I.long.
I. Lit.
A. In gen.: “longo interjecto intervallo,” Cic. Off. 1, 9, 30: “longissima epistula,” id. Att. 16, 11: “Rhenus longo spatio citatus fertur,” Caes. B. G. 4, 9: “proficisci longissimo agmine,” id. ib. 5, 31: “stant longis annixi hastis,” Verg. A. 9, 229: “umbilicus septem pedes longus,” Plin. 6, 34, 39, § 212: “longa folia habet fere ad tres digitos,” id. 27, 12, 86, § 110: “ferrum autem tres longum habebat pedes,” in length, Liv. 21, 8: “scrobes faciemus tribus pedibus longas,” Pall. 2, 10: longa navis, a war-ship, manof-war, on account of its shape, Enn. ap. Serv. ad Verg. A. 11, 326 (Ann. v. 468 Vahl.); Lentul. ap. Cic. Fam. 12, 15, 5: longus versus, the heroic hexameter, Enn. ap. Cic. Leg. 2, 27, 68; Diom. p. 493 P.; Isid. Orig. 1, 38: “longa atque insignis honorum pagina,” Juv. 10, 57: “sesquipede est quam tu longior,” taller, Plaut. Trin. 4, 2, 58: “longus homo, i. q. longurio,” a tall fellow, long-shanks, Cat. 67, 47; so, “Maura,” Juv. 10, 223: longa manus, a long, far-reaching, mighty hand: “an nescis longas regibus esse manus,” Ov. H. 17, 166; “on the contrary: attulimus longas in freta vestra manus,” unmutilated, uninjured, Prop. 3, 5, 14 (4, 6, 60).—
B. In partic., far off, remote, distant, = longinquus (post-Aug. and very rare): “remeans longis oris,” Sil. 6, 628: “longa a domo militia,” Just. 18, 1: longas terras peragrare, Auct. Decl. Quint. 320.—
C. Great, vast, spacious (poet.): “pontus,” Hor. C. 3, 3, 37; 3, 27, 43: “Olympus,” Verg. G. 3, 223: “classemque ex aethere longo prospexit,” id. A. 7, 288: “caelum,” Ov. M. 6, 64.—
II. Transf., of time, long, of long duration or continuance, tedious: “in tam longa aetate,” Cic. de Sen. 19, 66: “vita longior,” id. Tusc. 1, 39, 94: “horae quibus exspectabam longae videbantur,” id. Att. 12, 5, 4: “uno die longior mensis,” Cic. Verr. 2, 2, 52, § 129: “longa interjecta mora,” Caes. B. C. 3, 69: “post longum tempus,” Sen. Contr. 7, 17, 2; 9, 28, 12: “per longum tempus,” Suet. Ner. 57: “vita,” Liv. 2, 40, 6; 9, 17, 6: “spatium (sc. temporis),” id. 9, 18, 10: “error,” protracted, id. 5, 33: “caedes,” id. 6, 8, 7: “longi aliorum principatus,” Tac. H. 2, 55: “longae pacis mala,” Juv. 6, 292: “bellum,” Quint. 3, 8, 56: “memoriam nostri longam efficere,” Sall. C. 1, 3: “morbus,” Liv. 27, 23, 6; Cels. 3, 1, 1: “longo tempore,” after a long interval, Verg. A. 3, 309; cf.: “longo post tempore,” id. E. 1, 29: “longa dies,” length of days, a long life, Juv. 10, 265: “longa syllaba,” Cic. de Or. 3, 47, 183: “littera,” id. Or. 48, 159: “syllabae,” Quint. 9, 4, 36: “vocalis,” id. 9, 4, 85: “longae pretium virtutis,” Luc. 2, 258: “longa Lethe,” id. 6, 769: in rebus apertissimis nimis longi sumus; Cic. Fin. 2, 27, 85: “exordium nimis longum,” Auct. Her. 1, 7, 11: “longior quam oportet sermo,” Quint. 8, 3, 53: “nulla de morte hominis cunctatio longa est,” Juv. 6, 221: “quantis longa senectus plena malis,” id. 10, 190; 14, 251.—Hence: “longum est,” it would take long, it would be tedious, Cic. Verr. 2, 1, 60, § 156: “longum est ea dicere, sed hoc breve dicam,” id. Sest. 5, 12: experire; “non est longum,” id. Phil. 3, 2, 10: “arcessere tormenta longum videbatur,” Tac. H. 3, 71. —Ellipt., without inf., Cic. N. D. 1, 8, 19: ne longum sit, ne longum faciam, not to be tedious, to speak briefly: “ac, ne longum sit, Quirites, tabellas proferri jussimus,” id. Cat. 3, 5, 10: “ac ne longum fiat, videte,” id. Leg. 2, 10, 24: “ne longum faciam: dum tu quadrante lavatum Rex ibis,” Hor. S. 1, 3, 137: longius facere, to defer or put off any longer: “nihil opus est exemplis id facere longius,” Cic. Fin. 5, 6, 16; id. Leg. 1, 7, 22: nihil est mihi longius, nothing makes time seem longer to me than, i. e. I am full of impatience, can hardly wait for: “respondit, nihil sibi longius fuisse, quam ut me viderit,” id. Fam. 11, 27, 1; Cic. Verr. 2, 4, 18, § 39; “but: nec mihi longius quicquam est quam videre hominum voltus,” nothing is more tedious, id. Rab. Post. 12, 35: in longum, long, for a long time: “nec in longum dilata res,” Liv. 5, 16: “in longum dilata conclusio,” drawn out tediously, Quint. 8, 2, 22: “causando nostros in longum ducis amores,” Verg. E. 9, 56: “otium ejus rei haud in longum paravit,” Tac. A. 3, 27; 11, 20: “in longum sufficere,” id. H. 4, 22: “odia in longum jaciens, ia. A. 1, 69: nec in longius consultans,” id. H. 2, 95: per longum, for a long time: “per longum celata fames,” Sil. 2, 465: ex longo, for a long time back: “collecta fatigat edendi Ex longo rabies,” Verg. A. 9, 64: longa spes, that looks far ahead, reaching far into futurity: “vitae summa brevis spem nos vetat inchoare longam,” Hor. C. 1, 4, 15; Stat. Th. 1, 322.—Of persons, prolix, tedious: “nolo esse longus,” Cic. N. D. 1, 36, 101: “in verbis nimius et compositione nonnumquam longior,” Quint. 10, 1, 118: “(testis) longus protrahi potest,” id. 5, 7, 26: “longus spe ( = tardus et difficilis ad sperandum),” slow to hope, Hor. A. P. 172.— Hence, adv., in three forms.
A. Form longē , long, in length.
1. Lit., a long way off, far, far off, at a distance, Plaut. Rud. 4, 3, 95: ab eo oppido non longe fanum est Junonis, Cic. Verr. 2, 4, 46, § 103: “longe absum, audio sero,” id. Fam. 2, 7, 1: “quam longe est hinc in saltum Gallicanum,” id. Quint. 25, 79: “longe mihi obviam processerunt,” Cic. Verr. 2, 2, 27, § 65: longe lateque collucere, in length and breadth, i. e. far and wide, everywhere, id. N D. 2, 15, 40: “Di vim suam longe lateque dmundunt,” id. Div. 1, 36, 79: “longe gradi,” to take long steps, Verg. A. 10, 572: “Vercingetorix locum castris delegit ab Avarico longe millia passuum XVI.,” Caes. B. G. 7, 16: “Rhenum non longe a mari transire,” id. ib. 4, 1, 1: “tu autem abes longe gentium,” Cic. Att. 6, 3, 1; cf. id. Fam. 12, 22, 2.—Comp.: “fontes longius a praesidiis aberant,” Caes. B. C. 3, 49, 5: “longius non discedam,” Cic. Fam. 14, 2 fin.: “longius meare,” Col. 9, 8, 9.—
2. Trop.
a. Of time, long, for a long period (but, acc. to some, not in positive; and the foll. passages are to be understood locally; v. Forbig. ad Verg. A. 5, 406; 10, 317): “longe prospicere futuros casus,” Cic. Lael. 12, 40: “stupet Dares, longeque recusat,” Verg. A. 5, 406: “nec longe,” id. ib. 10, 317: “quae venientia longe ante videris,” Cic. Tusc. 3, 14, 29.—Comp.: “Varro vitam Naevii producit longius,” Cic. Brut. 15, 60: “paulo longius tolerare,” Caes. B. G. 7, 71, 4: “longius anno remanere,” id. ib. 4, 1, 7; Nep. Att. 2, 4; Sall. C. 29, 1.—Sup.: quamdudum in portum venis huc? Ep. Longissime, Plaut. Stich. 4, 1, 24: “quid longissime meministi in patria tua,” id. Men. 5, 9, 52: “quoad longissime potest mens mea respicere,” Cic. Arch. 1, 1.—
b. Of speech, long, at length, diffusely: “haec dixi longius quam instituta ratio postulabat,” Cic. Or. 48, 162: “longius aliquid circumducere,” Quint. 10, 2, 17.—
c. Longe esse, abesse.
(α).
To be far away, i. e. to be of no assistance, of no avail: “longe iis fraternum nomen populi Romani afuturum,” Caes. B. G. 1, 36: “longe illi dea mater erit,” Verg. A. 12, 52: “quam tibi nunc longe regnum dotale Creusae,” Ov. H. 12, 53: “longe conjugia, ac longe Tyrios hymenaeos Inter Dardanias acies fore,” Sil. 17, 80; Petr. 58.—
(β).
Longe esse ab aliqua re, to be far from, i. e. destitute of a thing: “ut ab eloquentia longissime fuerint,” Quint. 8 prooem. § 3.—
d. Widely, greatly, much, very much, by far; esp. with sup. and (poet. and post-Aug. = multo) comp.: “errat longe,” Ter. Ad. 1, 1, 40: “longe ante videre,” Cic. Tusc. 3, 14; Liv. 1, 19, 12: “longe melior,” Verg. A. 9, 556: “minor,” Liv. 24, 28, 5: “longe acrius,” Tac. A. 4, 40: “praestantior,” Curt. 10, 3, 10; Suet. Calig. 5; Quint. 10, 1, 67: “tumultuosior,” Vell. 2, 74: “proelium longe magis prosperum,” id. 2, 51: “longe omnium longissima est,” Plaut. Most. 8, 3, 8: “longe nobilissimus,” Caes. B. G. 1, 2: “longe doctissimus,” Hor. S. 1, 5, 3: “longe plurimum ingenio valuisse videtur,” Cic. Brut. 14, 35: “longe princeps,” id. Fam. 13, 13: “longe praestare,” id. Brut. 64, 230: “ceteris antecellere,” Cic. Verr. 2, 4, 53, § 118: “anteponere alicui rei aliquid,” id. de Or. 1, 21, 98: “dissentire,” id. Lael. 9, 32 init.: “quod longe secus est,” id. ib. 9, 29 fin.: “longe aliter se habet ac,” id. Ac. 2, 31, 101: “longe dissimilis contentio,” id. Sull. 17, 49: “longe ante alias specie insignis,” Liv. 1, 9: “sciunt longe aliud esse virgines rapere, aliud pugnare cum viris,” id. 1, 12, 8: “longe mihi alia mens est,” Sall. C. 52, 2: “a quo mea longissime ratio ... abhorrebat,” Cic. Verr. 2, 2, 4, § 10: “longissime diversa ratio est,” id. Phil. 5, 18, 49: “(istae facultates) longe sunt diversae,” id. de Or. 1, 49, 215: “longe omnes multumque superare,” Cic. Verr. 2, 5, 44, § 115: “longe et multum antecellere,” id. Mur. 13, 29.—Repeated: “plurimum et longe longeque plurimum tribuere honestati,” Cic. Fin. 2, 21, 68: “sed longe cunctis longeque potentior illa,” Ov. M. 4, 325; so Gell. 14, 1.—
e. In post-class. Lat. = valde: “longe gravis,” Stat. Th. 10, 140: “longe opulentus,” App. M. 1, p. 112, 1: “par studiis aevique modis sed robore longe (sc. impar),” far from equal, Stat. Achill. 1, 176.—*
C. Form longum , long, a long while (poet.): “nimis longum loquor,” Plaut. Ep. 3, 2, 40: “nimis diu et longam loquor,” id. Ps. 2, 3, 21: “nec longum laetabere,” Verg. A. 10, 740; Ov. M. 5, 65: “clamare,” Hor. A. P. 459; Juv. 6, 65; Stat. Th. 7, 300; 10, 467.