previous next

Click on a word to bring up parses, dictionary entries, and frequency statistics


13. AD HERCULEM CANTELMUM

Salmus ades Cantelme: focis accendere sacris
Thura decet, divisque novas exolvere laudes.
Nam tua, quandoquidem saecli tu gloria nostri.
Non minus est curanda salus, quam publica, nobis
5Hei mihi vix tali possum te credere functum
Turbine, de tanto vivum evasisse tumultu.
Tanta fuit strages hominum certamine in illo,
Ut mens illorum horrescat meminisse dierum.
Num soror an virtus tulit haec te in proelia contra
10Vasconas atroces, Senonumque immania castra?
Ausus es, ista recens plus quam consentiat aetas.
Heu iuvenis miserande cruentos ire per hostes,
Et roseum tantis os obiectare periclis.
Myrmidonum, Dolopumque, furor, si respicis arma
15Gallica, ludus erit: minor est violentia Pathis:
Centauris, Lapithisque minor genus omne Scytharum
Mitius? Infernis rabies humanior Umbris.
Ecce vides in te Ligerim, Rodanumque, Ararimque
Praecipiti cursu ruere, et spumantibus undis
20Mars tonat in nebulis, et ferrea fulmina montes
Eversura iacit. Tu fers vestigia contra.
En Martis Bellona soror cristata trilingui
Angue comas, longoque manus armata flagello.
En serpentigeram quatiens venit aegida Pallas,
25Brachiaque extendens in vulnera porrigit hastam.
Et potest in tanto non formidare tumultu?
Martia per totos flagrant incendia campos:
Sub pedibus tibi terra tremit pulsata volantum
Quadrupedum strepitu, furor inter classica torvum
30Mugit, et intentat mortem feralis Enyo.
Agmina tu intrepido penetras horrentia gressu,
Extemploque tuos ad fortia facta maniplos
Non sermone cies: quamquam tibi copia lingue
Suppetat: in bellis melior tibi dextera lingua.
35Quis Deus has teneris vires infundere membris,
Quae vis corda potest tantis incendere flammis?
Num quod eras galeam, tegmenque indutus ahenum
Fidebas, teque audebas exponere bello,
Credebasque armis, ac si impenetrabile ferrum
40Te tegeret: quale illud erat, quo cinctus Achilles
Hectora, et Aeneas egit sub tartara Turnum?
Non venit a iaculis, non a thoracibus illud:
Quod facit heroas, quod vincit Olympia robur.
Amphitryoniades infans elisit inermi
45Serpentum fauces, et hiantia guttura dextra.
Sed vel luce sua facit hoc vitalis Olympus:
Vel genus in caussa est tanti genitura parentis,
Ut pote quem tulit ex atavis domus alta superbis,
Et studio armorum tenero insudavit ab aevo,
50Non potuit nisi magnanimam, nisi bellipotentem
Gignere progeniem rerum natura creatrix
Persimiles paribus gaudet producere natos.
Peleus Aeacides magnum generavit Achillem:
Pyrrhus Achilleo satus est de sanguine semper
55Vel plerumque solent dare fortia pignora fortes.
Heroes magni a magnis heroibus orti
Laomedon Priamum, Priamus tulit Hectora: proles
Iulia Assaraco venit, cui Dardanus auctor.
Tu quoque Cantelmae veniens ab origine gentis
60Pectore fers maiorum animos: nec tela, nec hostes
Formidare potest: nec cedere casibus ullis
Quod si puber ad huc tantum te attollis, et audes
Fortibus, et bello assuetis concurrere Gallis:
Quid poteris cum maior eris? Cum proflua mento
65Ostendet te barba virum? Cum fecerit olim
Iam matura tibi cilium magni Herculis aetas.
Nec fuit ista tibi prima experientia Martis,
Prima fuit cum te victorem Brixia pleno
Protestata foro est. Illo in certaminis aestu
70Viribus Hector eras sub casside: casside dempta
Visus es Astyanax, maiorque minoribus annis
Laus uit, aetatem superans mais inclyta virtus.
Altera cum Petrae summam tu primus in arcem
(Praecipiti meminere Athesis vada concita cursu)
75Pro Venetis pugnans victricia signa tulisti.
Tum nimis ardentem miserans fortuna iuventam
Opposuit sese iaculis, retroque retorsit
Marmora Teutonicis in te contorta lacertis
Macte animis puer excelsis: enitere toto
80Pectore, neve sinas pessum decus ire Latinum
Ecce quod invadunt Italos externa Penates
Bella: quod in praedam miseri damur hostibus omnes,
Hoc crudele nefas ultricia postulat arma.
Discite militiam iuvenes: navate gerendo
85Marti operam, patrios bello defendere fines
Vos decet: hinc opus est gentes arcere superbas.
Undique concurrens Europa furentibus armis
Nos emit, et posito languens iacet Adria fastu.
Rursus in Italiam Poenus descendit, et Alpes,
90Et maria in nomen coniuravere Latinum.
Rursum Cimber adest, gelidoque a cardine rursum
Vandalus erumpit, nostris in funibus alter
Hannibal est: alter Brenus capitolia pulsat.
Conculcata iacet gens, quae regnare solebat:
95Quae sola imperii solium sublime tenebat
Orbe triumphato, iuvenes adsurgere magnis
Ad virtutem animis, tantamque avertite pestem.
Tu in primis Cantelme, refers qui nomine et ausis
Grandibus Alcidem, desertam amplectere matrem
100Italiam. Pietas eius tua molliat exsta,
Et gratae officium sobolis largire parenti,
Quantum iure potes: nam ius praestantius armis.
Disiunctis Italos animis discordia in istas
Compulit ambages. Vestros haec dira libido
105Implicuit, dum damna ruunt in mutua, patres.
Vos si fata sinunt animis melioribus este,
Et studio pacis labem emendate paternam.
Hanc solam Stygii Manes, qua perdere possent
Italia imperium, libertatemque, decusque
110Invenere viam, missa est discordia: missum
Est odium crudele, domos quod dissipat omnes:
Quod consumit opes: quod funditus omnia vertit.
Atque ita venerunt non ferrea saecula, verum
Testea: confractis similes evasimus urnis.
115Hanc Deus ob noxam casus tot mittit acerbos:
Hunc pluit in terras, sed non advertitis, ignem,
Et pergit saevire, quoad concordia surgat.
Conspirate igitur iuvenes: meliora referte
Tempora : quae si non fiant argentea, si non
120Aurea: fictilibus saltem sint ferrea pulsis.
Pellite Barbaricum, non accersite furorem
Alter in alterius cladem, quibus urere certas
Proxima tecta, tuum subeunt incendia limen,
Ardetisque simul flammis communibus omnes.
125Tollere sola potest dirum hoc concordia fatum,
Et gravium stellarum istud restringere virus.
Scipiadum vobis vitus imitanda. Camillus
Torquatos, Coclem, Fabios, et ab alite Phoebi
Progeniem dictam vobis proponite: vestros
130Ferte per haec tam sancta patrum vestigia gressus.
Forte aliquis nostro surget de sanguine, tantae
Qui sit perfidiae, qui sparsi sanguinis ultor.
Hanc mihi spem Cantelme facis. Te Numina servent
Incolumem, tantoque velint te ornare triumpho,
135Et, quia salvus ades, sacras accendere ad aras
Thura decet, Divisque novas exsolvere laudes.

Creative Commons License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 United States License.

An XML version of this text is available for download, with the additional restriction that you offer Perseus any modifications you make. Perseus provides credit for all accepted changes, storing new additions in a versioning system.

load Vocabulary Tool
hide Display Preferences
Greek Display:
Arabic Display:
View by Default:
Browse Bar: