previous next
văcŭus , a, um, adj. vaco,
I.empty, void, free, clear, devoid of, without something (freq. and class.; cf. inanis.)
I. In gen.
A. Lit., in material sense.
(α). Absol.: “spatium vacuum,Lucr. 1, 523; cf. id. 1, 394; 1, 509: “vacua castra,Caes. B. G. 7, 45: “perque domos Ditis vacuas et inania regna,Verg. A. 6, 269: “atria,id. ib. 7, 379; “2, 528: porticus,id. ib. 2, 761: “videntur Aëra per vacuum ferri,id. G. 3, 109: “Acerrae,unpeopled, id. ib. 2, 225: “Cumae,Juv. 3, 2: “Ulubrae,id. 10, 102: “agri,Verg. G. 2, 54: “aurae,id. A. 12, 592: “caelum,id. ib. 5, 515: “oppida, Auct. B. Afr. 9: aliquam partem aedium vacuam facere,Liv. 39, 14, 2: “aër,Hor. C. 1, 3, 34: “theatrum,id. Ep. 2, 2, 130: “aula,id. C. 4, 14, 36: “tabellae,Quint. 10, 3, 32: “numerus peditum in vicem prolapsorum equitum vacuos capientium ad pugnam equos,Liv. 44, 26, 3: “lectus,Prop. 2, 2, 1: Ov. M. 11, 471: “per vacuum locum inruperunt,Liv. 25, 3, 18: “manus,Quint. 11, 2, 42: “ossa vacuis exsucta medullis,Juv. 8, 90: si vacuo ventre mulier fuit, not pregnant (opp. plenus), Dig. 29, 2, 84: “vultus,without eyes, Sen. Oedip. 1012.—
(δ). With gen. (rare; mostly poet.): “ager aridus et frugum vacuus,Sall. J. 90, 1: “Romana urbs annonae,Mamert. Grat. Act. ad Julian. 14.—
b. Subst.: -cŭum , i, n., an empty space, an open or vacant place, a void, vacuity: “vacuum minus intus habere,Lucr. 1, 367: “in vacuum poterunt se extendere rami,Verg. G. 2, 287: “ne per vacuum incurreret hostis,Hor. S. 2, 1, 37: “libera per vacuum posui vestigia princeps,Hor. Ep. 1, 19, 21.—
B. Transf., free from, clear, devoid of, without.
(δ). With dat. of that for which room or a vacancy exists or is made: “Aruns Tarquinius et Tullia minor, prope continuatis funeribus cum domos vacuas novo matrimonio fecissent, junguntur,Liv. 1, 46, 9: “necato filio vacuam domum scelestis nuptiis fecisse,Sall. C. 15, 2: “quanto molimine circumspectemus vacuam Romanis vatibus aedem (Apollinis),Hor. Ep. 2, 2, 94.—Subst.: văcŭum , i, n., leisure: “aliquid invenire vacui,Quint. 10, 6, 1.—
II. In partic. (cf. vaco, II.).
A. Free from labor or occupation, without business, at leisure, clear, disengaged, unoccupied, idle: “quoniam vacui sumus, dicam,Cic. Leg. 1, 4, 13: “si es animo vacuo, expone nobis quod quaerimus ... hunc elegimus diem, cum te sciremus esse vacuum,id. Brut. 5, 20: “animus vacuus ac solutus,Cic. Verr. 1, 9, 26: “aures vacuae atque eruditae,Quint. 10, 1, 32: “aures,Hor. Ep. 1, 16, 26; Ov. M. 4, 41; 12, 56: “pedibus vacuis terere Porticum,id. A. A. 1, 491: “si quid vacui sub umbrā Lusimus,Hor. C. 1, 32, 1: “cetera, quae vacuas tenuissent carmine mentes,Verg. G. 3, 3: “ne vacuum esse me nunc ad narrandum credas,Ter. And. 4, 2, 23: “ut animum vacuum ad res difficiles scribendas afferam,Cic. Att. 12, 38, 3: “cum per tot menses vacuā civitate nemo controversiam fecerit,Liv. 3, 40, 10.—Sup.: “nec rursus jubeo, dum sit vacuissima quaeras,Ov. P. 3, 1, 141.—Poet., transf., of places in which to lounge or enjoy leisure, quiet, peaceful, undisturbed, etc.: “Tibur,Hor. Ep. 1, 7, 45: “Athenae,id. ib. 2, 2, 81: “tonsoris in umbrā,id. ib. 1, 7, 50 (cf.: “otiosa Neapolis,id. Epod. 5, 43).—Rarely of persons, free from care, calm, composed: “Rutilius animo vacuus,” i. e. careless, without apprehension, Sall. J. 52, 6: “haud animi vacuus,quiet, Stat. Th. 5, 644: “cantamus vacui, sive quid urimur,Hor. C. 1, 6, 19; so of one free from love, id. ib. 1, 5, 10.—Of female animals, not bearing young: “equa,Col. 6, 37, 10.—Impers.: vacuum est, with inf., there is leisure, time, Sall. H. 1, 10; Tac. H. 2, 28.—
C. Of women, free, unmarried, single: “ubi mulier vacua fuit,Tac. A. 13, 44: vacuis indicere nuptias, Pseudo - Quint. Decl. 376: “Hersilia,” i. e. widowed, Ov. M. 14, 831.—
D. Of possessions, free, vacant, without an occupant or master: “vacuam possessionem regni sperans,Caes. B. C. 3, 112: “prudentiae doctrinaeque possessio ... quasi caduca atque vacua,Cic. de Or. 3, 31, 122: “centuria, id. Tull. § 17: sese praedia vacua filio traditurum,id. Rosc. Am. 9, 26: “vacuam rempublicam tradere Hannibali,Liv. 23, 2, 7: “ut impetus fiat in vacuam rempublicam,Sall. C. 52, 23: “sacerdotia ut vacua contulit in alios,Tac. A. 6, 40; cf.: “Syriam provinciam vacuam tum morte Atilii Rufi,id. Agr. 40: “vacua Armenia,without a ruler, id. A. 12, 50: “bona,Dig. 38, 9, 1, § 12: “possessio,ib. 41, 3, 4, § 22; Gai Inst. 4, 131.— Subst.: văcŭum , i, n.: “si quis casus puerum egerit Orco, In vacuum venias,into the vacant property, Hor. S. 2, 5, 50: “ut in vacuum lege praeditoriā venalis pependerit,Suet. Claud. 9; cf. Quint. 12, 9, 8.—
E. Without value, worthless, useless, empty, vain, unprofitable, = vanus (rare; “not anteAug.): si respublica et senatus et populus vacua nomina sunt,Tac. H. 1, 30: “rem,Petr. 102: “vacua et inanis productio verbi,Gell. 11, 15, 6: “tollens vacuum plus nimio Gloria verticem,her empty head, Hor. C. 1, 18, 15: “pecunia,unused, unproductive, Dig. 19, 5, 24; cf. ib. 16, 3, 28.
hide Dictionary Entry Lookup
Use this tool to search for dictionary entries in all lexica.
Search for in
hide Display Preferences
Greek Display:
Arabic Display:
View by Default:
Browse Bar: