I.v. dep. a. and n. gradior, to step across, step over, climb over, go or pass over, cross (class.; syn.: transeo, transcendo).
I. Lit.
A. In gen.
(α).
Act.: “pomoerium,” Cic. Div. 1, 17, 33: “Taurum,” id. Fam. 3, 8, 5; 11, 20, 2; id. Att. 5, 21, 7; Liv. 39, 54, 5; 21, 24, 1; 23, 33, 2; 10, 27, 1; Vell. 2, 63; Tac. H. 1, 89; 3, 56; Brut. ap. Cic. Fam. 11, 20, 2: “flumen,” Caes. B. G. 2, 19: “Padum,” Liv. 33, 22, 4: “Rhenum,” Vell. 2, 120, 2: “amnem Araxem ponte,” Tac. A. 13, 39 fin.: “paludem,” Hirt. B. G. 8, 10: “munitionem,” Caes. B. G. 7, 46: exanimatus concidit; “hunc ex proximis unus jacentem transgressus, etc.,” id. ib. 7, 25: “colonias,” to pass through, Tac. A. 3, 2.—Absol.: transgressos (sc. flumen) omnes recipit mons, Sall. Fragm. ap. Gell. 10, 26, 3 (id. H. 1, 66 Dietsch).—
(β).
Neutr.: “Galli Transalpini in Italiam transgressi,” Liv. 39, 45, 6: “in Corsicam,” to cross over, sail over, id. 42, 1, 3: “in Macedoniam,” Suet. Caes. 35: “gens Rheno transgressa,” Tac. A. 12, 27.—Absol.: “hunc Britanniae statum mediā jam aestate transgressus Agricola invenit,” Tac. Agr. 18: “sol transgressus in Virginem,” Plin. 18, 18, 47, § 167; 2, 83, 85, § 199: “Pompeius transgressus ad solis occasum,” id. 7, 26, 27, § 96: “transgressus ad deos Augustus,” Vell. 2, 75, 3.—
B. In partic., to go over to another party (Tacitean): “transgredior ad vos, seu me ducem sen militem mavultis,” Tac. H. 4. 66: “in partes Vespasiani,” id. ib. 4, 39: “in partes alicujus,” id. Agr. 7.—
II. Trop. (postAug.).
(α).
Act.: “Caesar dictator signis collatis quinquagies dimicavit, solus M. Marcellum transgressus, qui undequadragies dimicaverat,” going beyond, surpassing, Plin. 7, 25, 25, § 92: “mensuram,” to go beyond, exceed, id. 7, 49, 50, § 160: “juvenis necdum duodevicesimum transgressus annum,” Vell. 2, 7, 2; Val. Max. 2, 6, 8: “alicujus viri mentionem,” to pass over, omit, Vell. 2, 108, 2: “constantis amicitiae exemplum sine ullā ejus mentione,” Val. Max. 4, 7, ext. 2: “utinam hercule possem quae deinde dicenda sunt, transgredi,” App. Mag. 74, p. 321, 16.— “Esp., in eccl. Lat.: mandatum Dei,” to transgress, Vulg. Matt. 15, 3.—
(β).
Neutr., to pass over, proceed: “paulatim ab indecoris ad infesta transgrediebatur,” Tac. A. 3, 66: “possumus et ad illos brevi deverticulo transgredi, quos, etc.,” Val. Max. 8, 1, 5; so id. 4, 2 init.?*! transgressus , a, um, in a pass. sense: “transgresso Apennino,” Liv. 10, 27, 1 (Madv. Apenninum).