1.
Hactenus idalios cantus, leve carmen, in umbraLusimus ad thalamos, blande Hymenaee, tuos.
Nunc, age, quis titulo dignus iuvenisve, senexve,
Seu mulier, seu vir, sive puella, canam;
5Dumque cano, interea flores lege, collige myrtos,
Uranie, et multa sparge sepulcra rosa,
Sparge et opes, Chari blanda, tuas, age et ipsa, Patulci,
Sparge tuas, spargas, Antiniana, tuas.
Est suus et tumulis honor, est sua cura sepulcris,
10Ipsa quidem accensa testificanda face:
Urite odoratos ignes, redolentia dona,
Quaeque et Arabs mittit, quaeque sabaeus ager.
Dum manes condo tumulis, tu, caste sacerdos,
Tange aram et patrios rite precare deos;
15Nec muto cineri non et bona verba precesque
Debentur, querulis verba sonanda modis.
Vos quoque, pallentes umbrae, solatia cantus
Haec capite; et manes flebile carmen amant.
At tu flebilibus numeris haec adiice, Petre
20Compater, ut certa membra quiete levent,
Floreat ut sua cuique croco venerabilis urna,
Frondeat ut viridi myrtea silva coma.
2. tumulus Ursi Ursini comitis Nolae | ac ducis Asculi
Non artes tibi romanae, non gloria belliDefuit, aut magno principe dignus honor,
Non fortuna domus, clarique a stirpe parentes,
Urse, nec antiqua nobilitate genus;
5Praestans ingenio, praestans et viribus idem
Corporis, ingenii sed gravitate prior.
Illustris titulos dedit et tibi Nola, dedere
Oppida multa tuo recta sub imperio;
Defuit ah tantum vitae pars optima, nanque
10Mors properans medio tempore te rapuit.
Sed tibi victrices Musae statuere sepulcrum,
Ne mors ipsa tuas deleat exequias.
3. tumulus Alfonsi Davali marchionis Piscariae
Arma manu tibi capta et victo ex hoste trophaeaHaec tibi marmora erunt, haec tibi erunt tituli;
Hoc tibi Mars statuit, statuit Bellona sepulcrum,
O Davale, haec cineri debita busta tuo.
5His, Alfonse, iaces ornatus et obrutus armis:
Arma tibi tumuli, tela tibi tituli.
4. tumulus Iulii Parmerii equitum praefecti
Da, tuba, terribilem sonitum, tybicenque, canoroAere tona: hos tumulos clangor et arma decent.
Iulius hic situs est: strepitus iuvat et iuvat ensis
Clavaque, Parmerium bellica parma iuvat,
5Gaudet et his heros concentibus; en canit umbra
Ad numeros, placidos ducit et ipsa choros.
Nunc rursum, tuba, nunc, tybicen, fera murmura rursum
Ingemina, ut cantu marmora pulsa sonent:
Hic honor ad tumulos magnorum et saxa virorum
10Debetur, Martis sic stata sacra iubent.
Pro patria hic cecidit: manes, gaudete sub urna,
Gaude et iuleis, umbra ferox, tumulis.
Pro patria occubuit pugnans, murisque cruento,
Dum stetit, hostiles reppulit ense manus.
15Nos plausum simul ore damus, simul aere canoro
Parmerio: haec patrius munera poscit amor.
5. tumulus hydruntinorum civium. | colloquuntur Viator, Genius et Sacerdos
1 In fronte est tumuli scriptum: "Sacer est locus;" intusTybia funereos deflet eburna modos.
2 Ore favete omnes; manes sua funera deflent
Infleti, ob patriam qui cecidere suam.
3 5Ingratos patriae mores. Sparsere cruorem
Pro patria: patrius cur male gratus amor?
4 Ossa, solo quae sparsa iacent, nunc colligit hydrus,
Colligit et rigidis viscera passa rubis.
Parcite iam, manes, planctu, miserandaque cessent
10Murmura; nam tumulis rite paratur honor.
Dic, age, dic bona verba, senex, iam conde sepulcro
Viscera et in tumulis ossa repone sacris.
5 Ossa, subite pios loculos et inite sepulcrum,
Viscera, sacratas rite subite domos,
15Pro patria occubuistis adacto in pectora ferro;
Vos patria ipsa suis prosequitur studiis.
Ite piae ad superos animae, postquam ossa quierunt:
Ossa quieta manent; ite, piae, ad superos.
Vobis parta quies coelo, nova patria coelum est;
20Ite, piae, ad superos, en agite, ite, animae.
Hoc posita est tumulo pubes hydruntia, coelum
Est data cui propriis patria pro meritis.
6. tumulus Hippolytae Mariae ducissae Calabriae. | Viator loquitur
Hippolytam quisquis videat miretur, ut illamIpse quidem credat Pallada vel Venerem;
Talis ea in tumulo est; illi sic prorsus ademit
Mors nihil, ut dicat Pallada seu Venerem.
5Permanet, et decor atque oris praestantia culti
Huius, ut atque huius iam fluat ore melos;
Permanet et sua maiestas popularis et aurae,
Ille quidem vere conciliator Amor,
Ut simul et Venerem referatque et Pallada, ut illi
10Insit et hinc Pallas, insit et inde Venus.
Non hic Hippolyte iacet, at Pallasque Venusque;
At tumulus nec habet Pallada, nec Venerem,
Nec iacet Hippolyte tumulo. Mihi parcite, divae:
Pallas et Hippolyte cum Venere hic recubant,
15Cum Venere Hippolyte recubat, cum Pallade et ipsa
Hippolyte, ut divae tres tumulo hoc iaceant.
7. tumulus Cicellae puellae Surrentinae
Quo decor, heu, quo gratus honos, quo tanta venustas,Quo nitor ille abiit, culta Cicella, tuus?
Omnia mors rapuit, quaeque et natura Venusque
Contulerant, quaeque ars, heu, brevis hora tulit.
5In cineres, heu, versa iaces; vix nomina servant
Saxa tibi, longo post abolenda situ.
Seu tantum cinis es, seu nil, seu labilis umbra,
Sive es in aetherio forma recepta polo,
Has violas cape supremos et thuris honores,
10Fleta diu nuribus, flenda Cicella viro.
8. tumulus Myrtilae puellae. | amator ad sepulcrum queritur
Hic soli mihi flere licet; tu laurus et unaMyrtus ades, paucis et lapis icte notis.
Parve lapis, quem flore novo, quem thure sabaeo,
Et veneror multa tum prece, tum lacrima,
5Tu mea, tu miseri tumulo male contegis isto
Gaudia, et exsultas, saeve, dolore meo;
Redde meos, mihi redde meos, redde, improbe, amores.
Quid iuvat e lacrimis immaduisse meis?
Immadeas, maduisse iuvet, si non mea flendo
10Lumina siccatas deficiunt lacrimas;
Sed lacrimas tibi habe, nec enim queror, accipe odores,
Accipe cum fletu munera mista suo.
Unguenta atque rosam et costum properate, puellae,
Et violam et cunctas spargite veris opes,
15Spargite opes Arabum; lacrimas ego; tu, lapis, illas
Ebibe, et in rorem, lumina, abite novum.
Rore novo madeat tellus, quae contegit ossa,
Ossa pios manes, numen et ossa meum.
At tu perpetua, laurus, quae fronde virescis,
20Tu myrtus, de qua Myrtila nomen habet,
Fundite odoratos flores silvamque perennem
Ad tumulum, lacrimis crescite et usque meis,
Crescite: iam in latices, liquidum iam solvor in amnem,
Iam fluo; sed fluidum me tamen urit amor.
9. tumulus Venerillae puellae a Pontano adamatae. | ipsa loquitur
Hos tumulos ne temne, precor, ne temne, viator:Sic tua contingant gaudia, siquid amas;
Da requiem et cineri: virgo iacet, huic sua quondam
Regna ferus cessit, matre volente, puer.
5Spirabat veneres oculis, afflabat amores
Ore, sinu charites, blanditiasque genis;
Contulerat studium formae nihil, et tamen illi
Saepe comam finxit, pinxit et ora Venus;
Consuluit speculum nunquam: Cytherea negarat,
10Ne flammam e facie duceret ipsa sua;
Risisset: blandi passim comitantur amores,
Ridebat fuso gratia et ipsa sinu.
Hanc iuvenes arsere, senes cupiere, puellae
Optaverunt marem; qui videt, ille perit.
15Persephone invidit, vellitque a vertice crinem:
Illa cadit, cecidit forma decorque simul.
Ipse Amor, ipsa Venus misero incubuere feretro,
Planxerunt Charites pectora nuda manu.
Ut spolia effigiumque videt, plutonia coniux
20Poenitet, et specie vincitur invidia.
Fannia dicta fuit vati, Venerilla puellis.
Quisquis amas, tumulo serta rosamque dato.
10. tumulus Munditianae puellae
Munditiana, tibi funus peperere hymenaei;Ipse Hymen luctus, tedaque et ipse fuit.
Te maiae primum nuptam videre calendae,
Te postrema dies, heu, male condit humi.
5Mense malas olim maio nupsisse puellas
Fama est, et maias omen habere faces.
Munditiana, tibi est Hymenque et funera maius,
Et maius violas det tibi, detque rosas.
11. tumulus Leontis Tomacelli. | Marinus frater ad sepulcrum queritur
Quae Phoebo, quaenam aoniis est cura puellis?Phoebe, vale, valeant Aonidesque tuae,
O pereant haerbaeque tuae succique valentes,
Et pereant cantus, sit sine voce lyra.
5Ergo obiit Leon? Ah tumulus tegit iste Leonta?
O rigeant lauri silvaque, Phoebe, tua,
Arescatque Helicon, sitiat liquor Hippocrenes,
Nec tibi sint arcus, nec tibi, Phoebe, coma.
Clamabat puer infelix: "Succurrite, Musae,
10Ferte et aquas; o, me, castalis unda, iuva."
Sed nec Castalides veniunt ad vota vocatae,
Nullus castalio, nullus ab amne liquor.
Tabescit sensim frater; sua iura reliquit
Natura: "O tete, frater amate, sequor."
15Quid frustra ad tumulum quereris, Tomacelle? Leonta
Nec tegit hic tumulus, nec cinis est reliquus.
12. tumulus Francisci Aelii. | Viator et Genius colloquuntur
6 Quis iacet hoc tumulo?7 Nullus iacet. Hunc sibi vivus
Aelius, hanc statuit post sua fata domum.
8 Cur interque haerbas interque virentia culta,
Qua nitet aurata citria silva coma?
9 5Hanc illi silvam Musae, hos statuere recessus,
Quo post umbra suo gaudeat in thalamo.
10 Quid, quod et assyria spirant de marmore odores?
Quid, quod et assyrio nardus honore fragrat?
11 Illos assyriis Charites de collibus, hanc et
10Detulit assyria Gratia ab usque plaga,
Hoc illi meritum Musae post fata rependunt.
O scriptor latia nobilitate lyra.
13. tumulus Francisci Puderici | ex nobilitate Neapolitana
Quis sibi, quis tumulum vivus parat? Anne sepulcro,Mortem dum metuit, dum cita fata, cavet?
Franciscus tumulum statuit Pudericus, et ipsis
Consulit exequiis, et sibi busta parat;
5Nec mortem timet aut mortis mala, sed quod honorem
Deberi hunc cineri funeribusque putat.
Nam mortem vitae pretium finemque laborum
Iudicat, et vitae posterioris iter:
Sunt testes vitae tumuli, finemque fatentur
10Esse quidem alterius, principium alterius.
Nunc urbem colit et Musas; post dona sepulcri,
Elisiumque colet pieriasque domos.
14. tumulus Marulli poetae. | Pontanus ipse loquitur
Hoc vacuum tibi Pierides statuere sepulcrum,Et graia et latia clare Marulle lyra;
Ipse etenim aonia in silva atque Heliconis in antris
Laetus agens, illic ocia grata teris;
5Illic formosae ludunt ad plectra puellae,
Et tecum ad choreas carmina lecta canunt,
Et tibi responsant silvae peneiaque antra,
Plaudit et ogygio roscida ripa lacu.
Nil praeter nomen tumulo. Per opaca vagaris
10Culta, per elisium, docte Marulle, nemus;
Hinc tibi se ad cantum adiungit formosa Corinna,
Cantat et ad calamos Delia culta tuos.
Illinc compositos exercet Cynthia saltus,
Exercet raros Lesbia blanda choros.
15Nec Parca eripuit; Musae rapuere Marullum,
Arnidi ne fieret grata rapina deae.
Sis felix igitur Musis comes, et tua Musae
Ambrosio foveant membra adamata sinu.
15. tumulus Marini Tomacelli | ex nobilitate Neapolitana
Dum timet haeredes nullos Tomacellus et ipsisConsulit exequiis, dum cavet ipse sibi,
Hunc tumulum sibi constituit vivusque locavit,
Et dixit: "Lapidi sint sua verba meo.
5Sit lapis hic, sit terra levis, nullusque Marinum
Non puer, aut iuvenis, nulla puella fleat.
Me sat sit multos vivum flevisse per annos;
O nollem cineri sic superesse meo.
Cesset honos, cessent tot munera publica totque
10Regia, me ignavus condat inersque sopor.
Quae coelo est pietas vocet ad se, si mea coelum
Respexit pietas, si mea facta deum."
16. tumulus Iulii Pomponii viri literatissimi
Pomponi, tibi pro tumulo sit laurea silva,Ossa maris rores myrteaque umbra tegant,
Teque tegant artusque tuos violaeque rosaeque,
Ver halet, Zephyros spiret et ipse cinis;
5Stillet et ipse cinis, quas et Parnasus et antra
Thespia et ipsa suas Ascra ministrat aquas.
17. tumulus Mariani heremitae. | Viator cum admiratione loquitur
Huic cineri deus ecquis adest? Nam carmina MusaeLecta canunt, lectis assonat urna modis.
Ossa solo, Mariane, iacent tua; nobilis umbra
Laeta fugit tumulos, laeta petit superos.
5Dicite io; iam victor, io, Mariane, subisti
Aethera conspicuum, conspiciende diis,
Ornatusque caput lauro, plaudente senatu,
Intrasti sanctas sanctus et ipse domos,
Ascitusque choro divum coelestibus astas
10Conciliis, summo perfruerisque bono.
Haec Musae ad tumulum referunt. Cinis ipse, valeto,
Servari auratis digne cinis loculis.
18. tumulus Gabrielis Altilii | episcopi Polycastrensis ac poetae doctissimi
Et tibi dant tumulos Musae meritumque sepulcrum,Et tibi dat titulos quae tibi culta Charis.
Altili o venerande, iaces hic? Hac iacet urna
Pontificale decus, pontificalis honos?
5Ergo agite, o nymphae sebethides, ergo age, virgo
Parthenope, ad tumulum spargite veris opes,
Sparge tuos flores florum foecunda Patulci,
Et tu sparge tuas, Antiniana, rosas.
Altilio requiem dic, o Chari, dic age, Clio:
10"Luceat Altilio lux sine fine meo."
Quisquis adest pia verba sonet, madeatque sepulcrum
De lacrimis, madeat, Pieri, rore tuo.
19. tumulus Theodori Gazae | nobilissimi oratoris ac philosophi
Sume lyram, dic, Musa, modos, dum condimus umbram:Et puer et coluit numina vestra senex.
Indignus tellure, deos, Theodore, petisti;
Sera quidem, tamen est longa parata quies.
5Virtute ingeniique bonis hoc ipse parasti,
Ut coeli aspiceres aurea tecta senex.
Nos artus terra tegimus: tu, caste sacerdos,
Dic requiem; aeternum iam, Theodore, vale.
20. tumulus Antonii Panhormitae | poetae nobilissimi. Genius loquitur
Siste, hospes: fas est cantus audire dearum;Grata mora est, Musae nam loca sacra tenent.
Antonii monumenta vides; hinc templa frequentant;
Illi fuit sacri maxima cura chori;
5Illum saepe suis medium statuere choreis;
Duxit compositos arte decente choros.
Saepe lyram cessit Clio, cessere sorores;
Concinuit teneros voce manuque sonos.
Extinctum flevitque Aon, flevitque Aganippe,
10Sebethus miseros egit in amne modos;
Sirenes quoque de scopulis miserabile carmen
Ingeminant: planctu litora pulsa sonant;
Pierides tristem ad tumulum effudere querelas,
Pierides passis post sua terga comis.
15Hinc crevit desiderium, nec cura recessit
Vatis, at, extincto vate, remansit amor;
Conveniunt nunc ad tumulum celebrantque choreas,
Et memorant lusus, magne poeta, tuos.
En audis, sonet ut levis concentibus aura?
20Ut sonet appulsu concita terra pedum?
Haec vati memores Musae post fata rependunt;
Carminis hoc meritum est. Num satis? Hospes, abi.
21. tumulus Aurae puellae. | parentes ac soror ad sepulcrum queruntur
Tecum una, mea nata, mori materque paterqueDebuimus, tribus haec ut domus una foret.
Nata patri, nata matri et soror una sorori,
Dic, ah dic miseris, nata sororque: ubi es?
5Has pater infelix lacrimas miserandaque mater
Exsolvit, crines hos soror atra tibi;
Nata, audi: pater hic genuit, dedit hubera mater,
Et tenera infelix pressit ad ora soror.
Non audis, nil dona movent, ingrata, nec usquam es,
10Nec pietas aut est ullus in orbe deus.
Terra, tibi has lacrimas, miserorum dona parentum;
Mobilis, at voces, aura, sororis habe:
Aura, tenes quod adhuc nomen miserabilis Aurae,
Terra, quod heu cineres, viscera nostra, tegis.
22. tumulus Roberti Villici. poeta loquitur
Terra, senex, tibi sit facilis, sint munera terraeGrata tibi, et flores grata rependat humus.
Tu terram coluisti et terrae munera sollers;
Culta tibi et tellus cultaque debet humus,
5Culta tibi et citrius debet, Roberte, colenti,
Et debet vitis, debet et uva tibi.
Et vitis det grata tibi, det et uva liquorem
Optatum, largo diffluat urna mero.
23. tumulus Laurinae puellae. | ipsa e tumulo loquitur, Viator respondet
12 Haec laurus mihi dat titulos famamque sepultae,Quae quondam vivae nomina clara dedit;
Sub lauru Laurina tegor, mea vestit et ossa
Laurus, et ipsa meo vescitur e cinere.
5Per me igitur vivit laurus, Laurinaque vivo
In lauru, et vitae mutua cura sumus;
Ipsa eadem lauro materque et filia, laurus
Ipsa mihi est titulus, ipsa quoque est tumulus.
13 Vivite frondenti pariter sub cortice iunctae,
10Ipsaque sis lauro filia, sisque parens.
24. tumulus Ptolemaei Gallinae Catinensis | celebris astrologi
Digne senex coelo, coelum, Ptolemaee, petisti;Pro Catina coelum patria facta tua est,
Quasque olim stellas numeris, quae sidera cursu,
Nunc metire oculis, fataque certa tenes;
5Et tibi quae series rerum, lexque ipsa futuri
Nota patet, summis perfruerisque bonis.
A puero mihi culte senex Gallina, valeto
Perpetuum, et Catinae vive perennis honos.
25. tumulus Laurentii Miniati nobilis astrologi
Quid numeras, Miniate? Nihil numerare necesse est,Sidera sub pedibus qui modo cuncta vides,
Cuncta suos agere anfractus seque ordine summo
Cogere et errores rite subire suos.
5Ne numera, Miniate: quies tibi parta; quiete
Utere, et humanis exue te studiis.
Ipsa quies deus est, deus est et vita bonumque,
Vita bonumque simul; utere utroque simul;
Exutusque hominum curis rebusque molestis,
10Laurenti, aeterno rite fruare bono.
Nos, memores veteris studii sociique laboris,
Haec tibi pro sanctae munere amicitiae.
26. tumulus Fuscae matronae. | laudatur a castitate
Centum Fusca procos habuit, nec casta cubilePolluit aut sancti iura verenda tori,
Centum Fusca procos risit, coluitque maritum:
O raram in longa posteritate fidem.
5Hoc virtutis opus dura inter et aspera sese
Erigere et fortis exeruisse manus;
Vivit Fusca igitur celebris post fata, fidemque
Testantur nullo marmora victa situ.
27. tumulus Fulci Ferrariensis | musici maxime celebris
Bistonii anne senis sonat hic lyra? Bistonis anneQuae traxit silvas horridaque antra chelys?
At neque Bistonii senis est lyra, sed lyra Fulci,
Quae mulsit iuvenum pectora, quaeque senum,
5Assonuit cui, Peneo persaepe relicto,
Delius et carmen flebile iunxit amans,
Assonuit cui Cylleni testudo, et amantum
Deflevit curas, flevit et ipse suas.
Nec nunc muta silet Fulci lyra; Fulcus et ipse
10Non silet, at stygias carmine mulcet aquas.
Dum sonat, elisiae ludunt ad plectra puellae;
Dum canit, ad numeros quaeque puella canit,
Nec sentit Tityus rostrum nec vulturis ungues,
Nec ferus ad portas Cerberus ipse latrat.
15Dum vixit, Fulco regum plausere theatra;
Nunc plaudit stygii flebilis aula dei.
Vive igitur plausus inter choreasque silentum,
Aeternum et valeas, perpetuumque cane.
28. tumulus Errici Puderici | equitis Neapolitani
Quis satis huic, ospes, cineri feliciter optes,Cui fuit ex omni parte probata fides;
Cognatis, patriae bonus, et vir commodus agris,
Utilis et bellis, parque domi atque foris?
5Detractum Errico nihil est sub iudice morum,
Quo merito iactat se Puderica domus.
Dic igitur pia verba simul cum thure, sacerdos,
Da nardum; huic tumulo dicere non sat have est.
29. tumulus Fortunati. ipse in tumulo loquitur
Non amplae mihi divitiae, non regna fuere,Sed modicus census, sed sine labe toga;
Nec mihi regales epulae, sed victus honestus,
Mensaque communis resque modesta domi;
5Cultus ager, sine lite domus, sine sorde supellex,
Parca quidem coniux, sed sine prole fuit.
Hinc Fortunato nomen fecere, quod essem
Contentus modicis simplicibusque bonis.
Sorte sua laetus quisquis fuit, ille Beati
10Fert nomen. Felix, nomen inane puto.
30. tumulus Angeli Genticori iuvenis bene eruditi
Nec musis non carus eras: tibi carmina MusaeAoniae et dederant fila movere lyrae,
Et dederant linguae cultum et praecepta loquendi,
Genticore, atque artes posse docere bonas;
5Nec tibi non aderant Charites, non fautor Apollo,
Angele; eras docti pars vel honesta chori.
Sed tibi nil Musae comites, nil fautor Apollo
Profuit, aut Charitum quae tibi iuncta cohors.
Omnia mors superat, fatum secum omnia claudit;
10Non tamen hoc nostras finit amicitias.
31. tumulus Iaomoti fortissimi iuvenis ac formosissimi
Dum ruit incautus stratum Iaomotus in hostemOccubat, et victi victor ab ense cadit.
Extinctum flevere duces, tristesque manipli,
Castraque magnanimi funere moesta viri;
5Indulsit iuveni lacrimas rex mitis, et illum
Ornavit moestis funeris exequiis.
Movit amans fletum virgo, movere puellae;
Forma quidem lacrimis digna erat illa novis.
Elatus misero est urbis moerore, tulitque
10Hanc laudem, quod non liquerit ipse parem.
32. tumulus Perinelli musici insignis
Plectra iacent sine honore, lyrae sine honore sepultae,Et citharae et cantus et sine honore tuba,
Sibilaque arboribus desunt et murmura rivis,
Destituit tacitas ipse susurrus apes.
5Sola avium veteres servat philomela querelas,
Sola et hirundo novos suscitat ore modos;
Hae, Perinelle, obitum luctu testantur, at illa
Sordent et nimio muta dolore tacent.
Sume lyram in tumulo, Perinelle, et plectra moveto:
10Iam lyra, iam citharae, iam tuba et ipsa canet,
Sibilaque arboribus strepitent et murmura rivis,
Iuverit atque alacres ipse susurrus apes.
Quo tumulo, Perinelle, iaces, tecum iacet omnis
Et sonus et cantus, auraque voxque silet.
33. tumulus Iunii Iuniani Maii
Et myrtus tumulo satis est sola et satis ipsaLaurus; at hunc tumulum vestit utrunque nemus,
Quem Charites persaepe, novem persaepe sorores
Invisunt; tumulus nec sine honore suo est.
5Hae choreas agitant, Iunique ad marmora Musae
Dulce canunt; numeris frondea silva favet,
Laetantur lauri, myrtus laetatur et omnis,
Ac Maii felix nomine ridet humus.
Hic vates requiem ducit: feliciter umbra
10Dormiat, et cineri sit sopor usque pio.
34. tumulus Gregorii Tifernatis. | Pontanus tumulum salutat
Gregorio sit terra levis, ver assit et urnae;Terra ferat flores, urna liquore fluat.
Plaudat et huic Latium tumulo plaudatque iuventus
Itala; Gregorio et, Umbria, plaude tuo.
35. tumulus Francisci Hiachini grammatici non ignobilis
Non tibi certa domus fuerat, non culta supellexMensaque, vix tenuis, docte Hiachine, focus:
Hoc ex morte tibi lucri est, quod nulla supellex,
Non focus ipse opus est, quod tibi certa domus.
36. tumulus Masutii Salernitani | fabellarum scriptoris egregii
Hic quoque fabellas lusit, tinxitque lepore,Condiit ornatis et sua dicta iocis;
Nobilis ingenio, natu quoque nobilis, idem
Et doctis placuit principibusque viris.
5Masutius nomen, patria est generosa Salernum;
Haec simul et vitam praebuit et rapuit.
37. tumulus Aurelii infantuli. | mater ad sepulcrum queritur
Has tibi pro mammis lacrimas proque hubere fletum,Nate, cape; has lacrimas hubera nostra puta;
Quique tibi ad cunas cantus, quae naenia quondam,
Hi tibi nunc questus, hic tibi sit gemitus,
5Has bibe nunc lacrimas, haec, haec nunc hubera sume,
Naeniolae et lusus nostra querela tibi est,
Quosque dedi flores et quas de flore corollas,
Hi tibi sint crines, haec tibi fusa coma.
Aureli, tibi sit tellus levis, ac brevis urna
10Afflet et usque crocos, spiret et usque rosas.
38. tumulus Phiellae matronae pauperculae, | tamen pudicissimae
Auratis digna es loculis, formosa Phiella:Heu te condit humus, vilis et haerba tegit.
Heu heu, nec mater, nec te tua pignora deflent;
Nulla tibi est mater, pignora nulla tibi,
5Non frater, non cognato de sanguine quisquam,
Non pater ipse aut quae lac tibi mamma dedit.
Vos, fusi, deflete, coli, deflete Phiellam,
Flete et eam, lanae, flete et eam, calathi,
Flete et, acus, et fila fleant et lina Phiellam
10Telaque. Vix tumulo, casta puella, iaces,
Casta puella, lates tumulo vix, vix tibi cespes
Dat tumulum, vix te terra inarata tegit;
Quae tamen haerba tegit, nullos haec sentiat aestus,
Frigora nulla, tuo floreat usque solo.
39. tumulus Massilae vernulae. urna ipsa loquitur
Urna loquor: cinis est infans, infantula mecum est,Vernula nata domi, nata gemella patri.
Hanc mater mihi commendat post funera et inquit:
"Ipsa tibi hanc peperi, nata futura tua est."
5Hanc alui in tenebris; nutrix nox; hubera suxit
Noctis, et infanti lac fuit ipse sopor.
Nec fatur; verum somno testata perenni,
Quam nasci satius vos docet esse mori.
Hanc nullae torquent curae, non matris in ore est,
10Non lana in digitis comminuenda datur;
Continuas ducit noctes; lux nulla, nec ulli
Sunt vitae sensus, munera nulla premunt.
Dumque haec ipsa loquor, secura infantula dormit;
Illam perpetuo somnus ab himbre rigat.
15Nomen erat quod fecit herus Massila; Camoenae
Ornarunt domini pro pietate locum.
Hic dormit Massila; sopor lac, hubera praebet
Nox ipsa, at cunas et tenebrae et loculi.
40. tumulus Rosae puellae ante diem mortuae
Non nomen tibi, quin omen fecere parentes,Dixerunt cum te, bella puella, Rosam;
Utque rosa brevius nil est aequeve caducum,
Sic cito, sic breviter et tua forma perit.
5Implesti denos vix nam formosa decembres:
Vere, Rosa, heu nata es, mense decembre cadis.
Non aestus, sed te rapuerunt frigora brumae,
Non aestas, sed te frigida solvit hiems;
Ergo non hiemi flores, non rapta per himbrem
10Frondescis, tumulo sed male, Rosa, rosa es.
41. tumulus Partheniae virginis | et faculae Veneris in eo ardentis. | Viator et Genius colloquuntur
14 Quis, rogo, quis titulus? Fax num tabescit in urna?Fax cuia est?
15 Veneris.
16 Urnula?
17 Parthenies.
Partheniae faculam Veneri dum surripit, urnae
Abdit et: "Hanc, inquit, ignibus ure tuis."
5Tabuit ipsa suis fax ignibus intus abesa;
Hinc tumulus titulum virginitatis habet.
Parthenie iacet hic, Veneris fax hic quoque tabet,
Parthenie tituli ius habet et tumuli.
42. tumulus Rosciae puellae. | ipsa e tumulo loquitur
Ros mihi dat titulum, nomenque est Roscia nostrum;Ros brevis est, brevis, heu, sic mihi vita fuit.
Rore madet tumulus, stillant et marmora rorem;
Roscia sum, me ros roscida et unda rigat.
5Sed nec apes tumulo, verum insedere cicadae,
Stridulaque ad cineres, hei mihi, turba crepat.
Bruma mihi requies, aestas est poena sepultae,
Bruma quies, aestas est mihi supplicium.
43. tumulus Stellae Ferrariensis. | Pontanus ipse loquitur
Sit vati fas, Pierides, quae lucida fulgetStella polo, hanc proprio condere sub tumulo.
Stella, tibi tumulus coelum est, haec te tegit urna,
Teque per et tumulus, te per et urna nitet:
5Stella, nites urna, radios tibi et urna ministrat,
Praebet et hos tumulus, et tumulo ipsa nites;
At nec Stella iacet tumulo, sed splendet in urna,
Splendet et in tumulo, nam polus est tumulus.
44. tumulus Candidae virginis. | ipsa loquitur, Vates respondet
18 Nec me marmor habet, nec me tegit urna sepultam;In niveas abii candida versa rosas.
Forte interque rosas interque ligustra quieram,
Aura fovet flatu, mater at ipsa sinu,
5Pallida cum coelo nubes delapsa repente
Me rapit, inque auras dissipor ipsa leves;
Dum natam mater gremio, dum quaerit in ulnis,
Pro nata niveas reperit ecce rosas.
Ne mihi, ne lacrimas quisquam, ne munera donet,
10At tumulos; horti sunt mihi nam tumuli.
19 O felix, cui vere rosae atque aestate sepulcrum
Sunt aurae, hinc flores fundis et hic Zephyros.
45. tumulus Viridellae puellae. | ipsamet dolens loquitur
In lapide est titulus Viridella, sed ipsa sepulcroDevirui: heu, tumulus nomina falsa gerit.
Tabuit in cineres Viridella, colorque decorque
Nullus adest: heu, quid nomina vana iuvant?
5Quin potius Cinerilla legar, Cinerilla sepulcro
Inscribar; periit nam viror atque vigor.
Nec titulo est Viridella, nec est Viridella sepulcro
Nomen: forma, vigor, denique nil superest.
46. tumulus Silvae puellae ruina ripae oppressae
Me tellus gravat ingenti divulsa ruina:Pro tumulo mons est, quam gravis, heu, tumulus.
Incubuit tumulo rupes; haec ipsa sepulcrum
Hausta facit, miseros, hei mihi, quam tumulos.
5Increvit tumulo frondenti vertice silva;
Silva mihi est tumulus, hei mihi, qui tumulus.
Qui mihi sit titulus, quae nomina silva docebit:
Silva mihi titulus, Silvaque nomen erat.
47. tumulus Pruinae puellae. ipsa loquitur
Nec mihi tristis hiems nocuit, nec saevior aestas,Non terrae, aut tumidi vis inimica maris;
Tabida vis rapuit, rapuit violentia febris;
Delicui, ut rapido sole pruina liquet.
5Heu nomen fatale; perinde ut sole pruina,
Sic ego pallenti tabe liquens perii.
48. tumulus Sulpitianae puellae. | Viator et Umbra colloquuntur
20 Dicite, custodes umbrae, quae tanta sepulcriCura est? Sollicitas curve smaragdus habet?
21 Parce, hospes, vocitare umbras. Amathusides ipsae
Dicimur, et Veneri turba dicata sumus.
5Hic nymphis defleta diu, plorata Camoenis,
Clamata et Veneri Sulpitiana iacet.
Deflerunt nymphae formam, gestusque Camoenae
Plorarunt teneros compositumque decus;
Clamavit Cytherea oculos oculisque pudorem
10Suffusum et veneres per labra perque genas.
In frondem nymphae formam in floremque Camoenae
Rarum verterunt et sine labe decus,
Inclusit Cytherea oculos saepsitque smaragdo
Cumque his et veneres deliciasque suas,
15Mox statuit nos custodes. Hinc cura sepulcri
Tanta est, sollicitas inde smaragdus habet.
22 Ferte, piae, dona haec, Amathusides, haecque smaragdo
Serta date, aeternos spiret et urna crocos.
49. tumulus Eumolpae servae. | Viator et Genius colloquuntur
23 Hos loculos, hos et tumulos, haec iura sepulcriEcquis habet Lemurum? Num Genius quis habet?
24 Ipsa fides habet et casti reverentia lecti
Hic, atque hic Genius mutua iura tenet.
25 5Sic requies huic sit tumulo, quaenam umbra quiescit
In loculis? Cineres cuius et urna tegit?
26 Sarmatis hic Eumolpa iacet, quae nupta marito
Eripitur, siculo captaque servit hero,
Cuius dum fugit amplexus renuitque cubile,
10Praeceps de summa se iacit ausa domo.
Labentem simul excipimus, positamque feretro
Condimus, et castis assumus hinc loculis.
27 Hos, Eumolpa, tibi flores, haec serta dicamus,
Famaque sit cineri semper amica tuo;
15Vos quoque, felices Genii, celebrate iacentem,
Et facti memorem reddite notitiam.
50. Dryastidis nymphae querela a rusticis caesae. | Viator et Umbra colloquuntur
28 Quaenam illa est igni e medio flammisque querela?Qui gemitus? Miserae virginis anne sonus?
Virginis ah miserae vox illa est. Sic tibi, virgo,
Sit requies, gemitus causa nec ulla tui;
5Dic, age, quaenam ipsa es? Tantae quae causa querelae?
Cur tantus medio surgit ab igne dolor?
29 Rustica sum nemoris generosi nympha Driastis,
Felix glande, ferax umbrae et opaca comis.
Inter Hamadryadas regnabam prima sorores,
10Primus honor mensae, gloria prima chori.
Invidiae fuimus. Fauni mea regna bicornes
Invadunt, Fauni prodigiosa cohors,
Agrestumque manus armant. Mea caeditur ilex
Atque acer atque abies, denique caedor ego;
15Immittuntque ignes, uror venerabile numen;
Dum loquor, heu, miserae viscera adusta crepant;
Et ferro mecum, saevis mecum ignibus actum est.
Hinc lacrimae et gemitus, inde querela venit.
30 Qui Croesi extinxit flammas violentior himber,
20Ille idem extinguat, moesta Dryasti, tuas,
Et tibi succurrant Hyades pluvialibus astris,
Nimbosusque suas funditet Auster aquas.
51. tumulus Ielseminae puellae in florem versae. | Genius loquitur
Parce, hospes, violis, manes ne laede sepultos.Si nescis, flores hi quoque numen habent.
Quae violae nunc sunt, fuit olim culta puella,
Vota parum felix solvere quae nequiit.
5Voverat amplexus primos atque oscula prima
Et primos flores haec, Hymenaee, tibi.
Non passa est Lachesis. Miseri posuere parentes
In tumulo, et moestis thura dedere focis;
Certarant quaeque ora rosis, quaeque oscula gemmis,
10Atque oculi, per quas bella parabat Amor,
Tabuerant (immane nefas) tenuesque papillae,
Scilicet optasset quas Cytherea sibi.
Tum memor ipse sibi votos Hymenaeus amores
Transtulit in florem corpora versa novum.
15Pro cute subriguit cortex, proque ossibus haesit
Stipes et e fibris fibra renata sua est;
Plurima quae fuerat nymphae coma, plurima mansit
Et densum foliis praebet opaca nemus;
Sparsus et in toto fuerat qui corpore candor,
20Nunc multo nivei floris honore nitet.
Mansit odor mansitque alio sub corpore nomen:
Hoc voti pretium dia puella tulit.
Ielsemina fuit nomen; flos dictus ab illo est.
Quisquis amas, tumulo parce, nemusque cole.
