis illa carere neges.
45Gaudet ut accensis ramorum fascibus ignis,
Sic super iniecta flere videtur aqua.
Terra quoque et coelum modo rident et modo lugent,
Forma nec in rebus permanet una diu.
Si varios igitur nequeo componere motus
50Pectoris, haud facti causa pudenda mei est.
Me natura hominem voluit mitissima nasci,
Non in caucaseis rupibus esse feram.
Hinc sequor humanis quae convenientia duco
Moribus, aetati non aliena meae.
55At tu, quem studiis sublimibus evehit ardens
Ingenium, ad vitae liberioris iter,
Quae mihi proponis clarorum exempla virorum,
Tu sequere, et sine me fata subire mea.
