BELLUM LATINUM
Latini quoque Tarquinios adserebant aemulatione et invidia, ut populus qui foris dominabatur saltim domi serviret. Igitur omne Latium Mamilio Tusculano duce quasi in regis ultionem tollit animos. [2] Apud Regilli lacum dimicavit diu Marte vario, donec Postumius ipse dictator signum in hostis iaculatus est—novum et insigne commentum—, ut inde re- [3] peteretur.1Cossus equitum magister exuere frenos 2 3 [p. 34] imperavit—et hoc novum—quo acrius incurrerent. [4] Ea denique atrocitas proelii fuit, ut interfuisse spectaculo deos fama tradiderit. Duo in candidis equis iuvenes more siderum praetervolaverunt; Castorem atque Pollucem nemo dubitavit. Itaque et imperator ipse veneratus est pactusque victoriam templa promisit et reddidit, plane quasi stipendium commilitonibus dis. [5] Hactenus pro libertate, mox de finibus cum isdem Latinis adsidue et sine intermissione pugnatum est. [6] Cora 1—quis credat?—et Alsium terrori fuerunt, Satricum atque Corniculum provinciae. De Verulis et Bovillis pudet, sed triumphavimus. [7] Tibur, nunc suburbanum, et aestivae Praeneste deliciae nuncupatis in Capitolio votis petebantur. [8] Idem tunc Faesulae quod Carrhae nuper, idem nemus Aricinum quod Hercynius saltus, Fregellae quod Gesoriacum, 4Tiberis quod Euphrates. [9] Coriolos quoque—pro pudor—victos 5adeo gloriae fuisse, ut captum oppidum Gnaeus Marcius Coriolanus quasi Numantiam aut Africam nomini indueret. [10] 6Extant et parta de Antio spolia, quae Maenius 7in suggestu fori capta hostium classe suffixit—si tamen illa 8 9 10 11 12 [p. 36] classis, nam sex fuere rostratae. Sed hic numerus illis initiis navale bellum fuit. [11] Pervicacissimi tamen Latinorum Aequi et Volsci fuere et cotidiani, ut sic dixerim, hostes. [12] Sed hos 13praecipue Titus Quinctius domuit, ille dictator ab aratro, qui obsessa et paene iam capta Manili consulis castra egregia victoria recuperavit. [13] Medium erat tempus forte sementis, cum patricium virum innixum aratro suo lictor in ipso opere deprehendit. Inde in aciem profectus, victos, ne quid a rustici operis imitatione cessaret, more pecudum sub iugum misit. [14] sic expeditione finita rediit ad boves rursus triumphalis agricola—fidem numinum—qua velocitate. [15] Intra quindecim dies coeptum peractumque bellum, prorsus ut festinasse dictator ad relictum opus videretur.
