A.“χωρήσω” Il.16.629, Hdt.5.89, 8.68.β́, Hp.Nat.Puer.18, and in later Prose, as D.H.4.9, Luc.DDeor. 20.15, etc.; Att. only in Th.1.82 (exc. in compds., “ἀνα-χωρήσω” Id.7.72, “ἀπο-” X.Eq.Mag.6.2, “προ-” Th.3.4, “προσ-” Id.2.2, “συγ-” Id.1.140, etc.); elsewh. in Trag. and Att. always in med. form, χωρήσομαι, A.Th.476, S.El.404, Th.2.20, etc., and freq. in compds.: aor. ἐχώρησα, Ep. χώρησα, Il.15.655, h.Cer.430, Th.4.120, etc.: pf. “κεχώρηκα” Hdt.1.120, 122, Th.1.122, Hp.Acut.19, etc.:—Pass., fut. χωρηθήσομαι (συγ-) Plb.15.17.5: aor. ἐχωρήθην (συν-) X.HG 3.2.31, D.38.4: pf. κεχώρηται (παρα-) D.H.11.52, (συγ-) Pl. Phlb.15a: (χῶρος):—make room for another, give way, withdraw, “ἐχώρησαν πάλιν αὖτις” Il.17.533; γαῖα ἔνερθε χώρησεν the earth gave way from beneath, i. e. opened, h.Cer. l.c.; χ. πρύμναν, = κρούεσθαι πρύμναν, put back, retire, E.Andr.1120; “χωρεῖτε” begone! A.Eu.196, cf. E.Or.1678, Med.820, etc.—The uncom pounded word does not occur in Od. and only fut. and aor. in Il.—Construction:
1. c. gen. rei vel loci, “χώρησεν τυτθὺν ἐπάλξιος” Il.12.406; “νεῶν ἐχώρησαν” 15.655; “νεκροῦ χωρήσουσι” 16.629; also “νηῶν ἄπο . . ἐχώρησαν προτὶ Ἴλιον” 13.724; “ἀπὸ κρατερῆς ὑσμίνης χωρήσαντες” 18.244; “ἔξω τῶνδε δωμάτων χωρεῖτε” A.Eu.180; “ἐκ πυλῶν” Id.Th.476; “ἐκ προαστίου” S.El. 1432.
2. c. dat. pers., give way to one, make way for him, retire before him, “οὐδ᾽ ἂν Ἀχιλλῆϊ χωρήσειεν” Il.13.324, cf. 17.101.
II. after Hom., go forward, advance, “τὸ πῦρ . . πρόσω κεχώρηκεν” Call. in PSI11.1216.34; simply, go or come, Hdt.1.10, etc.; go on one's journey, travel, S.OT750; “χ. ἐπ᾽ ἀδελφεοῦ βίαν” Pi.N.10.73, etc.; “ἐς ναῦν” A.Pers. 379; χ. πρὸς ἔργον come to action, S.Aj.116, Ar.Ra.884; χ. πρὸς ἧπαρ go to one's heart, S.Aj.938; χωρῶν ἀπείλει νῦν go and threaten, Id.OC1038; “διὰ φόνου χ.” E.Andr.176; τὰ τοξεύματα ἐχώρει διὰ τῶν ἀσπίδων, of weapons, X.An.4.2.28; τὸ ὕδωρ κατὰ τὰς τάφρους ἐχώρει it went off by . . , Id.Cyr.7.5.16; “ἄνω ποταμῶν χωροῦσι παγαί” E.Med. 410 (lyr.), cf. X.HG2.4.10; χώρει κάτω go downwards, i.e. beginning from the upper parts of the body, A.Pr.74; “διὰ στόμα χωροῦντα . . ἀφρόν” E.Med.1174; χ. κύκλῳ [ὁ ποταυός] Pl.Phd.113b; ὁμόσε χ. τισί to join battle, Th.6.101, Ar.Lys.451, cf. “ὁμόσε” 1.2; “χ. ὁμόσε τοῖς λόγοις” E.Or.921; “χ. δειπνήσων” Ar.Fr.272; “πρὸς τὸ ἱερὸν χωρῆσαι δρόμῳ” Th.1.134; “χωροῖς ἂν εἴσω” S.El.1491, Ph.674; “χώρει, ξέν᾽, ἔξω” Id.OC824: of Time, νὺξ ἐχώρει the night was passing, near an end, A.Pers.384; “βιοστερὴς χ.” wander about, S.OC747: Medic., of excretions, “τὰ χωρέοντα μὴ τῷ πλήθει τεκμαίρεσθαι, ἀλλ᾽ ὡς ἂν χωρέῃ οἷα δεῖ” Hp.Aph.1.23; also of the menses, Id.Mul.1.2: c. acc. loci, “Κεκροπίαν χθόνα χ.” E.Ion1572.
2. go forward, make progress, “τοὔργον οὐ χωρεῖ πρόσω” A.Dict. in PSI11.1209.16; “πῶς οὖν οὐ χωρεῖ τοὔργον;” Ar.Pax472 (lyr.); χωρεῖ . . τὸ πρᾶγμα ib. 509; “τόκοι χωροῦσιν” Id.Nu.18; “χωρεῖ τὸ κακόν” Id.V.1483, Nu.907 (both anap.).
3. come to an issue, turn out in a certain manner, παρὰ σμικρὰ . . κεχώρηκε have come to little, of the event of oracles, Hdt.1.120; “εὐτυχέως χ.” Id.3.39; κακῶς χ. turn out ill, Pl.Lg.684e; “δόξα δ᾽ ἐχώρει δίχα” E.Hec.117 (anap.), cf. Hel.759: freq. abs., advance, succeed, Hdt.3.42, 5.89; “πάντα διὰ πράξεων καὶ . . ἀγώνων κεχωρηκότα . . Ῥωμαίοις” Onos.Praef.8; “τὰ πράγματα χωρεῖ κατὰ λόγον” Plb. 28.17.12; “ὁ λόγος ὁ ἐμὸς οὐ χωρεῖ ἐν ὑμῖν” Ev.Jo.8.37 (unless in signf. 111. infr.); also, to be possible, “οὐ γάρ οἱ χωρεῖ περιβαλεῖν κτλ.” Ael. VH1.3 (sed leg. ἐγχωρεῖ).
4. to be spread abroad, ἡ φάτις κεχώρηκε a report spread, Hdt.1.122; διὰ πάντων οὕτως ἐχώρει "τίς ἕψεται;" X.Cyr.3.3.62; “κλαυθμὸς διὰ πάντων ἐχώρει” Plu.Rom.19; ὄνομα δόξῃ διὰ πάντων ἀνθρώπων κεχωρηκός a name spread abroad, ib. 1.
5. of money, to be spent, “τὰς μὲν δαπάνας χωρεῖν ἐντελεῖς ἐκ τῶν οἴκων, τὰ δὲ ἔργα μὴ τελείσθαι λυσιτελούντως πρὸς τὴν δαπάνην” X.Oec.20.21; “τὰ προσγεινόμενα χωρήσει εἰς ἃ ἂν ὁ δῆμος θελήσῃ” IG5(1).18B6 (Sparta), cf. 1432.4 (Messene, i B. C./i A. D.).
III. trans., have room for a thing, hold, contain, freq. of measures, “κρητὴρ χωρέων ἀμφορέας ἑξακοσίους” Hdt.1.51, cf. 192, 4.61, Ar.Nu. 1238, Pl.Smp.214a; “οὐκ ἐχώρησεν αὐτοὺς ἡ πόλις” Th.2.17, cf. D.21.200, Aeschin.3.164, E.Hipp.941; “οὐκ ἐχώρει αὐτοὺς ἡ γῆ κατοικεῖν ἅμα” LXX Ge.13.6; “ποτήρια . . οὐχὶ χωροῦντ᾽ οὐδὲ κόγχην” Pherecr. 143.3 (troch.); “κοτύλας χ. δέκα” Men.Kol.Fr.2, cf. Diph.96, etc.; χωρήσατε ἡμᾶς take us into your hearis! 2 Ep.Cor.7.2; “οὐ πάντες χωροῦσι τὸν λόγον τοῦτον” find room for . . , Ev.Matt.19.11 (so perh. intr., Ev.Jo.8.37, v. supr. 11.3); to be capable of, “τὸ Κάτωνος φρόνημα” Plu.Cat.Mi.64: c. inf., to be capable of doing, οὐ χωρεῖ μεγάλην διδαχὴν ἀδίδακτος ἀκούειν (v. l. for ἀκουή) Ps.-Phoc.89; “δωρεὰν ὅσην οὐκ ἐχωρήσατε αἰτεῖσθαι” IG7.2713.11 (Acraeph., Oratio Neronis).