1.
Pastorem revehet Nereus arbiterSummum Ugo maris a litore proprio
Quos stravit redeunti precor erigat
Fluctus ad iuga nunc cum repetit viam.
5Indignetur item post Cibele sacra
Calcari profugo dorsa virentia,
Coelum nunc peragat quum rem hominum nec est
Istas de Latio fundimus Itali
Voces, sed potius litora Tibridis
10Qua Cacum memorant vicit ut Hercules
Contra qui Rodanum potibus hauriunt
Urse reccius et sinciput erigunt.
Clivos impetitant vocibus et Iovem
Nascantur Latio monstra ciclopea
15Aut si quid pariendum tegit arida
Atrox, forte futurum populis vomat.
His pastor fugiat quo trepidans Tibrim
Cui clinent iuga montes repetentia
Imum, sitque iter et curribus effluum.
20Nidos Alcyone pulliferos struat
Undis quo exanimatum iaceat mare.
Nec fractus sonus ad litora fluctuum
Tollat limphigenis equora nubibus
Secure scopulos remigiumque amet
25Nullis his deus aures negat emulis
Clamoso resides rectus in atrio
Tu nunc qui tacitus respicis omnia
Mundus disparibus dissidet auribus
Quas nunc quisque suo iuditio arrigit.
30Clamores tua vox augeat alteros
Cuivis pondera iungat prece partium
Sacris non variis Iuppiter annuit
Sed mecum sapis ut sepius evenit
Tanti bella duelli fugis, alloquens
35Frustra qui vacuis nos dat hiatibus
Ignari; melius Iuppiter eligit.
2.
Cautius plectro feriam fidesqueTu meis quam nunc vereor precari
Faveris votis, digitos regendo,
Diva sororum.
5Fiet accentus fidibus canorus
Contrahens mentes hominum fugaces,
Instar erecto fluvii ruentis
Vertice montis.
Noscitur quanto resonans honore,
10Pieri natas numero novenas,
Viceris cantu volucres loquaces,
Saltibus addas.
Degener pectus precibus nunc audet
Contremens tantum reperire numen,
15Spiritu dignum hemonii canentis
Celica, Celsum,
Tu tamen Cirre retinens caucumen,
Inspicis mentes hominum silentum,
Non minus fatu, tremulisque confers
20Diva vigorem.
Cerne ne nostris precibus superbum,
In quibus sacram cupimus dearum
Forte presumas, superis et imis
Lector amice,
25Iuppiter summus trahitur rogando,
Vivimus quantum sapimus vel ultra
Nitimur quantum licet ore pascus
Distet hianti.
Perge laudandus volites per aures,
30Si minus notus facias petenti,
Non probe in rebus celeris voluntas
Posse negetur.
3.
Raro pectoribus daturHumanus celebris numine spiritus
Qui res quas petimus pii
Venturas lacrimis denique noverit.
5Quod finem dubium parit,
Distantem pariter luctibus et lire,
Pauca te religet prece.
Multorum periit mortibus anxius
Regnum Cesar et ardua
10Perfossus cecidit sede dolentior
Tandem, quam celebris regens.
Celsam cum petimus scandere regiam
Quid fiat petis? Accipe,
Pheton ut ruat ipsis sine nolumus
15Nobis Eridano seni,
Casurum breviter dedalidem mari,
Pennantum sequimur supra.
Importabilis est quem parit ardua
Spes luctus, Clipeo vigil
20Pellit fulmineum, aut debilitat, ferit
In cautum iaculum leve.
Scimus iam reditum de latio senis
Summi, qui Rhodanum petit,
Spretis cesarei Tibridis haustibus
25Quem votis latium piis
Traxit, nec refugum prosequitur patrem
Mestum cum gemitu, putans
Dannosum reditum non stabilem luit.
Mictas tu querulum gregem,
30Componas animum, paveat et nichil
Ut miles capiat potens
Ictus, intrepidus capibus obies,
Mictas rem gerier deis,
Ipsum quod peragunt ledere sat nefas.
4.
Spiritus ipse loquor, situ paciens tacebis hospes,Parabis aures corpus et silentes,
Ostia quando laris fessum retrahunt stupore rerum,
Que sepe plures obruunt habentes,
5Hic locus eloquiis aptus satis est, Ubi libelli
Responsa premunt litibus querentum
Indubie, si tecum dissidero, supra triumphet
Sacramque palmam veritas reportet.
Sed video promptis nutat pedibus iuventus acer,
10More salubris non paciens obaudit,
Et fugiens nostris sermonibus ora claudit atque
Silentiis pes tollitur benignis,
Heus dolor, in turbam vi detrahor, heu pater polorum
Regas iuventam, labitur ruina.
15Corpora sunt animis carcer, malus atque divus hostis,
Non hospes, ergo punias nocentem.
5.
Quisquis percelebris cernitur oppidoCivis, qui laribus surgit in ethera,
Vertit iugera bobus
Multis, sindone pulverem
5Procedens vario suscitat arduum,
Certet ne tragicas solicitet cadens
Artes culmine summo,
Cum diis prelia suscipit,
Quos non terrigenum cassa superbia,
10Congestis potuit flectere montibus,
Non qui versus Aglauros
Livor, Iam in silicem gemit,
Pompeio placita aut imparitas, ruens
Cum illis qui veniens accipiunt iubar,
15Non convitia pice,
Bati ruptaque federa,
Sed simplex animus moribus integer
Secum celicolas ducit ad ultimum
Iunctos, raro beato
20Qui dant prospera termino.
6.
Responsum dabitis carmina singulis,Qui rident studii pauperis otia,
Quod non plena clientum domus insonet,
Lucris cernar et aureus,
5Mercator petitans litora mercibus,
Tunc nostrum digitis calculet otium.
Cum preruptus aque mons ruit in latiis
Votis litora prospicit.
Tunc miles, galea splendidus enea,
10Cum iungunt acies classica ferreas,
Hic fossus cadit, hic pendulus ictibus
Giros sanguinis efficit.
Hic casu trepidans surgit in agmine,
Retractans iterum prelia vividus,
15Sed mox cornipedum stratus ab impetu
Ceno aut pulvere conditur.
Regales aditus quisquis amaverit,
Mestos solicitus vitet et exitus,
Quos vel quisque timet, Vel patitur mora,
20Mergunt sepius ardua,
Istis lucrificus quos labor excitat,
Cinguntantur populis iura rogantibus,
Narres carminibus cedere noverint
Quantum Marcia tibiis
25Phebo, Aut viribus Alcheolus Herculi,
Quantum leno, viris intererit bonis,
Qui sat coniugii sacra pudentibus
Vallant moribus undique,
Alter limina conclavibus intimis
30Mechis propatuit premia dantibus,
Numbis unanimem sternit adulteris,
Iunctam federe feminam.
Sic sic est animo nupta scientia,
Quam reddit cupidus fornice cipricam,
35Aula liberior paupere palladem,
Format sanguine celicam.
Hec nostris laribus sit comes inclita,
Quamquam non meritus tanta poposcerim,
Claudat policibus denique palpebras,
40Vixi, post moriar bene,
Qui gazis inhians, faucibus extuas,
Semper cum gemitu nubila prosequens
Vel que perrapidum tristia casuum,
Datur pectoribus vice.
45Quem vestis nitidis palliat aurea
Gemmis, Imperium mortis abhorruit
Plus equo, lacrimis in tumulum ruit,
Pandet vulturibus iecur.
7.
Olim bis senos implebam temporis annos,Cum gemitus terris dedit altus
Falcifer, et mundi rapidis cum mortibus urbes
Evacuat, deest victa sepulcris
5Tellus sacra dei, foveas et fora ministrant,
Implentur plangoribus edes,
Tristia quisque suo tundebat pectora damno.
Qui gemit, hic gemitur, subitoque
Non et humata cadens compressit morte parentum
10Corpora, deficiuntque minantes,
Obia diverso miscentur funera plantu,
Nec fuga per saltus valuit, quoniam
Mors mala letifera sequeretur terga sagipta,
Post varia cum strage quievit.
15Indulgens paucis, alio quos leta duello
Sterneret, ingeminans mala luctu.
Ecce iterum lustris transactis marcia tribus
In miseras ruit ense phalanges,
Intermissa parum retractans prelia, sed non
20Ut quondam tot mortibus hesit,
Defuerat falci differtum gentibus agmen,
Ipsa tamen totidem dabat ictus,
Utque solet rupis, veniens de vertice silvas
Densas multa strage proclivat.
25Hec eadem pauca populatis volvitur agris.
Corrige mores pauca iuventus,
Heu miserum quod mesta meas vox sauciat aures,
Atque gelato corda cruore
Astrinsit, callemque dedit spectare sepulcri.
30Verba refert, que sola quod actum est,
Fama potest transferre locis, volitare per orbem,
Inficit invictus brevitate,
Illirice gentis medicis hinc corpora morbus
Letifer, improvisus inherens,
35Exposita monstrans interne funera glande,
Hinc et idem paciens iacet egre
Eolius scopulus latiis disiunctus ab oris,
Vi maris efficiente ruinam,
Neve foret tristes condam paritura ciclopes
40Italie insula iuncta beate,
Hincque canum rupes tutatur Scilla latratu
Proterrens avidamque Caribdim,
Ne putet experiis iterum se iungere campis,
Forte meis inspectus ocellis
45Monstrifer has mortes portendit nocte cometes,
Prima tenens ortu quoque signi
Mugiferi, caudam superum quod falcat ad axem,
Solicitans papam novitate
Qui reditu instabili sacra nutabat in urbe
50Devictus precibus fraternis.
8.
Cum gemitu locutusNunctias pulcre iuvenis verbera, que deorum
Numina contueri
Lacrimis non absque putas, visibus et coruscis,
5Condere culleumque
In maritum triste nefas qui potuit docere.
Brachia quisve cernat
Lacteum tersa cute vincentia sanguinemque
Verberibus nigrata
10Lacrimis non perfluus, et funebrisque malis
Aspiciat gementem
Hanc deam, vel persimilem celitibus deabus
Mente ferox cadat, post
Cerberum pascat rabide pastibus elatrantem.
9.
Hiems comatas decutit arbores,Albant nives prime iuga montium,
Squalet decus terre virentis,
Verritur a senibusque pruua,
5Quos flectit etas pondere temporum,
Que cuncta mordet, sepe recondolens
Multis rapinas reddit. Heu, heu,
Pretereins homini quis evum
Reddet deus? Quis cignea tempora?
10Precor, nigratis pelle honoribus?
Multiplicem rugis cutemque
Unguis ad effigiem retendet?
Nefas viris, quos sudor ad ardua
Vocat, queri de temporis ordine.
15Terra recedentes sciunt nam
Astra petenda sibi Iovemque.
10.
Si nostrum minus est tempore tanto tibi cognitumPectus, vel nova credas capiam consilia suspicans
Abs te, tergora pergis Damoni tu dare, Pithia.
Si nostro tenuis stat Cereris victus in orreo,
5Non est quod dominum pauperiem comptius increpes.
Vellem plura quidem que saperem, nunch mihi nunc tibi,
Et que preteriens finitima nox pariet die,
Cernas heus materiam gentibus hic mortifere sitam,
Ultra quum satis est tempora disquirere crastina.
10Sat quam credideris te brevior sermo repleverit.
Tu cum quo valeas postera prenoscere federe
Fabor. Pyrithous sub stigiis ingemit ignibus,
Theseus superum se revehet fortiter ad locum,
Cacus clavigero retrogradus concidet Hercule:
15Qui tandem numerum pos erit augere deorum, et hoc
Si plus queris avens noscere, non ipse quid es scies.
11.
Ictus ab deo aurea,Gerente sulfur ignibus sagicta,
Ureris piger mee,
Lentescis aguror, ne sit Corinna
5Sparsa plumbeo gelu.
Tenenda semper emula manuque,
Non iter celer secas,
Feram vides, canes ciet petulca,
Sis precor spei bone,
10Secutor opprimas, casura pergit,
Vel volacioreque
Fuga sequacibus negata sistens,
Deteget paci volens
Tantum fugace crucior deesque,
15Parcit et Venus dolis,
Flectentem cuncta reprimas volacem
Obice aurei glomi,
Fuge remissa, concidet per aurum
Preda sic parabitur,
20Nitentis ipsa capta amore prede
Aliger iuvencula
Atlanta. Post stetit fuga, hoc perastu
Posteros necans procos.
Coevioribus sibi casuram
25Quam tibi putas, nego,
Sciunt amate, qui silent, Virique
Garrulus canit puer.
Minoris ipse noscis esse te, si
Turba quum sequens ferox
30Thorique fortem, vel minus sub ictus
Esto, nil time, sapis,
Putando, feminam frequens ruentem
Peius in latus, sapis
Lucro fuit multis, nec esse primos.
12.
Quereris Pilla vetus respiciendoSpeculo te, quod eburnum fugerit iam
Iam decus, et ruga per omnem faciem
Currat iniqua.
5Fuerat morsibus emuncta iuvente,
Nivis infra retremens pulpula mentum,
Misere multiplici sirico amictu,
Saniem pendula sudans, stomachumque
Movet, atque et spoliis nunc senium ornas.
10Iuvenis vita hominum non pede docto
Iniens, irruit orbamque senectam,
Gemit et corpore suspirat ab imo,
Repetens Pilla rebelles vice lumbos,
Quibus ipsa herculei vicerat Antheos
15Superos, more reversata duelli
Venerem in tempore nullo reparandam
Sibi, scortum celebrat nave peremtum.
Bene tentoria quod picta marine
Veneris, seroque rugosa senecta,
20Vehis aurataque Sulmonis in arva
Ubi, te florida, si fata nutrissent,
Pereas nunc gemitu namque triumpho
Aurea stares.
13.
Iam niveus nigris dominatur vertice villusImpaciens comitis,
Nuntius adventans properantis busta senecte,
Hospiciumque parat,
5Cana quidem expulsa texunt aulea iuventa
Floribus atque suis
Heu mare per placidum zephiris dum ludo benignis
Anteriora videns,
Tristia pestifero generantur nubila celo,
10Et furor Eumenidum.
I, bone nauta vigil, ruituris deme procellis
Linthea, dum liceat,
Forsitan invasus subito terreberis ictu,
Carbasa sera leges,
15Orcea velosum sorbent ceraunia, quonam
Pellimur omne genus,
Pretereunda quibus requies dum propulit austrum
Vela cadunt memores,
Quas enanda palus, letos transvectat in agros
20Obruat atque rates.
Magna quies suspecta viris, Palinure sereni
Fisus in astra poli,
Lentescis sompno, Vigili temone neglecto,
Puppe mari rueras.
14.
Quadrate scrineole, picte vividisColoribus, donum viri,
Etate nondum, moribus supra viros,
Ugonis herois mei,
5Absit querela divitis missi laris,
Nec aureas gazas tegis,
Erroribus vulgi nec hereas mali,
Bonorum adi sententias,
Siquid novenis inter has sororibus
10Tot cartulas servas boni,
Id quantulumcumque assit auream indiam
Marique cum preponderas
Congesta habentem degravant sextertia.
Levant sorores sideri,
15Reddunt revulsum morte nempe spiritum,
Orco illa reprimunt datum,
Nichil lyralis dicis esse testudinis,
Non obsto, condam forte erit.
15.
Regina partus creticique verticisEgide clara sancto sculpto necis Medusee,
Hoc visceroso flexa sis precamine,
Marmifices clipeo tenso maligna iurgia
5Celestem in heram murmurantes invide,
Ante quam ex labiis secentur acta in aerem,
Multum dearum monstrat in presentia,
Et decus et regimen, que si virili tegmine
Te fallat, aureis ligata nodulis
10Leta comas veniens, tuendo celum deseres,
Celestium ni fata starent ferrea,
Pectus haberet amor, franctum aurea de cuspide
Toroque tanti cederet iam castitas,
Dedidicit bene qui nunc Iuppiter stupralia,
15Nam rapta celo, flectibus me perderet.
Hei mihi discrutior vado timore, diligens
Hoc phedra vultu vulnerasset celibem
Ipolitum, miserum quid me ergo tu Minos nigras?
16.
Atque solent campis castris collidere castraDuplex in armis Mars viget, sidera rumor adit,
Utque fuit cum bella deum meruere gigantes,
Cum vulsus osse pelion, incubat ex pedibus,
5Agmina ventorum totis tonuere magellis
In pallidos niger volat nimbus et auster aquis.
Tum gravide cecidere nives quas kaurus inundat,
Gemunt et oppostas rogant tecta manus domini
Depositura malis aliter sua dorsa ruinis,
10Fastigium casum ciet, atque sonant proceres,
Namque caballus erat prope fractus pondere lumbos
Ceu carneus, Prius gemens quam ruat ex onere,
Alleviare vacat, terrent sed fata virorum,
Mortale suspicit basis missilis inferior,
15Credita nostra domus, sibimet ceraunia fecit
Cum tres Apollo liquerat tergora post tenebras.
Quam bene sensieras domus hem stabularis equorum,
Ruendo avitis reddier posse cacuminibus,
Excarnesque boves verum est feriuntur oestris,
20Conclave scrineum putas claudere midaticum?
And didici Amphione liram monstrante potentem
Pro sponte rupes rupibus ponere merce soni?
An mihi tignifere vellent se cespite silve
Aurita prebentes viro robora traicio?
25Caliope aonias forsan tibi suggeret alnos?
Locuta dices, audio, omnia non pereant,
Aut hiemes patiere malas, vel dignus Ugonis
Locellus exurges mei, comptulum et hospicium.
Facta cave claudique dei mereare rapinam,
30Neptunias post hanc minas, ut Cibelesque Iovis,
Illa prius motu expugnat, nive conterit iste,
In sex quaternis solibus funera bis pateris.
17.
Nulla dies taciturna mee. Mihi conteret evum,Si me cacumini capit
Disiuncto cupiam. O tandem vix raucos adirem,
Radicibus Parnaseis
5Intermissa diu vox hec frustrabitur ergo,
Non concutit manus lire
Quem cupiit nervum longa tepefacta quiete,
Testudo sedens musitat.
18.
Hoc genus, hoc mundi Arpias superare rapinisArdet, cadaveris sciens plus vulture
Mutavit facies hominum natura pedesque,
Rapacium sub nostra perpetum unguea,
5Addidit ad raptum manibus quo vinceret huncos.
Heu degener factis homo celi genus,
Nulla nisi nomen misero servatur origo,
Quem moribus cesura phidias potens
Assimilem formet, vitiis reddendo figuras,
10Coloribusque hunc picis colleniat,
Castigator enim nature Ioctus amice
Amphitrionides timorem sentiet,
Sed tu quisquis ades raptori parce parumper,
Dum gaudet, impares sciet tirranides,
15Turdiferum alterius nisum spectabis in ungues
Rapaculis vigil preest rapacior,
Credat quisque sua, feriat quod crimina maius,
Te pinguior risum vicissim concutet.
19.
Tam litoris linter premit confinia,Pulsus biremibus meus lacertulis,
Quo Flacce pistrina venis altus rate,
Tu mercibus cum nauticis felix homo,
5Quem compulit pharsalicus turbo sub hoc
Emptere rerum prodigo fragrantium,
Quem convocas plectro decus lire tuum,
Non quod satis rebus foret numbus datus,
Est hoc avari, sed revisa laudibus
10Equantur emulis virorum laurea.
Quis non latrantes inguinas caribdis et
Mortes paratas audeat spe litoris
Tanti? Voragine timens ulixeam
Obverterit puppi ratem quis? Gratie
15Sub comodo tante? Nec hoc pro me loquor,
Qui pondus et Tiphis simulque cursito
Ignarus unde borreas invaserit,
Unde Auster, Africus procellose necis,
Quibus vel integris resistam carbasis.
20Sed si superstites ferit non Antropos,
Quietiore sedeat mens in loco
Et Ursine mei tuo non stegmate
Minoris et virtute, si fato mare
Repercutam canens novis edoctior
25Cum tonsulis, tunc flacce sub laboreque
Virilior secundo, eam quo me meus
Vocabit Ugo, qui tuum clientulum
Laboribus captabit equoris premens
Pro nauticis latis ratem stipendio,
30Chorea nunc tacte cheli morabitur,
Chorea clausis concinens puellulis.
