Ferreto de' Ferreti Vicenza fere 1294 - 1337, de Scaligerorum origine, de Scaligerorum origine Scal. orig. de Scaligerorum origine (C. Cipolla, 1920)

Excitat interea Patavos iam seva trahentes
Bella furor, maiorque animis et mente superba
Ira fremit, que post habitum sopita triumphum,
Ut cecidit gravibus turrita Colonia muris
5Marte Phrygum, quibus Euganei fluit unda Timavi,
Languebat, mitesque viris dabat egra furores.
Nam qualis Thebana nurus cum sacra Lieo
Digna facit, visasque ciet clamore sorores,
Et gravis Ogigio bacchatur squallida ritu,
10Talis ab insano vates oppressa tumultu
Per medios agitur cetus cursusque viarum,
Et tali sermone refert: "Quid, Dardana pubes,
Hectoreum genus et magnos a stirpe parentes
Incassum neglecta vocas? iam clara propago
15Scaligeros erexit avos, et nobile germen
Venit ab his, cuius manibus patiere rapinas
Et nocuas in tecta faces. hic alter Achilles,
Hic iterum Phrygios superabit Marte nepotes.
Illum etiam multos adversum sponte per annos
20Prona tibi regem efficies, et mite subibis
Illius imperium, quotiens ego federa cerno
Pacta sibi lesamque fidem. nunc, egra iuventus,
Tolle moras, bellumque para, dum proditus infans
Vagit adhuc tener in cunis, atque ubera lactat,
25Nec vires habet. egregium cum prole nocenti
Perde genus, dirumque tibi cape, dum potes, hostem".
Talibus illa furens dictis in pectora vulgi
Invidiam tacitumque serit cum tabe venenum.
Inde latens odium, positam quoque suscitat iram,
30Atque animos ad bella truces et inertia Troum
Membra quatit, monitisque illos accendit amaris.
Scinditur ambiguo tandem vesana tumultu
Plebs Anthenoreos referens ab origine fastus,
Certatimque omnes vario sermone trahuntur.
35Namque alii, quibus egra dabat iam corda senectus,
Arma viris sumenda negant, et cruda reponi
Hinc odia ac sevas, moderato pectore, flammas
Persuadent, pacique datos servare penates,
Et laribus torpere suis, cumque hoste pacisci
40Tranquillos in luce dies. pars magna popelli,
Plena mero multumque ferens in pectore Bacchum,
Increpat hos, penitusque nove servanda Sibille
Dicta monent. neque enim tales sine numine voces
Effudisse illam referunt. dum magna loquuntur
45Verba, nimis acuunt animos, et fortia iactant
Viribus acta suis, ferrum flammasque minantur.
At proceres maiorque gradus, quos alta superbit
Dives origo patrum, faciles ad regna decusque
Assensere animis populi, bellumque nefandum
50Marmoreo statuere duci. iam plebis et omne
Nobilium genus, hinc iuvenes, hinc firma senectus
In medio coiere foro, nitidisque sub armis
Emicuisse iuvat. primi data signa tulerunt
Armorum bellique duces. subit inde libenti
55Vectus equo miles, levibusque onerata sagittis
Turba nocens, pedes hinc sequitur clypeataque multis
Agmina densa viris. Siculo velut acta colono
Luxuriosa seges mediis turgescit in arvis,
In medio cristata cohors, populique fidelis
60Ardet amor, cui Berta suis provecta quadrigis
Argumentum ingens palme, facilisque iuvamen
Presidii servanda datur. stat fixa supino
Robore trabs, solioque super fundata superbo
Casibus in dubiis fides consulta. quaternis
65Vecta rotis trahitur facili conamine moles,
Quam circum delecta manus vulgique corona
Plaudit ovans, fidoque datum custode tuentur
Depositum. quotiens belli furor impius urget
Irarum stimulos pugne, coit omnis in unum
70Turba frequens, circumque illi clamore feruntur.
Ac velut Idalie volucres, cum cardine verso
Eolis aula fremit, raucoque superbus hiatu
Fundit Hyperboreas non levis Aquarius urnas,
Ripheasque nives Auster quatit ethere ab alto,
75Densantur simul et, facto tamen ordine cetu,
Servandum aspiciunt regem, ne turbidus illi
Obsit ab imbre polus; laxis modo protegit alis
Que potuit, servansque ducem sperare videtur.
Hic olim decus et populis venerabile sacrum
80Currus erat, quem sepe trahens, procul hoste fugato,
Victor ad egregios, divum spolia ampla, penates
Perduxit, temploque locans hec prodidit alto.
Iam procul Euganeis Patavorum exercitus ingens
Menibus exierat, latisque ardebat in agris
85Armorum decor et fulva sub casside miles,
Iam iuvenum delecta manus, nullique coacti,
Nonnulli venere senes et mixta sub illis
Pubertas animosa viris. vix mater euntem
Impedit amplexa natum. gemit altera fratrem
90Imbelli fugisse toga. stat tanta cupido
Scaligerum delere genus. iam proximus urbi
Adventabat eques Phrygius, quam dulcibus undis
Pene fluens Retro secat hinc, rigat inde Bachillus
Fontibus e geminis. at cum tua menia linquunt
95Non procul a muris uno duo flumina tractu
Conveniunt miscentque duos in fluctibus amnes.
Hi fama indecores tantum sua nomina celant
Mitis Athes vastaque means de rupe Tymavus,
Quos inter velut agna duos urbs parva leones
100Victa iacet, mutatque duces alterna superbos.
Hanc Patavus subit et magno plebs fessa tumultu,
Ingentemque trahunt secum moderamine currum.
Postquam epulis somnoque datam sub nocte quietem
Composuere viri membris facilesque labori
105Assumpsere animos, celeri producta rotatu
Signa movet gravibus moles operosa rapinis,
Ac iubet hinc acies et classica seva moveri.
Tunc alacres exire parant et sole recepto
Laomedontiade foribus mittuntur apertis,
110Inde iter ad trepidam convertunt Marmoris urbem,
Que tibi nunc patrios servat defensa penates,
Magne Canis, claramque refert ab origine gentem.
Quo properas vesana manus? quo te furor amens
Precipitem trahit immensum pulsare cacumen
115Indolis egregie? nescis ignara futurum
Quid tibi fata parent. hac est de stirpe vocandus
Dux tibi, quem misero nondum pater optimus orbi
Prodidit, illius fatis melioribus ortum
Certus agens. hic quem cunis vagire superbis
120Nunc vates insana canit, germanus et illo
Fratre minor; tam fata suis sunt aspera votis.
Iamque fatigatis humili sub sole maniplis,
Ventum erat in planum, flavas ubi pulsat arenas
Cultor inops, sterilesque rotat sub pulvere glebas,
125Gratior hospitibus sedes, quam molliter Alpo
Uberibus fecundat aquis. hic fessa reponi
Signa iubet, tardamque gravi sub pondere molem
Dux prior, inque novis tentoria figere ripis
Hortatur, sociosque levi moderamine tractat,
130At vigil insomnes iam dudum pectore curas
Involvens pater Albertus, quibus ipse furentes
Dardanidas lenire modis, ac flectere posset
Aspera corda Phrygum, et belli vitare ruinam,
Nunc hinc nunc illinc montem quatit; icta securi
135Qualis acer pinusve operi labefacta supremo,
In dubio est qua parte cadat. nam viribus impar
Oppugnare Phrygas, bellumque attollere contra
Innumeras acies, ardensque in prelia vulgus
Inde manere truces gladios, hostemque superbum
140Posse pati timet et patrias tutarier arces.
Hinc fraudes cecosque dolos molitur et omne
Insidie genus. at tantis obstare periclis
[Is] neque vi, nec fraude potest. scit quantus in auro
Est vigor et Phrygias qualis solet urere mentes
145Ambitus. Heu nimium preceps ad blanda cupido
Nos trahit et votis nunquam satiabilis heret
Humanis. hec visa placet tutissima regno
Materies. tunc ingenti promotus ab ira
Ductores belli summos proceresque verendos
150Pollicitis onerat donis, atque aggerat auro,
Utque citi redeant placidis sermonibus orat.
Illi exultantes, spoliis auroque recepto,
Castra movent, repetuntque suos cum plebe penates.
Non ego te molles olim, Ceneia, iactus
155Mirantem arguerim, nec que tibi poma rotabat
Hyppomenes legisse palam, nam sexus et ardens
Visceribus persuasit amor, neque divite nimbo
Corruptam Acrisii natam pluvioque metallo;
Sed magis atque magis mirer fortissima Teucrum
160Pectora, et ingentes animos, quibus ardua quondam
Graiorum virtus bello vix acta bilustri,
Ostitit, obscenis animum infecisse tributis.
Heus ubi te, venerande puer, post tanta reliqui
Scripta vagus, traxique tuas ab origine laudes?
165Da veniam. nunc cepta libens exorsa resumo,
Teque tuosque meo cum carmine prosequor ortus.
Interdum veterata novis servare figuris
Acta licet.
Iam tibi signiferis occurrens motibus annus
170Creverat, et natale tuum signabat uterque
Consul, ab incepto repetens sua tempora regno,
Cum festina tuis accedens gloria membris
Signa dedit manifesta fide, nam plurimus herens
In vultu pater, egregium dedit ipse nitorem,
175Purpureasque in fronte genas. et tempore parvo
Mira lacertorum moles, humerique, manusque
Desueto crevere modo. non verba ligatis
Imperfecta sonis, sed iam intellecta loquaci
Ore dabas. iam tota tibi deprensa supellex
180Nominibus certis, et nota vocabula rerum.
Tu medios inter proceres et lauta vocatus
Prandia, iam noti semper genitoris adibas
Ora prius, fixisque illum scrutatus ocellis,
Quid velit, in patrium flagrabas semper amorem
185Et coram astabas vultu venerabilis illo,
Imperiis parere volens. iam tertia messis
Venerat et ter musta suis stillata racemis
Spumabant impressa cadis, cum maior adultis
Incaluit virtus membris. non suppara cecis
190Facta magisteriis, neque fuso baltheus auro,
Grata tibi, non que tenues distringit amictus
Zona nitens, calative leves. iuvat arma videre
Cristatasque iubis galeas, ensemque micantem,
Aut spumantis equi cursum. non terruit aures
195Tibia, non stridor lituum clangorque tubarum,
Timpanave, aut bellis aptus sonus eris acuti.
Tu, quociens fletu puerili more dolebas,
Diceris his tacuisse sonis. non dulcia tantum
Verba, nec infuse materna voce iuvabant
200Blanditie, quantum strepitus, Cibeleaque mater
Ideis pulsata iugis. iam mollia tedet
Iussa pati, iam femineas exosus habenas,
Te celerem ad patrios monitos, cetusque viriles
Sponte rapis, docilemque novis te moribus offers.
205At pater egregius pueriles concipit ausus,
Et secum ammirans tacita sub mente volutat,
Quanta tui virtus animi, quam nobile robur,
Quantus in ingenio vigor est, quam blanda tuorum
Membrorum moles, spatio ut superaddita parvo
210Vis festina tuis increverit ardua membris.
Iam stupet et, tali gaudens letatur alumno,
Mente Deum lustrans, neque enim sine numine talem
Progeniem venisse putat. memor inde notati
Temporis, excusso cum coniux territa somno
215Retulit, horrendum dictu et mirabile monstrum,
Visa sibi peperisse canem, qui magnus et acer
Incurret totum validis latratibus orbem.
Omnia propositis firmat solemnia votis,
Impositumque prius nomen tibi mutat et addit,
220Magnus ut hinc dicare Canis, nam consona rebus
Nomina sepe solent veras predicere causas.
Tu puer ad patrios semper tua lumina vultus
Flectebas. quotiens illum domus ampla tenebat
Herebas lateri comes, et qua leniter ibat
225Tu quoque, et interdum gremio compressus amato
Dulcia purpureis figebas oscula labris.
Nec minus ille tuis exultat moribus, ardens
Plus equa gravitate, pater. nam mollia tecum
Ocia sepe trahens, secessit ab agmine fido
230Nobilium, ludisque movens puerile iocosis
Certamen, nunc te rapido contendere cursu
Invitat, teretemque pilam pulsare rotatis
Ictibus, aut agiles iactu versare lapillos;
Sive etate pares animoso brachia nexu
235Inseruere tibi, vires hortatur et urget,
Fallere iam fraudesque docet, preque omnibus unum
Te laudat, fratresque tuos superasse fatetur.
Exin te geminis susceptum molliter ulnis
Amplexu fovet et magnum testatur amorem
240Dulcibus obsequiis. et iam, puer, omnibus eque
Invidiosus eras. nam quantum Lucifer astris
Gratior est Phebo, cunctis quam Delia sylvis
Ante leves Satyros, tam tu prestantior illis.
His te fama refert annis, cum septima nundum
245Horrea frugiferis implesset messibus estas,
Virtutis monstrasse palam nova signa future.
Non semel immensos auri visurus acervos,
Secreto quos ipse loco pater ante locarat,
Utile propositum regnis et tuta supellex,
250Sobrius ad curas huc, te comitante, subibat.
Utque suum vidit fido custode tenere
Depositum, nullumque illi constare periclum,
"Has tibi certus opes ad grandia facta reservo,
Nate", ait, "o spes prima mei. si tollere quicquam
255Nunc amor est plenisque iuvat discedere pugnis,
Eia tolle libens, non ulla in verba minasque
Exibo trux, nec rigidis dabo verbera palmis.
Hec tua sunt, olim magno michi parta labore
Dona, puer". risisse ferunt, ac rore modesto
260Inguinis aspersisse, velut despexeris illas.
Sunt qui te parvas, contempto munere, gazas
Magnanimum sprevisse putant, et paupere tecto
Angustos dixisse lares, patriumque cubile
Vix uni satis esse viro. pars fortia laudat
265Pectora et in tantis robur puerile tributis,
Contemptor felix et opum parcissime custos,
Quem nec blanda fames auri, neque dira cupido
Obruit in teneris annis. quo carmine primum,
Quo satis ore tuas referam sine crimine laudes?
270Non michi, si centum lingue, totidem ora, caputque
Sibila tot vibrare datum, tot reddere voces,
Quotve Meduseo sinuantur guttura monstro,
Sufficerem narrare tuas ad singula dotes.
Septimus interea membris irrepserat annus,
275Magne, tuis cum iam sociis, iam fratribus equus
Vertice, iam latis ostendens brachia nervis,
Exertosque thoris humeros, exire parabas
Longius e patriis tectis, ac tota videre
Menia, et interdum, muris post terga relictis,
280Urbe tenus virides circumdare flexibus agros.
Qualiter implumes, avium super arbore fetus
Comprensi nido servantur, plumea donec
Sylva tegit, pennisque datis contexitur omne
Remigium alarum. mox ut volitare per auras
285Incaluit membris animus, viresque recepte,
Exiliunt alacres nido, primumque propinquis
Insidunt ramis, et stipite blandus in imo
Fit motus, donec pennis audacia venit
Fida satis; tunc precipiti se, more parentum,
290Longius obliquant iactu, tandemque per omnes
Eteris ausa vias, volucris sibi queque vagatur.
Non aliter, patrie iamdudum creditus aule,
Desuetum agnoscens robur puerilibus annis,
Et tua iam validis vestigia figere plantis,
295Optabas procul ire vagus, nunc gressibus imis,
Nunc agili provectus equo, iam doctus habenas
Flectere et interdum talis urgere furentem.
At pater egregius pro te magis anxia semper
Corda gerens, ne quid fatis sua vota sinistris
300Lederet, aut anceps per mille pericula casus,
Dat Chirona tibi, qualem tulit acer Achilles
Cum puer Hemonio latuit servatus in antro,
Qui te, dum teneris esses flectendus ab annis,
Virtutis sub lege domet, quibus optet honestas
305Moribus alma coli, nec enim fit maior in ullo
Nobilitas, quibus apta sonis iam lingua loquetur,
Quo taceat frenata modo, qua mente reponas
Iratos animi motus, qua turbidus iras
Temperie pacare scias, doceatque sub armis
310Militiam, et duros Martis tolerare labores.
Hic prius alipedum cursus tibi monstrat equorum,
Precipitique leves saltu, quo flectere giro,
Quo lentos urgere modo, quibus addere lora
Conveniat, que frena magis, cur stringat habenas
315Leva pares. hic cum libuit decurrere campo,
Primus equum movet, aut blando moderamine tecum
Insequitur letos comites. sic sevus in hostes
Ibis, alumne potens, profugos sic ense rebelles
Marte premes. sic hasta tuis quassata lacertis
320Conteret adversas acies. hec doctus euntem
Intentumque monet, verbis teque urget amicis
Telorum vitare minas et fortia duro
Milite bella pati, quotiens levis ingruet etas.
Nec minus interdum studiis te mollibus aptat.
325Nam modo precipites saltu perstringere fossas
Imperat, aut volitare levi per florida cursu
Equora, et audentem laudat, sociisque moratis
Invidiam serit, exposite post premia palme.
Nunc arcum pharetrasque leves ac flexile cornu
330In medio iubet afferri, et dum sepe tetendit,
Te quoque vult facilique docet conamine flecti,
Quoque modo Partus, Medusque, aut dextra Geloni
Incurvat, quo Sauromates sua pila remittat
Ense carens, qua funda iacit Balearis habena.
335Hic et Olympiace monstrat tibi prelia pugne
Atque Erycis rigidos immani pondere cestus.
Monstrat opus magni Alcide, quibus ille superbum
Viribus Antheum exhausit, quo vulnere Nessum
Tardavit, missamque sequi iubet inde sagittam
340Montis in aereos colles, aut ima relabi
Per iuga, sic duro assuescens tua membra labori.
Talibus intentus monitis et nobile cultu
Ostendens animi robur, non egre magistri
Iussa capis, semper veritus fecisse molestum.
345Iam gravis amplexu, iam vertice fratribus equus,
Annua iam geminis referens duo tempora lustris,
Optabas maiora sequi, custode remoto,
Imberbis tamen ac puerilem exutus amictum
Pubertate tenus, nec dum tibi fortior etas
350Venerat armorum, aut belli temptare tumultus,
Cum pater egregius fatis ablatus iniquis
Occidit, invalida nec dum cogente senecta.
Felix ille quidem et sacre virtutis amator
Precipuus, quem nulla bonis fortuna secundis
355Extulit, aut tristi pressit merore solutum.
Cura domus regimenque loci tunc Bartholomeo
Traditur, ille tribus maior, primumque parenti
Progenitus, tibi sceptra negans, et previus ortu
Altuboinus erat, neuter tamen alta secutus,
360Illustres quamvis anime, vultusque verendi
Maiestate sua, tantum contraria votis
Fata suis, cupideque fuit spes irrita mentis.
Tristior amisso postquam genitore parumper
Oblitus, mestos saciasti fletibus orbes,
365Assuetos iterum monitus, iterumque resumis
Iurgia blanda libens, iam notis viribus audax,
Iam membris et mole nitens, si flammeus ensis
Aut gravis hasta fuit valido torquenda lacerto,
Sive movendus erat curvato umbone molaris,
370Aut equus acre furens ferro dominandus acuto.
Is ludus requiesque tibi, nec figere cervos
Auritosve sequi lepores stridente sagitta,
Aut timidas telo imbelli prosternere dammas
Cura fuit. sed si qua iugis inventa leena,
375Aut aper excussus canibus, seu pulsa cubili
Unguibus ursa nocens, aut feta Lycaonis uxor
Cum catulis metuenda suis, sive horrida tigris
Occurrit, tibi blanda quies et gloria dulcis
Visa per aerios montes atque invia saxa,
380Quo fugitur per plana levi discurrere saltu.
Ipse etiam lato gestans venabula ferro,
Terribiles clamore feras et vulnere crebro
Usque premens, donec iugulis ictuque supremo
Procubuere solo, predaque potitus abisti.
385Quas studiosus aves, que non armenta dedisti
Capta neci transire libet paulumque morari
Inter opes animi. nam, pubescentibus annis,
Iam roseas signante genas lanugine prima
Mater obit, dehinc magna tuos infusa per artus
390Vis stetit, et claro probitas auctore refulsit.
Iam non hasta gravis, iam non puerilibus armis,
Aut vacua pugnare manu, simulacraque belli
Sumpta iuvant, fracteque novis concursibus haste
Et galee, validoque ensis collisus ab ictu.
395Sive celer mediis producis equiria campis
Agmen agens equitum, seu tunc longinqua secutus
Pila trahis, seu te rapidis tulit ocior Euris
Acer equus, mediusve inter proceresque ducesque
Sobria verbosis sermonibus orsa retractas,
400Omnia te decuere magis. nec moribus alter
Aut tibi par virtute fuit. iam torserat orbes
Annorum celeste iubar ter senaque messis
Venerat incipiensque gradu leviore iuventus.
Iam tibi nota Venus, gremio iam lapsus honeste
405Coniugis, in modicos illam parcissimus usus
Arcebas. iam sceptra tenens germanus in arcto
Marmoris horrebat tumulo, cui sorte benigna
Successit maior natu teque aggere vite
Dux prior, Ogigias non quali federe Thebas
410Rexit Echionius, depulso fratre, tirannus.
Quo duce, qua bifidus preter vada lurida Mantus
Labitur Eridanus, summisque Hostilia muris
Emicat, adversi cecidit munimine belli
Bricantinus apex. at tu iam longa perosus
415Ocia, iam patriis questus torpere teatris,
Querebas exire procul, vacuosque per agros
Bellantes urgere viros, et Marte cruento
Hostiles intrare casas ac viribus uti.
Qualiter Eleus sonipes, quem gramine leto
420Depastum angusto servavit carcere dudum
Cura vigil, donec rudibus vis optima membris
Adveniat tumeantve novo de sanguine vene,
Ardet abire procul stabulis, et tergore presso
Frena pati vacuoque levis concurrere campo;
425Vix illum ducis ira sui, vix dulcia tactu
Blandimenta tenent; at si sonus aeris acuti
Auditusve ingens clamor strepitusque suorum,
Exultat pedibusque solum domat, arctaque tandem
Vincla ferox solvit tumidusve repagula laxat.
430Sic tua iam validis consurgens viribus etas
Magnanimos ciet hinc ausus, hinc provocat iram,
Persuadetque graves belli perferre tumultus,
Et clipeo galeave premi. si retulit oris
Rumor in extremis classes aut arma parari,
435Totus in his amor est. etenim reverentia fratris
Obstat eis, sed prona magis virtutibus hesit
Impetuosa diu monitis frenata voluntas.
Interea celeri repetens vaga signa rotatu
Sex quater exactis fastorum mensibus orbes
440Obruit astriferos Phebus, totiensque resumpsit
Astriferi per regna poli, cum maior adultis
Vis animosa subit membris, miroque lacerti
Concrevere pares tactu, et caput ardua cervix
Extulerat, summos aptum tolerare labores,
445Flavaque iam croceum sumens intonsa colorem
Cesaries, et purpureas umbrosa tegebat
Barba genas; nec iam poteras plus ocia segnis
Lenta pati, nunc bella ciens hostemque propinquum
Supplicibus votis, et rapta armenta querentes
450Agricolas, vacuisque audire penatibus edes
Igne rapi, et flavos, sevis populatibus, agros
Optabas spectare libens, occurrere contra
Quo liceat profugosque sequi post terga rebelles.
Talibus instabas curis animosus. et ecce
455Missus ab arctois implerat sedibus omnem
Italiam Ligurumque vagas rumoribus aures
Nuncius, ore ferens romanum in principe summo
Adventare ducem, motisque exposcere signis
Cesareos illum fasces et debita regna.
460Nec mora: iam Ticinum Medieque ingentia lane
Menia Romuleus veniens invaserat heros,
Iam Ligures Longosque omnes formidine Bardos
Terruerant augusta novis ingressibus acta.
At tua non tanto percussit corda tumultu
465Egra pavor, non fama ducis, neque visa timendos
Maiestas pulsare duces. stat tanta futuri
Spes regni mentisque vigor. dum quisque timetur,
Solus magnanimos in pectore concipis ausus,
Non minus exultans, quam bellicus ere sonoro
470Gaudet equus crebroque animos spiramine tollit.
Hinc primum, mora ne qua tuis inimica rogatis
Obstaret, neu pollicitos iam tardet honores
Spes votis agitata tuis, promissaque regna
Parcarum a monitu, sacrum et venerabile nomen
475Imperii semper veritus, tum, more parentum,
Cesareas aquilas, ignaro fratre, secutus,
Vincentina diu Patavis oppressa superbis
Regna petis, que tam facili comprensa labore,
Ut iam quisque putet tibi debita iura, tuumque
480Supposita virtute decus. nam sola paventes
Dardanidas tumidosque olim, dum blanda faveret
Littoribus levis aura suis Aquilone secundo,
Terruit ancipiti discurrens fama tumultu.
Nec furor ille gravis, nec multo parta cruore
485Laus tibi, sed profugos depellens sedibus hostes
Victor in egregia mansisti debitus urbe.
Hoc decus, ista tuis accessit prima triumphis
Gloria, et assumptis primum tibi contigit annis
Partus honor. iam vera dabant, ambage soluta,
490Carmina pii vates, iam res audita probabat
Argumenta patrum, nec iners tua fama iacebat
Incipiens maiora sequi. quid feceris istinc
Sit merces aliisque labor. nam rebus agendis
Sollicitum me cura vocat, iamque obiicit haustu
495Pierio lusisse satis. nec pectora tantum
Carminibus lassata novis tolerare laborem
Nostra valent, si clara tue primordia vite,
Et puerile decus, cecinique ab origine laudes
Hactenus. insanas alius nunc mente sorores
500Concipiat, vigiletque tuis studiosus in actis.
Tot restant et tanta novo dicenda relatu,
Magne, tibi, que post habitos tua facta triumphos
Clara micant, ut vix Stigii descriptor Averni,
Qui profugum Eneam patriis a sedibus olim
505Post Asie cineres, tot tempestatibus actum
Explicuit, Latieve tonans tuba maxima Rome,
Que socerum armavit genero, quique impia fratrum
Bella sub alterni discussit federe regni,
Possent digna tuis preconia reddere factis.
510Nunc michi, dum labens animus, dum iunior etas
Fessa iacet, metuitque oneri succumbere tanto,
Da veniam, vatique novo concede quietam
Saltem animi sedem. nam tu, licet arduus iste
Sit labor, in nostris semper venerabere metris.
515Iam ratis insano dudum lassata profundo
Vela trahit, visoque cupit requiescere portu.
Ante tamen quam se rapidis comprendat ab hamis
Anchora, quam flave puppem subducat arene,
Hospitis accessu, dubitat cui tuta residat,
520Quo duce magnificos adeat secura penates,
Nec remis male fisa suis in littore demens
Hereat, aut mediis pereat neglecta procellis,
Quis tibi nunc, Palinure timens, cum tecta subibis,
Occurret, cui tensa dabis iam digna reponi
525Carbasa, cui puppem, defessaque brachia, teque
Commendare putas, cuius sperata favore
Premia digna feres? illum securus adito,
Quem virtus experta iuvat, quem ditat honestis
Moribus ingenioque pari moderamine Pallas.
530Ille tibi pius hospes erit, teque impiger aula
Magnanimi componet heri, fameque petitum
Nomen, et emeriti pignus dabit ille laboris.
Tu modo, cui vatum restat tutella piorum,
Inclite Mecenas, animi fiducia nostri,
535Suscipe et hospitio non dedignare, peracti
Dux operis, signare viam, qua Ferretus auctor
Invidiosus agat placidam sine nube quietem.