Bonifacio Veronese Verona saec. XIII in. - Perugia? 1293, Eulistea, Eulistea Eulistea Eulistea (F. Bonaini, A. Fabretti, F. Polidori, 1985)

* * *
O quantum graviora Dee nostreque Camene
Tractarent! onus excusat; labor arduus illas
Tenperat. En gemino nos ista incepimus evo,
Principiumque stili valde fuit inde remotum.
5Ad proavos et avos nostros, patresque recursus
Protendamus iter, ne forte quis increpet actis
Antiquis Musas, ne nos et scire reverti
Arguat illa diu iam transinire retrorsum.
Gloria nostrorum, patrum stat gloria nostra:
10Sed variare presentia facta videtur,
Urbs famosa tui; si nos iam quanta recurrant
Contemplemur ibi reges, ducesque videmus
In te belligeros, et ituros Marte cruento;
In te cesareas iras, et fulmina missa,
15Illic in Plano fontis Federicus anelat.
Primus in insidias et proditiosa minatur,
Obsidet infestans, et te quacumque molestat,
Eliditque tue arcum finia gentis;
Theutonicique truces, illic per plana furentes,
20Crassantesque duces, equitesque in prelia proni,
Bacchati veluti furie que sedibus Orci
Exiliunt, missis ululatibus undique sevis.
Illic et clangor varius per castra tubarum,
Illic et motus, strepitusque immensus equorum,
25Clamoresque virum, quales sunt etheris haustus,
Impulsusque graves, stridentes atque fragores.
Illic et tendas figunt, tenptoria spargunt;
Illic et loias condunt, et lintea tendunt.
Albescunt campi ceu lilea candida visi,
30Ac in parte virent alii. Perusinus at audax
Intrepidusque exit, et vulnerat acriter hostes,
Secusque rediit, Romanum ac invocat almum
Ecclesie nomen, pugnatque fideliter armis;
Turrigerasque domos, sedes et menia summa
35Defendit; mentique tenet convitia lata,
Vicinosque hostes, et Castellionica castra,
Spellinasque arces, adversaque Carpinis arma,
Ac populos, gentesque alias, iubesque rebelles,
Quas mea Calliope distinguet, et ordine cunctas
40Exprimet inferius. Set postquam talia Cesar
Conspicit, et tantos avertit in hoste vigores: -
Non locus hic pugne, non ultra denique standum -,
Inquid, et eressit aquilas, et bucina iussa
Ivit, et omnis eques ad signa et principis aulam;
45Congestusque Romam pater vestigia ducit.
Post hec arthona veniens regione Philippus,
Missus ab Augusto, secumque exercitus acer
Tyronum ac peditum, qua sunt Cortinica rura
Spargitur, atque minax in te conspirat et ardet,
50Cesaris elatis signis, validisque tumultu
Balistis, tensis et nervis flagitat urbem.
Inmisso stridore tubeque tumultu
Innumere sevo, inmictunt et missile dirum,
Rasile quoque nocens, et inebriat inde sagictas
55Quisque suas: pro parte sua bellatur utrumque,
Plagaque magna iacet, strages exacta per omnes.
Ast armis inimica suis Perusina iuvenctus
Obstat, et ad nostras hostis dux improbus acta,
Ex tanta virtute horum secedit ab arvis.
60Fedator finis caret omni laude peracta;
Principium vacuum cui non est exitus actus.
* * *
Alter ibique novus Cesar subcrevit in orbe,
Alterius condam genitus, Luculumque subegit,
Obsessumque tenet, ac nostris tristia bella
Intulit. Alta sui non est iniuria corde:
5Mota patris properat vindictam sumere tantis:
Innatum est natis ulcisci probra parentum:
Deterius primo parat hic, ac ordinat, aurit.
Maguntinus apes Lucani castra locavit,
Bella movens, et dura parans ac horrida multum.
10Testificatur ea tibi Castellare, profatur
Stefanicum, sevosque aditus, sevosque recessus,
Pugnantesque aties, et telis pervia tela,
Vulnera vulneribus et clades undique dicet.
* * *
Ecclesie cultu longe quot passa fuisti!
Ceduntur vincla tibi, segetesque cremantur,
Cedunturque olee simul, et pomeria pulcra
Exuvie fiunt, ville spoliantur et agri;
5Captivi sunt inde tui qui rura colebant:
Urbs, tu sola manes; cuncta adversantur et obstant:
Sed tua pura fides te salvam fecit, et orbis
Factor. Cuncta videns ubi tot vastamina fiunt.
Cesar ait: - Nihil nos hic iuvat esse superbos;
10Vix ullius domitare datur nec vincere posse:
Non pater ille meus potuit, dux atque Philippus
Defensus cessit; nos et cedamus ab istis. -
Retulit, atque sinit campos, et deserit urbem.