Geraldini, Antonio Amelia fere 1449 - Marchena [Andalusia] 1489, ecloga, ecloga ecl. ecloga (W. L. Grant, 1960)

¹
Flava Ceres siccis cum forte arderet in arvis,
Sirius ardentem cum finderet aestifer orbem,
Pastores tum inter florebat ditior Umbros
Et pecoris foetu atque agrorum limite largo
5(Quantum milvus edax rapidis non circuit alis)
Tityrus; et spectans fessos sudoribus <artus>,
"Messores (dixit) ramos captemus opacae
Arboris, inventae victricis Palladis arte."
< >
10Agrestum huic fuerat vetus experientia rerum,
Usus et antiquus pecoris. nam Gallica pavit
Armenta, atque truces nimia feritate iuvencos
Ad Rhodani liquidas egit post pabula lymphas;
Aemiliae viridi saturavit gramine tauros,
15Picentumque greges olim et nutrivit Etruscos.
Naides Adriaci testes mihi litoris omnes,
Tyrrhenique freti; testis mihi Tibridis unda.
Ipse etiam occiduae telluris litus oberrans,
Herculis extremas pervenit adusque columnas.
20Videre Hesperii Nereides aequoris et qui
Nereus in mediae terrae perfunditur orbem
Qua sol in rutilas pronus demergitur undas.
Hoc duce Campano tractu Sinuessa salubri
Fixa salutaris prati depascitur herbam.
25Forte sub apricis regionis collibus Umbrae
Urbs Amerina patet clivoso condita monte:
Huius laeta virent contermina moenibus urbis
Quae Boream excipiunt lato pomaria flexu;
Inque sinum patulis arbor viget ardua ramis,
30Vix glaucis foetus sustentans frondibus atros.
Captatum veniunt omnes huc arboris umbram
Gentis oliviferae quini pulchro ordine fratres,
Quorum qui primus sic Tityrus incipit ipse:
"Cernitis hanc dulci quae nos amplectitur umbra
35Et nigris bacis quae bracchia pandit olivam;
Alta magis priscis fuit et fecundior annis,
Quae tibi non liquido Sicyoni<s> cedat olivo,
Picenis oleis maior, placidique Venafri
Ubere; <Tartesiis> felicior illa trapetis,
40Et Tiburtinis fuit illa feracior arvis.
Huius ab annoso excisas iam stipite <plantas>
Insula dumosis excepit Hibernia campis,
Germinaque Insubrium subolescunt Palladis arvis,
Et saturis retinet fecunda Bononia sulcis;
45Lydia rura genus servant vivacis olivae.
Quae demum longo consumpta exaruit aevo,
Restitit at steriles siccato robore truncus,
Cuius codicibus sectis (quis crederet umquam?)
Exiit e sicco fecundum cortice germen.
50Quod modo stelligerum contingere vertice Olympum
Creditur, extendens ramos et bracchia late;
Circumdatque solum molli quod protegit umbra
Illustrans nitidis divorum altaria flammis
Et genus Ausonidum fructu fecundat olivi,
55Balsama cui cedant albo sudantia ligno.
Quare agite, agricolae, truncos differte per agros:
Nam truncis melius radix oleagina crescit
Solis utramque oleis terram replete colendo,
Quas super instillet caelestis semina roris
60Atque salutifero perfundat Iuppiter imbre."
His contra Daphnis Catacensis pastor ovilis
Lanigeri pecoris custos, quod tergore gestat
Sidonio Calabrum tingendum murice vellus:
"Audieram (memini) dum per declivia fundi
65Errabam nostri: Nymphae cantare solebant,
Admixtae Satyris, victricia dona Minervae.
Cum patruus curvo percusserat arva tridente
Belligerumque eduxit equum (Mavortia signa) ,
At dea Cecropiam conquassans cuspide terram
70Expulit hinc glaucos ramos viridantis olivae,
Munera frugiferae semper praenuntia pacis;
Tumque dedit victrix optatum nomen Athenis,
Hac nos nunc Calabros implentes arbore saltus,
Tityre, iam iam oleo Remum ditescere pingui."
75"Ast ego (Mopsus ait) seu praedia dulcis oberro
Parthenopes, Capuaeve solum, seu Bruttia lustro,
Aut Bareti aestiferaeve colo ipse novalia Leucae,
Haec mihi prae cunctis arbor gratissima surgit.
Hanc iuxta sordet nobis et vitis Iacchi
80Et Veneris myrtus, Alcidae populus apta,
Chaoniae Iovis glandes, et laurea Phoebi.
Quin memorant olea Paphiam venisse columbam
Arcibus e superis munitam, et tecta subisse
Lignea, Daedalia senior quae condidit arte,
85Aequoris antiquis cum finibus unda recepta est,
Diffusum quondam cum pontum litus obivit,
Vortice caeruleo qui terras texerat ante,
Invadens Alpesque altas arcesque supinas."
Tum sic excepit Corydon, "Haec unica curae
90Arbor erit nostrae, quoquo fortuna vocabit.
Gratior haec nobis est quam Cybeleia pinus,
Turea quam molles quae ditat virga Sabaeos,
Quam nemus Aethiopum quod molli vellere canet,
Quam per odoratos nascentia cinnama lucos:
95Commoda nam veniunt oleae de palmite plura,
Maior et hinc usus manat victusque facultas,
Haec igitur nostris semper revirescet agellis,
Seu mihi Piceni cultus praebetur ovilis,
Seu me pastorem saltus spectabit Etruscus,
100Grandia seu Romanae armenta tuebimur urbis.
Nunc apud Insubres cum messis quarta recurrens
Pascere me vidit distentas lacte iuvencas,
Omnibus insevi fundis sacra dona Minervae."
Ultimus haec Thyrsis facili dehinc voce locutus:
105"Haec etiam prisco fuerat iam grata Catoni;
Hac etiam Eleus sumpsit de fronde coronam,
Cum victor quondam contempsit Olympia circum.
Defluat Assyrio quamvis e germine nardus,
Caucasea piper et rugosum in rupe virescat,
110Mollis Arabs varios e silvia carpat odores,
India sit costo et pretioso dives amomo,
Crescat Idumaeo quamvis in vertice palma,
Spiret odorati Libani per iugera cedrus,
Idaeisque iugis vireat licet alta cupressus,
115Robora Palladii tamen haec gratissima ligni
Semper erunt. nostris hic palmes vivet in hortis,
Hacque legent pingues fecunda ex arbore bacas
Qui venient nostra seri de stirpe nepotes."
Omnibus applausit ridenti Tityrus ore,
120Atque haerens trunco teretis sic addit olivae:
"Hanc Iovis aura fovens et Phoebi sidus amoenum
Et Venus et placido foveat Cyllenius astro;
Et gelidus rigida lateat Saturnus in <Atro>,
Nec nis<i> clementi despectat Delia vultu."