1.
Spargite aquam, date thura focis; lugubria ad arasVerba sonent, miseris verba ferenda modis.
Tristior et Lemures cantus iuvat, et iuvat ipsa
Naenia funereis emodulata sonis.
5Pax vobis, tenues umbrae, requiesque sepultis,
Sit dolor et nullus, nullaque cura sitis,
Perpetuae sint et noctes somnique perennes;
O felix, sopor hic cui venit ante diem.
Aeternum dormite, umbrae, aeternumque silete;
10Sit sopor aeternus, perpetuumque vale.
Tu vero cape et haec obitus solatia, Petre
Compater, a tenebris obsite cymmeriis,
Quod non opus est medico, non auspice nummo,
Quodque opera dives nullius ipse egeas.
15Aeternum sine me, et mecum post ipse valeto,
Compater, antiquis annumerande viris.
2. tumulus Luciae Pontanae filiae. | Pontanus pater ad sepulcrum queritur
Liquisti patrem in tenebris, mea Lucia, postquamE luce in tenebras, filia, rapta mihi es.
Sed neque in tenebras rapta es; quin ipsa tenebras
Liquisti, et medio lucida sole micas.
5Coelo te natam aspicio: num nata parentem
Aspicis? An fingit haec sibi vana pater?
Solamen mortis miserae te, nata, sepulcrum
Hoc tegit; haud cineri sensus inesse potest;
Siqua tamen de te superat pars, nata, fatere
10Felicem quod te prima iuventa rapit.
At nos in tenebris vitam luctuque trahemus:
Hoc pretium patri, filia, quod genui.
3. Hadriana mater queritur | ad Luciae filiae tumulum
Nata, cape hos calathos depexae et munera lanae,Cum lana et calathis accipe et has lacrimas;
Nata, et acus et fila cape et cape linea texta,
Cumque his atque illis accipe et has lacrimas;
5Nata, colum fusosque cape et simul indita lina,
Cumque colo et fusis accipe et has lacrimas;
Nata, cape has et bracteolas, haec aurea dona,
Cumque his atque illis accipe et has lacrimas,
Accipe et hos crines atque haec tibi munera grata,
10Flabellum et tenues accipe forficulas;
Accipe et hos crines, cumque his et scrinia et aureos
Accipe verticulos, accipe gemmeolos;
Accipe et hos crines, cumque his bombycina testa
Et zonam, et pictum hoc accipe reticulum;
15Accipe, nata, meos crines lacrimasque meosque
Exspecta et cineres, Lucia, et inferias.
4. tumulus Violantis puellae. | Viator et Genius colloquuntur
1 Quaenam hic virgo iacet?2 Cuius de funere moerens
Fregit Amor pharetram dissecuitque genas.
3 Quis comes in tumulo est?
4 Lusus, veneresque, iocique.
5 Quis tam demisso qui madet ore?
6 Decor.
7 5Quod nomen?
8 Violantis.
9 Origo nominis unde est?
10 Surgebant violae fixit ubi illa pedem.
11 Immanem Lachesin, quod nunc rapis. Heu brevis est flos,
Quem neque ros posthac, lympha nec ulla riget.
5. tumulus Elisiae Agnesiae. | Ariadna filia exequias solvit
Quae potui lacrimans persolvi funera, mater,Et tibi, quae nollem, filia dona dedi.
Nam tecum, quamvis primo cum flore iuventae,
Optarim cineres contumulasse meos;
5Sed vetuere deae, natura saevior illis,
Et proprio quod non ense iacere licet.
Haec Ariadna tibi solvit cum coniuge grato:
Aeternum ac felix, mater Elisa, vale.
6. tumulus Leonardae Pontanae aviae maternae. | Viator et Manes colloquuntur
12 Dii manes, salvete; an quas hic conditis umbras?13 Salve, hospes; sanctam condimus hic animam.
Quis titulus?
14 Leonarda iacet Pontana sepulcro,
Post centum ac denas conditur hic segetes.
15 5Custodes quis vos statuit?
16 Probitasque pudorque.
17 Constituit tumulos an dea?
18 Constituit.
Relligio tumulos statuit; iuvere puellae
Pierides, quoniam cura nepotis erat.
Tu requiem cineri optato, sic fata quiescant
10Et tua. Visne aliud?
19 Iamque valete, abeo.
7. tumulus Nellae materterae. | Pontanus loquitur
Nec patria profugus puer exutusque bonorum,Nella, tibi aut tumulos aut pia iusta dedi,
Nec pro blanditiis lacrimas, pro munere vitae
Mortis dona tuo persolvi cineri.
5Nella, vel affectus matris, vel munus obibas,
Nella, mihi nutrix, Nellaque mater eras.
Nunc procul a patria senior iam dona feretri
Et iusta et cineri debita persolvo:
Aeternum mihi, Nella, vale, ac requiesce sepulcro,
10Et valeant cineres, et mihi mater, have.
8. tumulus Caeciliae aviae paternae. | Pontanus loquitur
Pax umbrae requiesque urnae, quae contegit umbram.Thura adolete, sacri spargite fontis aquam.
Salve, avia, aeternumque vale, cape grata nepotis
Munera, nec lacrimas sperne nec inferias.
5Caecilia, et tibi sit tellus levis et fluat urna
Ambrosia, ambrosius stillet et usque liquor,
Et tibi perpetuum spiret ver, servet et urnam,
Quam tu servasti cum pietate, fides.
9. tumulus Turpiliae puellae
Casta fuit, formosa fuit comisque puella;Turpiliae verum nomina iniqua tulit.
Moribus ornavit nomen raroque pudore,
Cum fuerit thalami candor honosque tori.
10. tumulus Corvinae morosae foeminae
Hic posita est Corvina suo attumulata marito,In tumulo et thalamo litigiosa cohors.
Anne cohors, ubi vir iaceat cum coniuge solus,
Ille suae consors coniugis, illa sui?
5Dum clamant dumque inclamant dum stridet uterque,
Hic boat, illa hululat, fit tibi plena cohors.
Iam strepitant; irata cohors iam currit ad arma;
Clamor ad astra volat, telaque trunca sonant.
Non litem, sed bella putes. Iam fragmina tundunt
10Marmora, iam tumulo saxa rotata crepant;
Heu, clamat Corvina, gemit percussus Homaster:
"Paeona de stygiis, ite, ciete vadis."
Sed nec Paeone opus; docti sua vulnera curent.
Vos fomenta piis fundite pro lacrimis.
11. tumulus Cerberi hominis furacissimi
Cerberus hic situs est, latrat sed ad hostia nullus;Scilicet inditio ne sit, id ipse timet.
Fur erat et furtis vitam ducebat; at illum
Devorat in tenebris improba turba canum.
5Umbra petit manes, quam Cerberus ore trifauci
Devorat, haud stygias passus inire domos.
Furibus haec poena est: furti reus hostia Ditis
Non intret, rabido praeda sit ille cani.
12. tumulus Miellae puellae in adulterio occisae
Heu, quid amor, malecastus amor, quid crimina possint,Ipsa manu doceo caesa Miella viri.
Haerebam misera in gremio malesaucia amantis,
Et mea languentis presserat ora sopor:
5Irrumpit gladio coniux. Heu victa sopore
Vix sensi armatas in mea fata manus.
Eiectam furtim, exequiis bustoque carentem
Tristis in ignota condidit hospes humo;
Tabueram. Intestata diu nec crimina passus,
10Hymen immundas excit in ossa sues.
Eruor infelix, populi nota, dedecus urbis,
Meque trahunt rabidae per loca tetra ferae;
Quaeque Miella fui, nomen sum nacta Suillae.
Disce, puella, tuo casta manere toro.
13. tumulus hominis mendici
Nulla mihi vivo domus, at nunc certa sepulto est;Vitaque paupertas, mors mihi divitiae.
Vita mihi exilium, requies at certa sepulcrum;
Nudus eram vivus, mortuus ipse tegor.
14. tumulus Violinae puellae. ipsa loquitur
Prata mihi tumulum praebent violaeque sepulcrumFronde tegunt: mirum si Violina vocer?
Non mihi thure opus est aut nardo aut arabe myrra:
Myrra mihi et nardus thuraque sunt violae.
15. tumulus Urbanae puellae male sepultae. | ipsa queritur
Rure quidem iaceo, cum sit mihi nomen ab urbe;Nec titulus, nec sunt nomina vera mihi.
Poena mihi est tumulus, poena est rurale sepulcrum,
Quaeque quies aliis, est mihi supplicium.
5Pro viola porrum, pro thure atque arabe costo
Cepa datur, cepis obsita semper humus;
Meque sues, meque et verres vexantque capellae,
Inquinat et tumulos ingluviosus anas.
In primis me turbat anus, quae carmine longo
10Evocat et manes, evocat atque Erebum.
Vos alio cineres, alio traducite nostros,
Quaeque Urbana fui, rustica ne iaceam.
16. tumulus Scanderebaei hominis bibacissimi. | Genius et Viator colloquuntur
20 Funde urnam ad tumulos, funde et vinalia testa:Ebrius hic nunquam, sobrius hic neutiquam,
Ebrius hic semper, semper quoque sobrius idem.
21 Dic mihi quisnam hic sit.
22 Scanderebaeus erat.
17. tumulus trium grammaticorum. | Pontanus ipse loquitur
Paschalis iacet hic, docuit qui grammata, mequeInstituit puerum nescius insciolum.
Melcior huic successit ineptus, et inde Cataldus:
Tris hos vix unus ferre potest tumulus.
5Ille valet pugnis, ast alter robore luctae,
Hic clamore grues vicerit atque anates.
Ite procul, Musae, puerum me quae nequistis,
His a grammaticis nestoreum eripite.
18. tumulus felicis hominis mercatoris
Felix hic iaceo, male felix, quem neque coniuxNec natus sepelit nec soror aut genitrix,
Non pater aut frater. Rapidae excerpsere volucres,
Praedaque sum cupidis, heu, data vulturiis.
5Dum variis inhio lucris, fora multa frequento,
Et vitam et partas eripit hostis opes.
Linquor praeda avibus; nullum tegit ossa sepulcrum:
Sola per ignotos umbra vagatur agros,
Donec me tumulo pastor donavit, et alno:
10"Infelix, scripsit, hac requiescit humo."
Felix cum fuerim, nunquam post fata quievi,
Infelix donec scriberer in tumulo.
19. tumulus Petri compatris iucundissimi poetae. | ipse et Viator colloquuntur
23 Dic tumulo pia verba; feres pretium; iacet hic, quiNec sensit lites iurgiave ulla domi.
24 Macte vir ingenio, spiret ver, floreat urna,
Dent pacem et cineri numina: da pretium.
25 5Do pretium: fuge vincla tori, fuge iura mariti;
Non tibi erunt lites iurgiave ulla domi.
26 Ducta est, coniugium subii: succurre marito.
27 Ducta est Parthenope si tibi, vive Senis.
28 Macte, iterum tibi ver spiret, tibi floreat urna,
10Et pascant manes attica mella tuos.
29 Compater hanc legem statuit: connubia vita;
Connubiis nanque est addita rixa comes.
20. tumulus Iacobi Pontani patris Ioviani Pontani
In tumulo situs est vatis pater; hoc satis esset;Sed pater ipse suis laudibus auctus erat,
Cui gentilis honor, cui linguae ornatus et oris,
Atque togae, atque hastae, cui vel utrunque decus.
5Non est quod tumulo exoptes; coelum ille petivit;
Sed venerare piis ossa reposta locis.
Ante diem rapuit Iacobum mors. Filius illi
Infans quae nequiit, dat modo iusta senex.
21. tumulus Penthesileae sororis. | Pontanus frater loquitur
Septennem te fata, soror, rapuere parenti,Dum tener in cunis hubere matris alor.
Non sensi tua fata; tamen consueta petebam
Oscula, consuetos blanda per ora modos.
5Saepe sinum, dulcisque iocos, tenerosque cachinnos,
Et vultum, et gratis illita verba sonis,
Saepe etiam lacrimis, quod abes, et voce querebar,
In somnis etiam saepe petita mihi;
Et risi, quod ades, flevi, quod abire parabas,
10Huberaque ex ipso reppulit ore dolor.
Senserat hoc nutrix; fingit vocem ipsa sororis:
Admovi repetens hubera ad ora mihi.
Hoc potui, soror, in cunis praestare sepultae;
Nunc titulum et lacrimas verbaque fratris habe.
15Sparge, puer, viola tumulum, diffundite nardum,
Fumet odorato myrraque thusque rogo;
Accipeque et lacrimas fratris, soror, accipe questus,
Atque etiam, atque etiam, Penthesilea, vale.
22. tumulus Christianae matris. | Pontanus filius ad illius sepulcrum
Optabunt tibi, Christiana, MusaeAd bustum bene, nec mihi negabunt
Ad matris tumulos adesse flenti.
Has lactis pretium tibi quotannis
5Ex voto lacrimas, parens, dicamus;
Hos questus tibi pro labore et aestu,
Pro puerperii damus dolore,
Pro casta simul institutione,
Pro linguae studiis, bonique cultu,
10Et desiderium tui perenne
Et suspiria pectoris vovemus
Cum luctu, gemitu, dolore et aestu.
Nec Musae numeros negant querenti.
Quod vivis bene, quod deos vereris,
15Quod castum colis et probas modesta,
Hinc te pierides puellae amarunt,
Amavit dea virginum magistra,
Atque hinc te ad socios choros vocarunt,
Inter quos agis et beata ludis.
23. Pontanus filius ad feretrum Christianae matris
Has te ego ad inferias, mater, voco: tu mea, mater,Accipe cum fletu munera mista suo.
Te natus vocat ad feretrum: tu munera nati
Accipe et has lacrimas, accipe et hos gemitus.
5Quid natum, mater, fraudas spe? Nec mihi flenti
Eximis aut lacrimas, eximis aut gemitus?
O dulces matris vultus, o mollia corda:
Mater adest, matrem iam peto, iam teneo,
Iam ridet nato mater, iam brachia tendit,
10Iam teneo amplexus, ipse ego iam teneor.
Heu, natum mater, natum fugit immemor; heu, nil
Ipsi nisi manes et levis umbra sumus.
24. tumulus Ariadnae Saxonae Neapolitanae. | Viator, Genius et Hyacinthus colloquuntur
30 Unde rosae ad tumulos, unde haec violaria? NumquidHi tumuli et violas et peperere rosas?
31 Ver tribuit sua iura, simul tribuere Napaeae
Huic cineri; hinc violas, hinc peperere rosas;
5Ipsae et acidalio Charites de fonte liquorem,
Ipsa et acidalio rorat ab amne Venus.
Hinc violae florent, hinc roscida lilia canent,
Hinc tener ipse tuo flore, Hyacinthe, nites;
Et nitet et queritur moerenti flore Hyacinthus
10Suspiratque novo iure dolore puer.
En audis? Miseranda volant suspiria, et hudis
E foliis sese flebilis aura ciet.
32 Formosae quondam dominae mihi cura vacabat;
Hinc mihi tuta aestas, hinc mihi mitis hiems.
15Me dominae faciles digiti studiumque colebant;
Ver mihi sic semper, rosque perennis erat.
Extinctam flerunt nymphae, Venus aurea questa est,
Terque comam vellit, ter scidit ipsa genas;
Inde mihi et nitidus cecidit flos, et mihi tristis
20Venit hiems, periit qui fuit ante nitor.
33 Felices tumuli, cinis at felicior. En tu
Dic, puer: unde novus, qui tibi venit, honos?
34 Arebam dominae interitu, sed coniuge adempta
Vir mihi de lacrimis subvenit usque suis;
25Hic tumulo ex oculis rorem diffundit amicum,
Hic cinerem ex oculis himbre fluente rigat.
Hinc redeo in florem, flos hinc ad busta resurgit,
Scribitur et foliis nota querela meis.
35 Felices tumuli, cinis at felicior. Heu, quae
30Sors dominam eripuit, moeste Hyacinthe, tibi?
36 Invidia eripuit dominam. Lucrinide in unda
Dum lavat et calidis nuda fovetur aquis,
Obstupuit forma nymphae Misenia, et atro
Invidia infestas felle venenat aquas.
35Hinc rapta est. Flevere deae, lacrimisque dolorem
Testatae; ad tumulos inde perennis honos;
E lacrimis violae, lacrimisque rosaria vernant,
Et mihi de lacrimis hic quoque crevit honor.
37 Usque fluant lacrimaeque tibi violisque rosisque,
40Umbraque flebilibus usque rigetur aquis:
Dic, age, de lacrimis sate flos, dic, o puer alte
De lacrimis, titulum dulceque nomen herae.
38 Illa tori bene fida comes custosque pudici,
Cuique et acus placuit, cui placuere coli,
45Quaeque focum castosque lares curavit, et arae
Et thura et lacrimas et pia serta dedit,
In prolem studiosa parens et amabilis, uni
Quae studuit caro casta placere viro,
Hic posita est Ariadna. Rosae violaeque nitescant
50Qua posita, et lacrimis hic mihi surgat honos.
39 Urna crocum dominae fundat, distillet amomum
Ad tumulum, et cineri spica cilissa fluat.
25. Pontanus coniux ad tumulum Ariadnae Saxonae uxoris
Quas tibi ego inferias, coniux, quae munera solvam,Cum lacrimae et gemitus verbaque destituant?
Pro veteri tamen officio, pro munere lecti
Annua lustrato dona feram tumulo:
5Thura, puer, laticesque sacros. Tu verba, sacerdos,
Dic bona, et aeternos rite precare deos.
Rite sacras adolete faces. Mihi mortua vivis,
Uxor, et in nostro conderis ipsa sinu,
(Viva mihi ante oculos illa obversatur imago)
10Et mecum lusus deliciasque facis,
Viva domum cultosque lares remque ordine curas,
Viva, Ariadna, domi es, viva, Ariadna, toro es,
Mecum perque hortos et culta vireta vagaris,
Et mecum noctes, mecum agis ipsa dies.
15Sic mihi viva vales, sic est mihi grata senectus,
Ut tua mors lasso vita sit ipsa seni.
Haec ipse ad feretrum; at tecum mens ipsa moratur,
Tecum post paucos laeta futura dies.
Interea cape et haec miserae solatia mortis,
20Atque in perpetuum, fleta Ariadna, vale.
26. tumulus Lucii Francisci filii. | Pontanus pater queritur
Has aras pater ipse deo templumque parabam,In quo, nate, meos contegeres cineres.
Heu, fati vis laeva et lex variabilis aevi;
Nam pater ipse tuos, nate, struo tumulos.
5Inferias puero senior, natoque sepulcrum
Pono parens: heu, quid sidera dura parant.
Sed quodcunque parant, breve sit, nanque optima vitae
Pars exacta mihi est, caetera funus erit.
Hoc tibi pro tabulis statuo pater, ipse dolorum
10Haeres: tu tumulos pro patrimonio habe.
27. Lucio Francisco filio Pontanus | pater inferias solvit
Has, Luci, tibi et inferias tibi et annua solvo,Annua vota piis, hei mihi, cum lacrimis,
Haec, Luci, tibi et ad tumulos positumque feretrum
Dona pater multis perluo cum lacrimis.
5Haec dona inferiasque, heu heu, hunc nate capillum
Incanamque comam accipe et has lacrimas;
His lacrimis, his te inferiis, hoc munere condo.
Nate, vale aeternum, o et valeant tumuli;
Quin et hient tumuli, et tellus hiet, et tibi meme
10Reddat, et una duos urna tegat cineres.
28. tumulus Isoldae matronae foecundissimae
Felix prole sua felixque nepotibus urnaHac Isolda iacet clara puerperiis,
Quam nati nataeque, cohors numerosa nepotum,
Imposuit feretro, condidit in tumulo.
5Inscribi hoc iussit busto: "Mea funera curent
Quae mea deque meis viscera visceribus."
Quadraginta igitur strato imposuere feretro,
Flet reliqua ad notum turba minuta rogum.
29. tumulus Barcae ancillae. ipsa loquitur
Pathma mihi in patria nomen tellure, IoannaHic fuerat, mauro Barca vocata seni;
Servivi mauro, ingenuam me patria vidit,
Hic domini laribus ius vel herile dedi.
5Munditiis placui dominae fusoque fideque,
Demerui dominum sedulitate mea,
Nec Musis non cara fui; me carmine Musae
Donarunt, tumulo qui mihi venit honos.
Dulcis hero, dulcisque et herae, Charitum quoque cura
10Et cura Aonidum scita Ioanna fui.
Ipsa manu dominae feretro composta supremas
Excepi lacrimas, quas mihi fudit herus;
Quemque sinu tenerum fovi, cui garrula lusi
Ad cunas, locat hac natus herilis humo.
15Ille mihi inferias, ille et funebria solvit,
Digne parens nato, digne parente puer.
Terra mihi, sit at aura levis natoque patrique,
Sis memor et Barcae, sis, mea dulcis hera.
30. tumulus Lucilii Pontani. | vixit dies quinquaginta. | Praefica loquitur, puellae respondent
40 Infanti lacrimam ad tumulos floremque, puellae,Spargite, nam et vestro est dignus honore rogus.
41 En flores, nardum ad tumulos balanumque liquamus;
Ipsa etiam lacrimae sponte per ora fluunt.
42 5Nil infans ore infanti vix vagit; at ipsae
Munera vestra piis sedulae obite modis.
43 Lucili, tibi lux nomen dedit et dedit ipsa
Mater Stella tibi, stellaque luxque simul;
Eripuit nox atra, nigrae eripuere tenebrae.
10Vixisti vix quot litera prima notat.
Hosne dies? Breve tamne tibi lux fulxit? Et aurae
Maternum in nimbis sic tenuere iubar?
Infelix fatum, puer heu male felix; heu, qui
Nec puer es, nec lux; nec, nisi inane, quid es?
44 15Sit vobis ver perpetuum ac sine nube, puellae;
Lucilii et cineri spiret inustus odor.
31. tumulus infantuli vagientis. | Viator et Genius colloquuntur
45 Mira fides, tumulo vagit puer. Ecqua sub urnaUmbra gemit? Miseris en gemit umbra modis.
Praesidet huic tumulo quisnam geniusve deusve?
Unde haec tam querulo vox geminata sono?
46 5Hic infans iacet Umbrenus, miserabilis infans,
Vivit morte sua, crimine matris obit.
Haec urso assuescens, urso fit mater. Ibidem
Morte obita. Mortem poena secuta sua est,
Ut puer in tumulo vivat, petat improba mater
10Ut Styga, et hinc stygias nocte reportet aquas,
Quis puerum in tumulo pascat. Vagitus hic inde est;
Poena obitus matri, vita quidem puero.
32. tumulus Varianae puellae. | Carbo solvit inferias
Hos habet infelix tumulos Variana, nec ulliIuncta toro, nulli iuncta puella viro.
Ut posita est loculis, miseri post funus amantes
Munera cum lacrimis multa dedere suis;
5Primus et e cunctis Carbo moestissimus illi
Constituitque aras et stata sacra facit,
Condidit et loculis manes, lavitque sepulcrum
De lacrimis: lacrimae tristia busta rigant.
"Nova dies aderat; florent ad marmora thymbrae,
10Thymbra tegit tumulos, marmora thymbra tegit,
Conveniunt et apes, et mella liquentia carpunt;
Dictaque Thymbrea est, quae Variana fuit."
Haec tibi Carbo tuus, Thymbrea; hinc mella sepulcro
Lecta legunt et apes, hinc tibi et illa fluunt.
33. tumulus Neaerae puellae. | Petrus Summontius celebrat exequias
Hos cineres brevis urna (at non leve nomen in urnaScribitur: hic posita est pulcra Neaera) tegit.
Ah, crudele genus divorum: hic pulcra Neaera
Est posita? Hos cineres et brevis urna tegit?
5At non urna brevis tegit, aut leve nomen in urna est;
Quam Charites servant Pieridesque deae,
Illam Petrus amat Summontius, hicque Neaeram
Plorat et ad tumulos, sertaque dat tumulis.
Ast Petrum Charitesque colunt Musaeque tuentur;
10Inde nec urna brevis, nec leve pondus habet.
Sis felix, longumque vale, dis grata Neaera,
Et tibi defunctae crescat amantis amor.
34. tumulus Laurae Arceliae | uxoris Antonii Panhormitae
Elisiae nunc te valles et opaca vireta,Elisius nunc te, Laura, recessus habet,
Nunc interque hederas interque virentia serta
Coniugis optato, Laura, fovere sinu.
5Ille canit: tua ab ore viri dum lumina pendent,
Interea elisius spicula tergit Amor,
Quis castas iterum figit sub corda puellas
Et renovat fidi vincula coniugii,
Quis rursum Evadne, rursum quoque Penelopea,
10Et rursum veteres sentit Elisa faces.
Gaude, Laura, tuo rursum coniuncta marito,
Tuque, marite, novam gaude et inire fidem.
Antoni elisiae celebrant hymenaeon et aurae,
Et Laurae castos florida prata toros.
15Vivite, felices umbrae, thalamoque iugali
Laeta agite, et parili munera obite fide.
35. tumulus Lunae puellae. ipsa loquitur
Ne me, ne, rogo, terra tegat; sinito aera apertum,Degravet et cineres tegula nulla meos;
In lauri hic tantum titulus sit cortice: "Luna
Hinc abii ad superos; non mihi terra placet."
5Manibus et Lunae pateat coelum, ossaque et artus
Condas sub tacito tu, Charitaee, sinu.
36. tumulus Eupleae puellae naufragae. | ipsa queritur, Vates respondet
47 Hic Euplea vagor tumulo sine; me maris undaEiicit, et sedes, hei mihi, terra negat.
Nunc misera affligor scopulis, nunc obruor alga,
Nec recipit tellus, nec mare, nec scopuli.
5Aere iactamur, rapidis iactamur ab auris,
Nec mihi sunt sedes, nec loca certa mihi;
Nulla quies umbrae miserae nullusque receptus,
Non nebulae, non me nubila nigra tegunt.
Iactor in incertum, fessis Euplea carinis
10Explosa et nautis. Hei, mihi quid reliquum?
48 Sit modus, o Euplea. Tuus te portus et ipsum
Accipiet litus terraque amica, tibi
Et dabit inferias coniux cineremque piabit,
Et cineri et tumulo debita persolvet.
15Interea tibi dant lacrimas, Euplea, carinae,
Litoraque ipsa suis moesta sonant numeris,
Flebileque ad tumulum vates canit, et tibi carmen
Dedicat. O felix umbra et amica, vale.
37. tumulus Purae matronae. ipsa loquitur
Ne manes, ne terra tegat; sinite umbra vagetur.Nostra quidem certum non habet umbra locum,
Non sedes mihi certa. Dies noctesque vagamur;
Exilio requies nec datur ulla meo.
5Ipse error mihi poena, viros quod tempore in uno
Et colui una duos, extuli et una duos.
De me igitur servare fidem ac retinere pudorem,
Atque unum de me discite inire torum.
Nomen erat mihi Pura; heu, quod nec pura, nec insons
10Vixi. Nunc vitae crimina morte luo.
38. tumulus Veronillae puellae. ipsa loquitur
Salva tibi sit ut urna, precor, quae ad flumina pergis;Tu vero, ut mihi sit urna, precare, levis.
Siste; mora est brevis; hoc lege: "Veronilla, quiesce,
Manibus et bene sit, et bene sit cineri."
5Mutua sed faciam: bene sit tibi, sit bene natis,
Sit quoque cum placido lis tibi nulla viro.
39. tumulus Sanctiae puellae Neapolitanae. | ipsa virum suum pictorem alloquitur
Quod vitam sine me, coniux, invitus agebas,In lucem ipse artis munere restituis;
Sic tibi nec sine me vita est ingrata futura,
Nec mors, quam fuerat, tam sit acerba mihi.
5Sed neque me ad lusus aut oscula grata vocabis,
Mutua neve etiam verba referre putes;
Nam corpus pictura refert, non corporis usum,
Atque haec nunc vates, Sanctia non loquitur.
40. tumulus Castae matronae parum pudicae
Casta viros habuit septem, quos extulit omnes:Hoc aegre est, quod non extulerit totidem.
In tumulo scribi hoc volui, quod nomine Casta,
Nunquam casta viri manserit in thalamo.
41. tumulus Francisci Hauriae Stabiani | probi ac literati adulescentis
Manibus hoc sacrum est; manes ne laede, viator,Sed terram cineri, quaeso, precare levem.
Hauria Franciscus iacet hic, iacet ipsa voluptas,
Deliciasque orbis invida claudit humus.
5Heu fatis invise puer, fallaxque parentis
Spes, et germanae cura dolorque tuae;
Tune puer, miserae subito tam erepte parenti,
Heu nimium misero mors properata tibi est.
Quod si certa suas referunt post semina messes,
10Nimirum haec casiam thuraque terra dabit.
42. tumulus Milvii hominis rusticani
Falco pater mihi, Corvus avus, materque Columba,Pica avia est; quid plus? Milvius ipse vocor.
Ne ne sarcophago condas, sit in arbore bustum;
Nidus sit tumulus, nidor et ipse iuvat.
43. tumulus infantuli innominati
Nascitur hic obiitque simul, simul ipse sepultus:Vita obitusque simul, nomen at unde habeat?
44. tumulus Focillae puellae
Frigidulo iaceo in thalamo, licet ipsa Focilla,Ligna nec extincto est qui ferat ulla foco.
45. tumulus Gallae sterilis foeminae
Galla fui, Gallo coniux bene iuncta marito;Verum nec pullos, ova nec ulla dedi.
46. tumulus Hyae inertissimi hominis
Nunquam vixit Hyas, sed Hyas hoc conditur antro:Si vixit nunquam, mortuus est nec Hyas.
47. tumulus Erris nani
Et tumulus brevis est, titulus brevis, et breve nomen;Et iacet hic nanus, nanula testa tegit.
48. tumulus Hicthyphagi
Pro tumulo scopulus, pars est mihi funeris alga,In remo titulus: "Hic riget Hicthyphagus."
49. tumulus Aganippi equi. | ipse stellificatus loquitur
Et mihi Pegasides favere, et me quoque coeloIllustrat stellis Pegasus ipse suis:
Pegasides meritum referunt in vatis honorem,
Quem vexi et totiens restitui incolumem;
5Pegasus hospitio recipit, quod et Aona siccum
Vatis ope et largis ipse replevit aquis.
Hinc simul et vescor divino gramine, et una
Ambrosiae extinguo rore fluente sitim;
Inde etiam Charites nomen fecere Aganippo,
10Et tumuli et coeli dignus habetur honos.
50. tumulus aviculae Liguris. Pontanus loquitur
Pro cavea e vitro tumulum cape, teque sepulcroHoc tege, perspicua conspicienda domo,
Hoc, ales mea, te tege; sic mihi mortua vives,
O Liguri. Hic tumulus sit tibi pro cavea;
5Pendeat e lauro tumulus, quem proxima myrtus
Vestiat intactis semper opaca comis.
Dum vitro spectanda nites et viva putaris,
Certatim volucres ad tua busta volant,
Et tibi nunc plaudunt pennis, nunc voce liquenti
10Cantabunt blando carmina blanda sono.
Hoc tibi funus erit, cineri sua dona volucres
Ista ferent. Liguris semper amata, vale.
51. deploratio Sturni. Pontanus queritur
Cantabas mecum ad citharam, dulcisque querelasFingebas vario garrulus ipse sono,
Fingebas et me variantem carmina plectro,
Ore tuo et noster saepe recurrit amor.
5Ipse tibi numeros monstro, numerumque recenses;
Ipse tibi carmen, carmen et ipse refers.
Saepe etiam rostro invitas, pungisque tacentem,
Praecinis et querulos, quos sequar ipse, modos.
Invidit mihi te nigri Iovis invida coniux,
10Quae laetum nobis nil sinit esse diu,
Nil tenerum, nil dulce diu. Bone sturne, bone ales
Lenis avis, bellum quid queat esse diu?
Ah desiderium, ac lacrimas quas, sturne, relinquis,
Ipse diu luctus, ipse future dolor.
15At contra elisium per te nemus et pia vernant
Arva, sonant cantu prata canora tuo,
Ac tenebrosum iter horrenda et via tristis Averni
Sentit nescio quid gutture dulce tuo.
Tu modo, cum remeant nocturna ad somnia manes,
20Nocturnis venias manibus ipse comes,
Et mecum in somnis dulces meditare querelas
Ad citharam, et solitos perstrepe in aure sonos.
52. tumulus vocis amatoriae. | Vox ipsa et Viator colloquuntur
49 Claudite me in tumulo.50 Quaenam es?
51 Vox.
52 Cuia es?
53 Amantis.
54 Quid clamas?
55 Heu heu.
56 Dic, age: cur geminas?
57 Bis quoniam periit mihi Luna.
58 Et quaenam ea Luna est?
59 Una quidem Phoebi est, una soror Charitum.
60 5Quonam abiit periitque simul? Quid utranque gravaris?
61 Utraque nam periit; illaque et illa gravat.
Quae Phoebi, ad superos abiit; Chariteia ad amnes
Hesperiae; haec atque haec, hei, mihi bis periit.
62 Utraque num est eadem?
63 Una est et simul utraque et ambae.
64 10Unane cum periit, num periere duae?
65 Quin eadem Luna est, eadem simul utraque et ambae:
Unaque bis periit, utraque cum periit.
66 Cur nec amans petit et coelum et petit aequor? It ipse
Ad Styga quaesitum; perdita Styx recipit.
15Placabit manes cantu victorque redibit,
Lunaque erit terris reddita, Luna mari.
Cur tumulo cupis ipsa tegi?
67 Ne sentiar; ipsa
Ne fuga sit coelo cognita neve mari,
Ne se aether praedae accingat, neu pontus ad arma,
20Lunaque sit pelago praeda, sit ipsa polo.
68 Ne doleas, mea vox, taceas; tibi consule, nostro et
Conde sinu: hoc pectus urna erit, hoc tumulus.
53. Lyra Orphei auxilium implorat a nympha
"Nympha, tene, o age nympha, tene: meme rapit unda;Nympha, tene, o meme, candida nympha, iuva."
"Quid quereris? Quid et ipsa times?" "Timeoque querorque
Bistonides matres bistonidesque nurus.
5Orphea diripuere, lyram iecere per undas,
Meque vehunt amnes, me maris unda vehit.
Illa ego, proceras summis e montibus ornos
Quae traxi et rigidas post mea plectra feras,
Quae potui stygium cantu mollire tyrannum,
10Tristificum flectens in mea vota canem,
Illa ego threicias fugio miseranda cohortes.
Me, dea, me tacito, meme, age, conde sinu.
En properant; dumque ipsa loquor, me fila relinquunt,
Plectra cadunt: o meme pectore conde tuo."
15Illa querebatur, Thressae properare cohortes;
Nec mora, quae fuerat iam lyra, factus olor.
Excita nam lacrimis nati properabat ad Hebrum,
Flebat et attonito Calliopea gradu,
Utque lyram et chordas vidit sine honore fluentes:
20"Me miseram, haec nati sunt monumenta mei;
Iupiter, exclamat, misero succurre nepoti,
Meme Amimallonidum, me petit ecce manus;
Haeccine avus pateris?" Vix haec: de flumine cygnus
Evolat, et niveus per vada cantat olor.
25Forma petit coelum, coelo micat aurea; plectrum
Mansit humi, mater quod studiosa legit,
Condit et in templo, tituli simul addit honorem:
"Threiciae hic sita sunt plectra superba lyrae.
Parnasus tenet haec, casto Parnasus in antro
30Servat, et incolumi stant veneranda fide."
54. tumulus infantuli bis mortui et nunquam editi
Mortuus ipse bis, at nunquam editus, inferor urnae;Nam semel, extincta matre, quidem morior:
Mox utero matris caeso divellor, et infans
Rursum obeo. Infelix, nomine quod careo.
55. tumulus Thermionillae meretriculae
Hunc tumulum (siquis tumulum vocet hunc, ubi Nais,Silvicolis habitat Nais amata procis),
Hunc tumulum cultaeque nurus teneraeque puellae
Et multo veniens thure frequentat anus.
5Nai, doce causam, nam te pars tangit honoris.
Sic ego; sic roseo Naias ore refert:
"Docta lyra, docta et cantu, spectanda choreis,
Et praesignis acu Thermionilla fuit.
Hanc multi petiere et multos ipsa petivit,
10Ausa dare et cunctis, ausa rogare prior.
Cui pretium sine honore fuit, primaque iuventa
Exegit gratis munus amoris amans;
Inde, ubi ruga genas laxaverat, advocat artes
Sedula et ignotas tentat inire vias.
15Munera dat, blandasque preces ad munera iungit,
Et precibus gratos adiicit apta modos.
Ante hanc indoctae iacuere ad vota puellae,
Et nulli motus, linguaque muta fuit;
Prima leves agitare nates, tremulumque movere
20Scit foemur et gratas continuare vices,
Et docet inter opus miscere ad gaudia rixas
Et querulum murmur verbaque digna iocis,
Oscula nunc repetita dare ac repetita referre,
Et nunc pugnaces opposuisse manus;
25Prima arabum molli de pectore fudit amomum,
Pestanam et cypria miscuit arte rosam,
Et levem erasa vellit lanugine pubem,
Ut nunc ars haec sit, qui rudis usus erat.
At postquam confecta situ, confecta senecta
30Tabuit, et nullum comperit arte locum,
Urbe procul licta, molles concessit in hortos,
Deliciasque petit, nude Priape, tuas.
Sacra deae multa cum relligione ministrat,
Et pleno felix pectore numen habet.
35Hanc adeunt, quaecumque optat vel amare recusat,
Atque redit votis utraque plena suis;
Ipsa velit, faciles educit carmine partus,
Foecundam et, sterilis quae fuit ante, facit;
Ipsa velit, saevas compellet amare novercas,
40Hippolyto partes sollicitante suas.
Longum est enumerare; Cytaeida vicit, et illam,
Quae potuit fratris spargere membra sui,
Quae potuit nautas in mille novare figuras:
Tantum illi carmen marsicaque haerba dedit.
45Hinc tumulum cultaeque nurus teneraeque puellae
Et multo veniens thure frequentat anus.
Ipsa ministeriis data sum comes, et mea certe
Nota fides; uni fidit et illa mihi.
Si meritum quaeras: utraque est accepta Priapo,
50Prostratae et pretium virginitatis habet."
56. tumulus Harmosynes puellae Neapolitanae
Harmosyne iacet hic. Fractos quos aspicis arcus,Et sparsos crines, atque sine igne faces:
Arcus fregit Amor, Charites sparsere capillos,
Extinxitque suas ipsa Erycina faces.
5Quae tumulo increvit laurus myrtique rosaeque,
Pieridum e lacrimis noveris esse satas.
Harmosyne extincta est, sensusque extinctus amandi;
Nemo amat, et numen desiit esse Venus.
Infelix, quid agas, vates? I, desere coetum,
10Et pete inhumanis lustra habitata feris,
Frange lyram, contemne deos, lucemque perosus
Noctem ama, et a somnis gaudia posce nigris.
57. tumulus Drusillae puellae formosissimae. | amans queritur
Tune etiam, Drusilla, iaces? Tene improba ClothoAbstulit? An dubitem numina et ipsa mori?
Tecum delitiae, tecum charitesque iocique,
Et decor, et cultus munditiaeque iacent.
5Blanditias charitesque omnes extinxit avarum
Funus, et ex ipso est funere inermis Amor.
Ocia Amor, Venus ocia agit: discedite, amantes,
Bella vacant iuvenum, libera corda vacant.
Sed nec bella vacant, nec Amor sua perdidit arma;
10Transtulit in superos tela facesque Venus.
Nunc superos, Drusilla, feris, nunc spicula mittis,
Tela oculis, oculis retia et ore paras.
Iuno Iovem, Cytherea tuum complectere Martem:
Coelum amat. An cessas, Drusula? Tende, feri:
15Iunonem spernet coniux, Dirceius Heben,
Ius tibi cedet Amor, cedet et arma Venus.
Iura dabis superis; superi tua iussa sequentur;
Ipsa sedes, vulgus sternitur ante pedes.
Sed nec iura dabis, nec dii tua iussa sequentur;
20Ipsa iaces, tellus et brevis ossa tegit.
Laetatur Iuno, cuius prece sedula Clotho
Sustulit. I, formae crede, puella, bonis.
58. tumulus Angellinae puellae Senensis. | Pontanus queritur alloquens amatores
Ne coelo idalium sidus, ne quaerite, amantes:Occidit, ipsa latet victa dolore Venus.
Lugent te, Angellina, deae, flet gratia, Amorque
Deseruit tristes tristis et ipse Senas,
5Extinxitque faces puer excussitque pharetram,
Et decor informes traxit in ore notas.
Mundiciae cultusque nigra sub veste feretro
Intulerant; deicit funera acerba pudor.
Ut posita est tumulo, Caiae planxere puellae,
10Abrupit flavas Blandia nympha comas.
Has inter Iunipra gravi superata dolore
Moesta silet: lacrimae pulcra per ora fluunt;
Ipsa lavat corpus lacrimis ungitque liquore,
Quem niger e lento palmite fundit Arabs;
15Ipsa vale extremum peragit dum, voce retenta
Concidit et visa est se quoque velle mori.
Dii factum aspexere; brevi nam tempore surgit
Iunipra e lacrimis, iuniper, orta tuis.
Mansit arabs odor in ligno, de cortice amaras
20Qui referat lacrimas: nunc quoque gutta cadit.
Qui sparsi crines tumulo iacuere sepultae,
Nunc vestit ramos horrida fronde coma.
Dis pietas, Iunipra, tua est accepta; sorori
Contingit per te nanque perennis honos.
59. tumulus Iacobi Solimaei medici Salernitani. | Musas invocat ad exequias
Quae liquidos Silari fontes quaeque arva SalerniIrrigua et doctis tecta habitata viris,
Quae lauros, nymphae aonides, peneida silvam,
Amphrysi et colitis nota in amore vada,
5Ne, Musae, ne, Pierides, dum condimus umbram,
Paeonio abnuite carmina vestra seni.
Non succi tibi defuerant, Solimaee, nec haerbae,
Quaeque docent Coi scripta probata viri;
Et tamen ut de plebe aliquis, de sorde togata,
10Occidis, et vili contumulare solo.
Ne nomen tamen intereat, quo fama supersit,
Accipe quae cineri sint monumenta tuo:
"Par Phoebo, par Phoebigenae atque Machaone maior
Et melior, tegitur hac Solimaeus humo."
60. Pontanus uxorem Ariadnam in somnis alloquitur
Nocte quidem, coniux, tecum vagor, et tua mecumUmbra venit; sic nox luxque diesque mihi est.
Luce autem sine te tenebris obversor, et ipse
Me sine sum; sic lux nox tenebraeque mihi est.
5O valeant luces, lateat sol; sic mihi, coniux,
Vives, sic moriar vivus et ipse tibi.
61. Pontanus uxorem salutat | et laurum in hortis ab illa olim satam
Cum lauru tibi crescit honos, tua nomina laurusServat; nam dextra crevit et illa tua.
Officium officio pensat gratissima laurus,
Quique fuit nymphae, nunc quoque sensus adest.
5Cum lauru mihi salve iterum, coniux mea, salve
Coniuge cum, laurus, fronde et honore pares;
Ite pares, nomenque una servate per aevum,
Et mihi frondenti serta parate coma.
62. tumulus Ioannis Ioviani Pontani. | Viator et Fama colloquuntur
69 Dic age, quid tumulos servas, dea?70 Nostra tuemur
Iura.
71 Deos cinerum num quoque cura tenet?
72 Haec mihi prima quidem cura est.
73 Quid concutis alas
Usque?
74 Fugo tenebras, quo vigeant tumuli.
75 5Quid sibi quae collo pendet tuba?
76 Nomen amico
Dat cineri; ad tumulos hac ego gesta cano.
77 Dic agedum, manes cuius hi?
78 Vatis; at urnam
Officio posuit docta Minerva suo.
Hos tumulos Iovianus habet; quae serta virescunt,
10Lecta suis manibus disposuere deae.
Sed manes ne quaere die: per amoena vagantur
Prata, sonat riguae sicubi murmur aquae;
Nymphae assunt, et adest dulcis Charis; aurea cantu
Fila movent; leni concinit aura sono.
15Nocte illum complexa fovet nitidissima coniux;
Fervet, et a nulla parte refrixit amor;
Haec illi comes in tenebris, quas vincit amoris
Lucida fax: gemina luce coruscat amor.
