previous next
lătus , ĕris, n. cf. Gr. πλατύς; Lat. lăter, Latium, plautus or plotus,
I.the side, flank of men or animals.
I. Lit.: “ego vostra faciam latera lorea,Plaut. Mil. 2, 1, 2: quid conminatu's mihi? Con. Istud male factum arbitror, quia non latus fodi, id. Aul. 3, 2, 4: “occidisse ex equo dicitur, et latus offendisse vehementer,Cic. Clu. 62, 175: “cujus latus ille mucro petebat,id. Lig. 3, 9: “laterique accommodat ensem,Verg. A. 2, 393; Quint. 2, 13, 12; 11, 3, 69; 118: “laterum inclinatione forti ac virili,id. 1, 11, 18: vellere latus digitis, to twitch one by the side (in order to attract attention), Ov. A. A. 1, 606; cf.: “si tetigit latus acrior,Juv. 7, 109: “tum latus ei dicenti condoluisse ... dieque septimo est lateris dolore consumptus,pleurisy, Cic. de Or. 3, 2, 6; so, “lateris dolor,Cato, R. R. 125; Cels. 2, 7; 8; Plin. 21, 21, 89, § 155: “lateris vigili cum febre dolor,Juv. 13, 229; cf.: “laterum dolor aut tussis,Hor. S. 1, 9, 32: artifices lateris, i. e. those who make skilful side movements or evolutions, ballet-dancers, Ov. A. A. 3, 351: “latus tegere alicui,to walk by the side of one, Hor. S. 2, 5, 18: “claudere alicui,Juv. 3, 131; and: “mares inter se uxoresque contendunt, uter det latus illis (sc. pantomimis),Sen. Q. N. 7, 32, 3.—Of animals: “equorum,Lucr. 5, 1324: “cujus (equi aënei) in lateribus fores essent,Cic. Off. 3, 9, 38.—
3. Poet., in mal. part., Lucil. ap. Non. 260, 30; Ov. H. 2, 58; 19, 138; Prop. 2, 2, 12: “lateri parcere,Juv. 6, 37.—
B. Transf., in gen.
1. The side, flank, lateral surface of a thing (opp. frons and tergum; “v. h. vv.): collis ex utraque parte lateris dejectus habebat et in frontem leniter fastigatus paulatim ad planiciem redibat,on each side, Caes. B. G. 2, 8; cf. Plin. 17, 23, 35, § 202: “terra angusta verticibus, lateribus latior,Cic. Rep. 6, 20, 21: “latus unum castrorum,Caes. B. G. 2, 5: “insula, cujus unum latus est contra Galliam,id. ib. 5, 13: “et (Fibrenus) divisus aequaliter in duas partis latera haec (insulae) adluit,Cic. Leg. 2, 3, 6.—Of a maritime country, the coast, seaboard: “Illyricum,Juv. 8, 117: “castelli,Sall. J. 93: “tum prora avertit et undis Dat latus,the ship's side, Verg. A. 1, 105: “ubi pulsarunt acres latera ardua fluctus,Ov. M. 11, 529: “nudum remigio,Hor. C. 1, 14, 4; id. Epod. 10, 3: “dextrum (domus),id. Ep. 1, 16, 6: “mundi,id. C. 1, 22, 19: “crystallus sexangulis nascitur lateribus,surfaces, Plin. 37, 2, 9, § 26.—Of an army, the flank, Tac. Agr. 35: “reliquos equites ad latera disponit,Caes. B. G. 6, 7: “ex itinere nostros latere aperto aggressi,id. ib. 1, 25; cf. id. ib. 2, 23 fin.: “ad latus apertum hostium constitui,id. ib. 4, 25: “ne simul in frontem, simul in latera, pugnaretur,Tac. Agr. 35.—So in fighting: latus dare, to expose one's side or flank to the adversary, Val. Fl. 4, 304 (v. II. A. infra).—
b. Esp. freq.: a (ab) latere, on or at the side or flank; a or ab lateribus, on or at the sides or flanks (opp. a fronte, in front, before, and a tergo, at the back, behind): “a tergo, a fronte, a lateribus tenebitur,Cic. Phil. 3, 13, 32: “a fronte atque ab utroque latere cratibus ac pluteis protegebat,Caes. B. C. 1, 25 fin.; id. B. G. 2, 25: “ab omni latere securus,Amm. 16, 9, 3: “ab latere aggredi,Liv. 27, 48: “disjectos ab tergo aut lateribus circumveniebant,Sall. J. 50 fin.: “ne quis inermibus militibus ab latere impetus fieri posset,Caes. B. G. 3, 29: “Sulla profligatis iis, quos advorsum ierat, rediens ab latere Mauris incurrit,Sall. J. 101, 8: si ex hac causa unda prorumperet, a lateribus undae circumfunderentur, Sen. Q. N. 6, 6, 4: “a lateribus, a fronte, quasi tria maria prospectat,Plin. Ep. 2, 17, 5.—
c. Less freq. with ex: “latere ex utroque,Lucr. 2, 1049: “ex lateribus aggredi aliquem,Sall. C. 60: “tribus ex lateribus (locus) tegebatur,Hirt. B. Alex. 28, 4: “ex alio latere cubiculum est politissimum,Plin. Ep. 2, 17, 10: “omni ex latere armorum molibus urgeri,Amm. 19, 7, 7.—
d. With de: “de latere ire,Lucr. 6, 117.—Without prep.: “alio latere,Tac. A. 3, 74.—
2. Poet. (pars pro toto), the body: “penna latus vestit, tenet,Ov. M. 2, 376: “nunc latus in fulvis niveum deponit harenis,id. ib. 2, 865; cf. id. ib. 3, 23; “14, 710: forte,Hor. Ep. 1, 7, 26: “fessum longā militiā,id. C. 2, 7, 18: “credidit tauro latus,id. ib. 3, 27, 26: “liminis aut aquae Caelestis patiens latus,id. ib. 3, 10, 20.—
II. Trop.
A. In gen.: in latera atque in terga incurrere, to attack the sides, i. e. the unguarded points, Quint. 9, 1, 20: “aliena negotia centum Per caput et circa saliunt latus,encompass on every side, Hor. S. 2, 6, 34: “ut a senis latere numquam discederem,never left his side, Cic. Lael. 1, 1; cf.: aliquem lateri alicujus adjungere, to attach to his side, i. e. to give him for a companion, Quint. 1, 2, 5; so, “alicui latus dare, of a client,Sen. Q. N. 7, 32, 3 (cf. B. 1. infra): “lateri adhaerere gravem dominum,hung about them, threatened them, Liv. 39, 25: “Illyriorum rex, lateri ejus haerens, assiduis precibus promissa exigebat,Just. 29, 4, 8; cf.: “Agathocles regis lateri junctus, civitatem regebat,id. 30, 2, 5: “circumfusa turba lateri meo,Liv. 6, 15.—Esp.: “sacpe dabis nudum latus,expose, Tib. 1, 4, 52: “la. tus imperii nudum,Flor. 3, 5, 4: “nec adulatoribus latus praebeas,expose yourself, lay yourself open to, Sen. Q. N. 4 praef.: latere tecto abscedere, i. e safe, unharmed, Ter. Heaut. 4, 2, 5: “hic fugit omnes Insidias nullique malo latus obdit apertum,Hor. S. 1, 3, 59: “ex uno latere constat contractus,on one side, Dig. 19, 1, 13 fin.; so ib. 3, 5, 5: “nulla ex utroque latere nascitur actio,ib. 3, 5, 6, § 4.—
B. In partic.
1. To express intimacy, attachment: “latus alicui cingere,to cling to, Liv. 32, 39, 8; esp. in the phrase: ab latere, at the side of, i. e. in intimate association with (rare, and perh. not ante-Aug.): “ab latere tyranni: addit eos ab latere tyranni,Liv. 24, 5, 13; Curt. 3, 5, 15; cf.: “ille tuum, Castrice, dulce latus,your constant associate, Mart. 6, 68, 4.—
2. Relationship, kindred, esp. collateral relationship (post-Aug.): “quibus (liberis) videor a meo tuoque latere pronum ad honores iter relicturus,Plin. Ep. 8, 10, 3: “sunt et ex lateribus cognati ut fratres sororesque,Dig. 38, 10, 10, § 8: “ex latere uxorem ducere,ib. 23, 2, 68: “latus omne divinae domus,Stat. S. 5 praef.: omnes personae cognatorum aut supra numerantur, aut infra, aut ex transverso, sive a latere ... a latere, fratres et sorores, liberique eorum; item parentium fratres et sorores liberique eorum, (Ulp.) de Grad. Cogn. 2 ap. Huschke, Jurisp. Antejust. p. 530.
hide Dictionary Entry Lookup
Use this tool to search for dictionary entries in all lexica.
Search for in
hide References (64 total)
  • Cross-references in general dictionaries from this page (64):
    • Caesar, Gallic War, 3.29
    • Caesar, Gallic War, 2.25
    • Caesar, Gallic War, 2.5
    • Caesar, Gallic War, 2.8
    • Caesar, Gallic War, 6.7
    • Cicero, For Ligarius, 3.9
    • Cicero, Philippics, 3.13.32
    • Cicero, Against Verres, 2.4.67
    • Cicero, For Aulus Cluentius, 62.175
    • Ovid, Metamorphoses, 2.376
    • Ovid, Metamorphoses, 11.529
    • Ovid, Metamorphoses, 2.865
    • Ovid, Metamorphoses, 3.23
    • Vergil, Aeneid, 1.105
    • Vergil, Aeneid, 2.393
    • Horace, Satires, 1.3.59
    • Horace, Satires, 1.9.32
    • Horace, Satires, 2.5.18
    • Horace, Satires, 2.6.34
    • Caesar, Civil War, 1.25
    • Tacitus, Annales, 3.74
    • Tacitus, Agricola, 35
    • Plautus, Aulularia, 3.2
    • Plautus, Miles Gloriosus, 2.1
    • Cicero, On Oratory, 1.60
    • Cicero, On Oratory, 3.2
    • Lucretius, De Rerum Natura, 2.1049
    • Lucretius, De Rerum Natura, 5.1324
    • Lucretius, De Rerum Natura, 6.117
    • Pliny the Elder, Naturalis Historia, 37.26
    • Pliny the Younger, Epistulae, 2.17.10
    • Pliny the Younger, Epistulae, 2.17.5
    • Pliny the Younger, Epistulae, 8.10.3
    • A. Cornelius Celsus, De Medicina, 2.7
    • A. Cornelius Celsus, De Medicina, 8
    • Livy, The History of Rome, Book 24, 5
    • Livy, The History of Rome, Book 27, 48
    • Livy, The History of Rome, Book 6, 15
    • Livy, The History of Rome, Book 32, 39.8
    • Livy, The History of Rome, Book 39, 25
    • Cicero, De Legibus, 2.3
    • Cicero, De Republica, 6.20
    • Cicero, De Amicitia, 1
    • Cicero, De Officiis, 3.9
    • C. Valerius Flaccus, Argonautica, 4.304
    • Quintilian, Institutio Oratoria, Book 1, 11.18
    • Quintilian, Institutio Oratoria, Book 1, 11.8
    • Quintilian, Institutio Oratoria, Book 1, 2.5
    • Quintilian, Institutio Oratoria, Book 2, 13.12
    • Quintilian, Institutio Oratoria, Book 9, 1.29
    • Quintilian, Institutio Oratoria, Book 9, 1.20
    • Quintilian, Institutio Oratoria, Book 11, 3.118
    • Quintilian, Institutio Oratoria, Book 11, 3.13
    • Quintilian, Institutio Oratoria, Book 11, 3.16
    • Quintilian, Institutio Oratoria, Book 11, 3.69
    • Quintilian, Institutio Oratoria, Book 10, 7.2
    • Quintilian, Institutio Oratoria, Book 11, 3.40
    • Quintilian, Institutio Oratoria, Book 12, 11.2
    • Sallust, Catilinae Coniuratio, 60
    • Sallust, Bellum Iugurthinum, 101
    • Sallust, Bellum Iugurthinum, 50
    • Sallust, Bellum Iugurthinum, 93
    • Statius, Silvae, 5.pr
    • Curtius, Historiarum Alexandri Magni, 3.5.15
hide Display Preferences
Greek Display:
Arabic Display:
View by Default:
Browse Bar: