Cruceio, Annibale 1509 - 1577, Alcon, Alcon Alcon Alcon (P. Simoni, 1972)

Assiduis nuper fessus venatibus Alcon,
Aestivi cupiens fastidia longa diei
Fallere, dum latos exurit Seirius agros,
Corvini qua se nemora excelsissima caelo
5Extollunt, gelida consedit lentus in umbra,
Et iuvenem senior sic est affatus Icastum:
"Me segnes artus defectaque viribus aetas
Et superare iuga et latis discurrere campis
Et torquere levis hastas et ferre pharetram,
10Nate, vetant, densasque indagine cingere silvas.
Sed te pulvereas cursu transmittere glebas,
Ferre aestum glaciemque, levisque agitare Molossos
Et pinguem e silvis ad tecta avertere praedam
Nunc decet, ac pro me validam exercere iuventam.
15En arcum pharetramque tibi iaculumque relinquo.
Ne tamen usque adeo plenae confide pharetrae,
Ut postrema canum interea tibi cura putetur,
Quorum ope velocis poteris praevertere cervos,
Aut aprum ingentem aut fulvum superare leonem.
20Ergo age, et haec animo memori praecepta reconde.
Principio ut generosa canum tibi copia nunquam
Desit, quae certam valeat promittere praedam;
Elige degeneri nequicquam semine natos,
Sed quos assidue silvis exercuit altis
25Et labor assiduus, multarum et pugna ferarum.
Nec vero parvi facias formamve genusve;
Nam neque sunt animi, nec mores omnibus iidem:
Et variae diversa canum dant semina gentes.
Immanes si forte feras te cura tenebit
30Venari, et dubiis caput obiectare periclis,
Spartana de stirpe tibi, de stirpe Molossa
Quaere canes: Libycos illis acresque Britannos,
Pannoniosque truces et amantis proelia Celtas
Adde; nec Hircanos, nec Seras sperne feroces.
35Sin vero parvos lepores capreasque fugaces
Malueris timidosque sequi per devia cervos,
Petronios agiles volucrisque assume Sicambros.
Quod si te capiat, qui vi praecellat odora
Et reperire sciat latitantia lustra ferarum,
40Hoc tibi praestabunt Persesque sagaxque Gelonus,
Suetus et in tectas Metagon penetrare cavernas.
At genere ex omni tu primum delige, quae sit
Corpore nec gracili, nec densis aspera villis,
Sed sublime caput, vivacia lumina et amplam
45Ostentet frontem atque ingentes oris hiatus:
Cui rectae surgant aures (nisi naris odorae
Si qua erit: hanc etenim promissae a vertice summo
Ad terram, mollesque decent), cui pinguia terga
Dividat in caudam descendens spina reflexam.
50Sint armi lati, latum sit pectus et ipsa
Lata alvus, costis qua parte adnectitur imis,
Ut tamen in spatium sensim se colligat arctum,
Et cava diductis succedant ilia coxis:
Excipiant siccis quas fortia crura lacertis.
55Ima pedum parva signent vestigia planta.
Huic similem coniunge marem, cum vere tepenti
Tangit amor genus omne avium, genus omne ferarum.
Bis quinos tamen ante dies accensus uterque
In venerem, venere abstineat: sic aucta cupido
60Acrius exstimulat viresque ad semina praebet
Maiores: suboles sic ipsa valentior exit.
Quae simul in lucem numeroso est edita partu,
Accipe de multis quos iam praestare videbis
Pondere, vel stipulae flammis include coruscis
65Ingentem turbam: prolis nam mota periclo
Egregiam subolem melioraque pignora mater
Ocyus eripiet flammis, ignava relinquens.
Ante autem, catulis quam firma accesserit aetas,
Hi parvo cursu campos lustrare patentis
70Incipiant, sensimque humilem conscendere collem
Et facili rursum sese demittere clivo:
Hinc tenerum leporem, vel crura infirma trahentem
Sectari capream et praeda gaudere recepta
Assuescant verbisque viri parere vocantis.
75Parva mora est: ipsis crescunt cum viribus anni.
Iam potes hos densis tuto committere silvis,
Perque altos montes ac lustra agitare ferarum,
Aut spumanti apro aut fulvo obiectare leoni:
Si modo nec capreas tu nec dignabere cervos.
80Immodicis tum parce cibis: tum cursibus illos
Exerce assiduis; post vero ad tecta reversos
Vincula ferre iube; sic demum libera colla:
Cum res ipsa ususque vocat, maiore feruntur
Impete nec cursum remoratur pigra sagina.
85Hactenus in silvas catulos eduximus altas.
Nunc, quae morbosis sit cura adhibenda, docebo.
Insomnis cum forte canes occulta fatigat,
Vimque adimit febris, putrem tunc aure cruorem
Ferro emitte levi: dein bacchica dona rosarum
90Misce oleo et rapidis simul omnia percoque flammis:
Terque die inserto demitte in guttura cornu.
Sin vero nimio venandi langueat aestu,
Butyro lapathi succum, siculique Lyaei
Pocula, contusumque piper fluitantiaque ova
95Prosubige; ut, certi simul ac commista liquoris
Praetulerint speciem, cupido canis hauriat ore.
Immodicam sed forte sitim dum sublevat atro
Fonte canis, lymphae mala si successit hirudo,
Cimiceo suffire illum nidore licebit,
100Aut oleo ptisanam et spumanti melle subactam
Excoquere, offensoque cani praebere vorandam.
At cum taetra lues (clavos dixere) palatum
Afficiet misere, silvestria sesama et una
Bacchi acidos latices chartamque assume perustam,
105Atque ammoniaci frustum: dein singula in unum
Confundens taetram placide super illine pestem.
Iam vero ardentis oculos inimica perurit
Cum tabes crebraeque cadunt a lumine guttae,
Tu frondes sacrae myrti, silvestris et uvae,
110Arentisque rosas diluto concoque Baccho,
Hisque affecta levi citus ablue lumina dextra;
Inde oleum atque ovi niveos immitte fluores.
Quod si nativo stimulatur coxa dolore,
Ignitum lapidem (Graii dixere myliten)
115Urina semel atque iterum demerge recenti:
Cui Bacchi dulcemque acidumque adiunge liquorem:
Quaque latet pestis, molli circumline penna.
Ast ubi rupta novo manabit sanguine vena,
Tu murem geminum ac telam pendentis Arachnes
120Ure foco, cineremque undanti impone cruori;
Proderit et ferro candenti tangere vulnus.
Obstructo vero lotii cum forte meatu
Vexari aspicies catulum, cerealia dona
Obiice lacte prius simae perfusa capellae.
125At contra, venis si quando sanguis apertis
Pro facili urina terram madefecerit atram
Conveniet lenteis ferventi lactis aheno
Mollire, ac tenues coriandri iungere succos,
Infractumque piper laticemque undantis olivi,
130Insertoque cani paullatim infundere cornu.
Quid taceam, nimio cum decidit ungula cursu?
Frangere namque iuvat pallentis grana cymini
Dentibus admotaque pedem lenire saliva:
Incipientque novi succrescere protinus ungues.
135Fit quoque ut immundo catulus iuguletur ab oestro:
Hic tu silvestrem rutam crepitantibus ure
Ignibus et fumo catulum suffire salubri
Perge, simulque acido vulnus perfunde Lyaeo.
Quin aures etiam muscarum turba molesta
140Usque adeo infestat, mutilatum appareat alte
Ut caput: ergo agedum venienti occurre periclo,
Atque illas nucibus viridique putamine tinge.
Quid cum dura canes inter se proelia miscent,
Alter et alterius percussus dente laborat?
145Tunc etenim cervi flammae subiecta voraci
Ossa teres, oleo subigens frondentis olivae
Unguinis in morem, ac vulnus letale perunges:
Quamquam etiam possis ramenta inducere ferri.
Namque venenifero serpentis saucius ictu,
150Quo valeat, scit sponte sua reperire salubre
Gramen, et ipse sibi nullo spectante mederi.
At mala cum scabies miseros depascitur artus
Latrantum et foede penetrabile corpus adurit,
Cerussam abdomenque boum resinamque tenacem
155Butyrumque recens viridantibus incoque sensim
Lentisci foliis, et membra affecta perunge.
Senserit at rabidos ubi morsus, protinus ipse
Idaeam rutae foliis acidoque Lyaeo
Iunge picem, et laesae haec adhibe medicamina parti.
160Sed tum praecipue solerti mente cavendum est,
Cum rabie accensus nunc hos, nunc impetit illos,
Ipsi infensus hero, datque insanabile vulnus.
Ergo illum primo valida compesce catena;
Inde rosae agrestis radicem pondere saxi
165Contusam vivi fontis consperge liquore,
Ut potus speciem colo transmissa nitente
Praeferat: hac sumta catulos ad prima reverti
Obsequia et posita rabie mitescere tradunt.
Sunt qui silvestris ficus adipemque vetustum
170Contundant; hederas alii ferventibus undis
Emollire iubent, donec pars una supersit
E tribus, ac foliis ipsis tepidoque liquore
Pascere quadrupedem Aurora surgente furentem.
Nil tamen aeque illi prodest, ac prima sub ipsum
175Principium morbi rescindere semina ferro.
Nam qua parte imo coniungi lingua palato
Cernitur, excrescit vermis similata figurae
Pustula, nativo fauces quae concolor albo
Occupat, in rabiemque feros agit usque Molossos.
180Hanc si quis dextra potuit resecare perita,
Is tanti abstulerit caussam stimulumque furoris.
Caetera te pauco post tempore, nate, docebo.
Nunc revocare canes, praedamque ad tecta referre
Admonet invectans sublustris Hesperus umbras:
185Et qui iam posuit cantus Corydallus acutos".
At tu, qui magni magno cum Caesare mundi
Consilio, Perenote, tuo moderaris habenas,
Incultos nostrae cantus ne despice Musae,
Pastorum a parvis ego quam paullo ante cicutis
190Grandia venantum deduxi ad retia primus.
Sic tua Caesaribus sint acceptissima semper
Obsequia, Eooque dies nascatur ab orbe,
Qua triplici tandem niteant tibi tempora mitra.