Stefaneschi, Iacopo fere 1261 - Avignone 1341, opus metricum, opus metricum opus metr. opus metricum (F.-X. Seppelt, 1921)

¹
Quamvis vecta gradu teneant fastigia vatem
Immeritum; titulisque datum sit crescere nomen
Dum levitarum numerum, dum cardinis ortu
Ingredimur fasces, quo vasta licentia pridem
5Angitur in metris, nam publica munia tempus
In commune rogant expendi, ea vita senatus.
Attamen infecti memores operisque futuri
Polliciti, diadema sacrum Bonifatius heros
Invitat reserare suum. Nec voce rogamur
10Aut nutu. sed verus amor, reverentia tanti
Pontificis suadet. Nescis, pater inclite, nescis,
Maiorumque locas solio, qui et gesta prioris
Sumpsimus. Idcirco modicis furabimur horis
Tempora, nec prorsus deerit tunc auspice celo
15Obsequium Christo gratum multisque salubre,
Precipue si facta canat sublimia musa.
Sed quia deficimus, tecum confidimus ausum
In plenum perferre diem, Deus; ipse rogatus
Omnipotens det posse pater, det scire supernus
20Filius, inceptis det fervida pectora flamen.
² Iam veneranda ducum cleri stipata catervis
Turba, novum lectura patrem, convenerat aula
Regis, et excurso bis quino lumine Phebi,
Lege dato proceres obstructis marmore valvis
25Carcere clauduntur; nec non servata priorum
Tempora sunt morumque senum, misseque celebres
A patribus vocesque ducum resonare per hymnos
Sermoque diffusus. Post hec procedere visum est
Scrutantesque suum per clausa silentia votum
30Mox reserant, patuitque viris haud spiritus idem,
Sed quasi conformis; nam plurima nomina fratrum
In te conveniunt, alii licet altera fassi,
O cardo Benedicte sacer, levitaque quondam
Eligeris; nam digna quidem concordia vocum
35Accessit, pater alme patrum, ne promptior ausis
Invisum dampnata genus, stirpisque nephande
His aliud culpam celans finxisse Columpna
Obviat, ypocrisi vox obviat, ipsa repugnant
Scripta Petro Iacoboque simul. Nam promptus uterque
40Te legit, submissa pedi dans oscula supplex.
³ Sic igitur lacrimans, ac molis pondera librans,
Assensit gestare iugum, iam doctus ab ante
Quis labor et meritum cruciet, quam publica cura
Pontificem; roseis spinam substare cruentam
45Floribus haud dubitat, sic pastor conscius evi.
Cumque foret Benedictus ei de fonte perenni
Nomen, ut excrescens fieret maiorque secundis
Rebus, et a dicto laudem converteret heros
Gestorum in laudes, presul Bonifatius inde
50Dicitur. In voces modularis spiritus almas
Concrepat, at populus festinat, currere miles
Temptat in auditum. Caroli spes cepta precando
Defecit miserante Deo. Sunt ista relatu
Digna, quod et patri nec non sibi prestita noscens
55Munera ab ecclesia, vultus avertit et ora,
Nec matrem violare licet, quin libera posset
Desponsare virum. Caveant quicunque senili
Fraudibus iniectant oculos, ac ipsa potentum
Formidet subiecta manus, sic gloria prestat.
⁴ 60Forsitan acceptum est preludi carmine famam
Presulis, ut radient previsa poemata sensus
Fortius, ignoto fuscantur gesta triumpho.
Clara domus genuit, quam nutrit Anagnia colle
Caietana virum. Dives ceu carmina vatum
65Insinuant, urbs illa fuit, dictoque vetusta,
Sed longe maiore gradu prelata refertur
Florida, cui triplices nostro producere plantas
Tempore concussum est, que Petri sede monarche
Imperio cunctas subigunt de iure cathedras.
70Quas inter prelucet herus, cui scandere fasces
Ius erat. En legum titulum sortitus ab olim
Sepe tulit causis leges, et perculit hostem
Sepe repercussus contundens spicula victor
Sepe; fuit mens alta viro, facunda iuventus
75Et docile ingenium, solers astutia, promptum
Obsequium, secura palam prudentia fari
Presulibus, fecere viam, qua tractus in altum
Cresceret. Hinc scribe munus papalis adeptus,
Omnia pertractans, clarus dictamine, quondam
80Cardine prefulsit rubeo levita, sacerdos,
Cardo manens Benedictus herus, nunc culmine summo
Imperat. O pietas miserantis in omnia Christi
Ecclesie, cuius lacrimis et vulnere diro
Sanamur, gens ceca malo, cecata parentum
85Delictis, dum tantus apex qui secula, mores,
Pontifices, clerum, reges, proceresque, ducesque,
Et Gallos Anglosque procul, fraudesque, minasque
Terrarumque plagas, orbemque reviderat omnem,
Romaneque statum sedis; veteranus in illa
90Eligitur, pensata quidem medicina, coequans
Langores. Tibi Christe Deus, si proxima nobis
Tempora prospicimus, successit in ardua prudens!
Fluctibus in mediis. Ortus Campania talem
Edidit, ac tantam produxit Anagnia prolem.
⁵ 95Protinus auspiciis, roseo velamine fulgens
Aurato in thalamo, fratrum circumdatus orbe
Orsus presul ait: "Lacerate vulnera matris
Proh dolor! aspicimus, casusque pavere futuros
Cogimur. Heu nostrum quis tanta pericula, tantas
100Ignoret fraudes? Quisnam sub principe puro
Ambigat effrontes maculis fedare colorem
Ecclesie temptasse dolis, que sponsa marito
Servabit placitura thorum frontisque pudorem
Assistente Iesu? Deus est, qui sponsus et actor
105Et caput, et virtus, merces quoque digna salutis,
Ecclesie siquidem passus nutare carinam
Demeritis nostris. Vobis nam cognita virtus
Simplicis inscitie Murronis, quamque patenter
Inscius, effrenis, captus, seductus et expers,
110Pronus in omne datum mores confuderit omnes.
Nil gravitas pensi, nil lenta modestia cure,
Spectatrix veri fuerat, quin clausa latebat
Verborum virtus. Numquid sibi cognita, fratres,
Que dederat bulla? Quibus et iam mente coacti
115Annuimus, quamvis oblata reponere dona
Iudicium distare animi, nec credimus, inquit,
Quod liceat passim concessis absque reatu
Quosque frui. Querenda via est, qua rite mederi
Posse datur morbis, ne blande serpere virus
120Incipiat. Siquidem, cum nobis querere longum
Singula, que latitant, similis medicina venenum
Educat, carboque vomens sua lumina fedum
Omne superpostum consumat; quodque sub antris
Devoret in cineres. Igitur vacuata iubemus
125Viribus indulta, et que tempnens Murro senatus
Cardineos apices tunc summus contulit heros,
Largitusve dedit, series ceu cassa notabat
Limpida scripture, cui plumbi lamina filo
Heserit; haud vestrum noto deposcere casu
130Consilium, proceres, cura est seu querere votum,
En patet excessus, plebisque piacula clarent."
Numine forte Dei sacri tunc festa Ioannis
Orbita conduxit, quibus hec et gesta novata,
Et Romam fecisse legunt, cum sevus et ardens
135Christicolum mortes animam transmisit Averno
Domitianus herus, gladiis extinctus iniquis.
Sic cupiens steriles cererem producere terras
Ignibus exurit silices, aut scindit aratro
Undosis cultor factis ex ordine sulcis,
140Dantia multiplices iactat post semina fructus.
⁶ Et licet hibernos celum diffunderet imbres,
Mosque foret gelidas potius refovere medullas
Ignibus accensis, quam carpere motibus agros,
Attamen, ut Petri sedes compressa dolore
145Libertate frui sponsumque revisere posset,
Admonitis sermone gravi dictoque salubri
Regnicolis laudando fidem, Caroloque secundo,
Ut pia subiectos pascat clementia regno,
Attritos bello vastisque laboribus actos,
150Cepit iter presul Capuam montemque Casinum,
Inde Ceperani transvexit flumina ponte.
Cumque per effusos peteretur Anagnia campos,
Obvia multiplici discurrit milite pompa,
Excipiensque patrem rupes nativa, pedestres
155Effudit choreas iussas occurrere palmis.
Illuc nobilium procerum pars magna vestute
Urbis in adventum pape deferre senatum
Venerat. At sumpto Romana attingere presul
Menia festinans, patriam civesque relinquens,
160Continuavit iter, quoad altam cerneret urbem.
Nec labor aut fessos sumptusve gravare labores,
Tanta quies animis, libertas reddita cum sit.
Roma velut sponsum remeantem carcere ab hostis
Exceptura foret, frontem vestita coronas,
165Vadit in occursum, ludensque excurrit in arvis
Miles, eques, clerusque canens sua thura ministrat
Pontifici. Primum Laterani templa novellum
Suscipiunt patrem, confestim principis aula
Clavigeri Petri gaudens suscepit euntem.
170Hic locus, hic thalamus, sedes quoque festa sacrandis.