I.to announce, declare, report, relate, narrate, make known, inform, give intelligence of, etc. (cf.: narro, indico, trado, scribo, dico, certiorem facio, etc.).
I. In gen., alike of verbal and of written communications; constr. acc. of thing and dat. of person; for the acc. may stand an acc. and inf., a clause with ut or ne and subj., or subj. alone, or with de and abl.; for the dat. an acc. with ad (ante-class.); in pass., both personal and impersonal, the latter most usually, esp. in perf. nuntiatum est, with subj.-clause.
A. Act.
1. With acc. of thing (dat. of person): “non dubito quin celerius tibi hoc rumor, quam ullius nostrum litterae nuntiārint,” Cic. Att. 1, 15, 1: “horas quinque puer nondum tibi nuntiat,” Mart. 8, 67, 1: “senatui ac populo victoriam,” Suet. Ner. 1: “ut nuntiarem nuntium exoptabilem,” Plaut. Stich. 2, 2, 67: “voluptatem magnam,” Ter. Heaut. 1, 2, 10: “quid est, quod percipi possit, si ne sensus quidem vera nuntiant,” Cic. Ac. 2, 25, 79: “talia tibi,” Plin. Ep. 5, 17, 6: “horas,” to tell the time of day, Mart. 8, 67, 1; 10, 48, 1; cf. Tac. A. 15, 30.—
2. With clause: “qui nuntiarent, prope omnes naves afflictas esse,” Caes. B. G. 5, 10; 4, 11, 6: “nuntiate regi vestro, regem Romanum deos facere testes,” Liv. 1, 22, 7: “litterae tuae laeta continebant, quod te in urbe teneri nuntiabant,” Plin. Ep. 5, 9, 1: “visus est talis, qualem esse eum tuae mihi litterae nuntiārant,” Cic. Att. 1, 19, 11.—With ut, ne, or subj.: “Catilinae nuntiare, ne eum Lentulus aliique terrerent,” Sall. C. 48, 4: “deligit centurionem qui nuntiaret regibus ne armis disceptarent,” Tac. A. 2, 65: “nuntiatum, ut prodiret,” Cic. de Or. 2, 86, 358: “Vibius nuntiavit Pisoni Romam ad dicendam causam veniret,” Tac. A. 2, 79: “jubet nuntiare miserae, dicendam ad causam postero die adesset,” id. ib. 11, 37; Dig. 49, 14, 44.—
3. With inf.: “ergo nuntiat patri abicere spem et uti necessitate,” Tac. A. 16, 11 init.—
4. Absol.: Ly. Salutem multam dicito patrono. Cu. Nuntiabo, I will do so, Plaut. Curc. 4, 2, 38.—
B. Passive constructions.
1. Pers.: “utinam meus nunc mortuos pater ad me nuntietur,” Plaut. Most. 1, 3, 76: “aquatores premi nuntiantur,” Caes. B. C. 1, 73: “crebris motibus terrae ruere in agris nuntiabantur tecta,” Liv. 4, 21, 5: “(tribuni) summā vi restare nuntiabantur,” id. 4, 58, 4; 22, 54, 9: “hoc adeo celeriter fecit, ut simul adesse, et venire nuntiaretur,” Caes. B. G. 3, 36: “jamjam adesse ejus equites nuntiabantur,” id. ib. 1, 14; Plin. Ep. 3, 7, 1.—
2. Impers.: “conantibus, priusquam id effici posset, adesse Romanos nuntiatur,” Caes. B. G. 6, 4, 1: “Caesari nuntiatur Sulmonenses cupere, etc.,” id. B. C. 1, 18, 1: “nuntiatur Afranio magnos commeatus ad flumen constitisse,” id. ib. 1, 51, 1: “non dubie mihi nuntiabatur Parthos transīsse Euphratem,” Cic. Fam. 15, 1, 1; Cic. Verr. 2, 5, 34, § 87; id. Mil. 18, 48: “nuntiatum est nobis a M. Varrone, venisse eum Romā,” Cic. Ac. 1, 1, 1: “cum paulo esset de hoc incommodo nuntiatum,” Cic. Verr. 2, 5, 16, § 41: “nuntiatumque Hannibali est,” Liv. 23, 19, 11; Cic. Fam. 11, 12, 1; Tac. A. 2, 79.—Absol.: “occiso Sex. Roscio, qui primus Ameriam nuntiat?” who will be the first bearer of the tidings? Cic. Rosc. Am. 34, 96: “bene, ita me di ament, nuntias,” you bring good news, Ter. Hec. 4, 4, 20.—
II. In partic., in jurid. Lat., to denounce, inform against: “causam pecuniae fisco,” Dig. 49, 14, 39; cf.: “cum heres decessisset, exstitit qui bona nuntiaret,” ib. 29, 5, 22: opus novum, to inform against a work undertaken by another to one's injury: “opus novum, si tibi nuntiavero,” ib. 4, 7, 3; 16; 43, 20, 3.