1. eulogium pro Albiera puella formosissima, | quae Gismundo Stufae sponsa | immaturo funere diem obiit
"Desine, chare, precor, lachrymas effundere, coniux:Iam Parcae nobis ultima fila legunt.
Desine fatorum seriem legesque severas
Aetherei incassum sollicitare Iovis;
5Mors sua quenque manet, mortales nascimur omnes:
Omnibus est natis atra videnda dies.
Non licuit tecum fatalem explere senectam
Legitimoque toro pignora chara dare,
Sed subito, ante diem, teneris extincta sub annis
10Aethereos scandam, virgo pudica, toros,
Antea quam sacris taedis et lumine claro
Coniugium nostrum percelebraret Himen.
Iam iam deficio (nigrescunt omnia circum),
Iam carne absumpta pascitur ossa febris
15Aridaque in sicco glomeratur lingua palato,
At vix extremos reddat adusta sonos.
Ante alios, veneranda parens genitorque, valete,
Et finem lacrymis ponat uterque, precor!
Nam non infernas Caron me vertet ad undas
20Ut sim vipereo praeda novella cani.
Non ego tantaleos cernam sitibunda liquores,
Non tollet nostros dira Celaeno cibos.
Non inter Danai trudar rimosa puellas
Ut repleam nigris dolia semper aquis;
25Non ego sysifeam molem scopulosque cadentes
Horrescam et strepitus, saeva Megaera, tuos;
Non aliae Eumenides, cinctae serpentibus atris,
Aeterno quatient pectora nostra metu;
Non me vallis iners scyticis concreta pruinis
30Urgebit, calidae nec Phlegetontis aquae.
Non alias scelerum poenas, quas gnosius Orci
Arbiter infringit cum luit umbra nefas:
Haec maneant sontes Ditis loca tetra puellas;
Non facit ad mores impia terra meos.
35Est locus in coelo platanis lauroque virenti
Nobilis et nitidis semper amaenus aquis.
Illic sydereis demulcet cantibus auris
Psitacus, et niveo pectore cantat olor,
Ver ubi perpetuum florentes gramine campos
40Vestit, et assidue ventilat aura nemus.
Illic virginei cantus castaeque puellae
Concelebrant laudes, diva Maria, tuas;
Quo meus exemptus terrestri carcere tendet
Spiritus, ut vita iam meliore fruar.
45Iam, Gismunde, vale, quondam charissime coniunx,
Dum vixi vita charior ipse mea.
Altera iam coniunx foecunda prole paratur,
Quae pilii tecum saecula regis aget".
Non tamen haec lachrymas potuit retinere cadentes,
50Diceret ut moriens saepe: "Marite, vale!".
Non sic dilexit Carie Artemisia regem,
Haemonium non tam Laodomia ducem.
Non Procris aut aliae quaecunque arsere maritum,
Albieram quantum nobilitavit amor.
55At, postquam aethereas accessit spiritus auras,
Restitit in molli corpus inane thoro.
Nec iam purpureo rubuerunt membra nitore,
Sed gelida infecit pallidus ora color.
Non aliter verni languescunt grandine flores
60Quos niger horrendis contudit imber aquis.
Quis posset flendo tam maestum aequare dolorem?
Nunc sunt flebilibus carmina danda modis.
Carmina nunc vestro lugubria dicite vati,
Hyppocrinei turba canora iugi.
65Fluminis hinc instar lachrymis rorantia frater
Spargit, et hinc pugnis verberat ora soror.
Vestibus hinc laceris clamabat ad aethera mater,
Nec puduit scissis exululare comis.
Vix tribus haec unum lustris adiunxerat annum:
70Ibit ad infernos, non reditura, lacus.
Quid tibi nobilitas, quid opes, quid forma, quid aetas
Profuit? Heu, morti subdita cuncta iacent.
Hinc pater, hinc coniunx stabant sine voce gementes;
Vexabat miseros tantus utrosque dolor.
75Tecum omnis periit splendor formaeque venustas,
Albiera, hetruscae nobilitatis honor.
In te congessit quicquid Venus aurea, quicquid
Pallas habet, quicquid Iuno superba boni;
Cui pater Albizius, romana a stirpe creatus,
80Cui Soderina parens, nobile utrunque genus;
Cui fuerant sancti formoso in pectore mores,
Nec dispar facies nobilitate fuit.
Nec minus idalio coniunx formosus Adone,
Nec fuit Albiera pulchrior ipsa Venus.
85Invidit Fortuna tibi, Parcaeque malignae
Fregerunt ruptis aurea fila colis.
Ast Herato, ut talem sensit periisse puellam,
Sustulit e cultis laurea serta comis.
Candidu iactavit sparsos per colla capillos,
90Lumina nec madidis sicca funere genis.
Pegasidum tum forte choros ducebat ovantes
Qua nitidis currit thessalus amnis aquis.
Sed, ne tunc merito fraudaret honore puellam,
Defunctae ut dignas conferat exequias,
95Insigni tumulum titulo signavit inanem,
Ventura ut possit noscere posteritas,
Impressitque duos nativo in marmore versus,
Thespiadum stillat qua sacer humor aquae,
Esset ut Albierae aethernum per saecula nomen,
100Eriperet tantum ne Libitina decus:
"Albiera hic posita est, longe pulcherrima rerum,
Cui fuerant mores nobilitate pares".
Tam silvam umbriferam penneiaque antra subivit,
Ut maesta in tenebris funera acerba gemat.
2. epitaphium Albierae formosissimae puellae
Quid mihi nobilitas, quid opes, quid forma, quid aetasProfuit? Alberam quam brevis urna capit!
3. epitaphium Albierae formosissimae puellae
Inspice quam fugiat spes vana volatilis aevi,Virginis Alberae qui monumenta vides.
Non mores, non forma mihi, non profuit aetas:
Si pius es, madidis flebis, amice, genis.
4. carmen in Albieram
"Da lachrimas, quicunque novos in marmore vultusAspicis, et casus pellege, quaeso, meos.
Illa ego sum tuscas inter celeberrima nymphas
Alberia, invisa rapta puella nece,
5Quae fueram iuveni, virgo, desponsa marito,
Exigerem vitae cum tria lustra meae.
Iamque dies aderat geminos iuncturus amantes,
Iniecere graves cum mihi fata manus.
Non tamen usque adeo mea sors gemitusque parentum
10Aut comitum fletus pectora nostra movent,
Ut cruciat nostri Sismundi coniugis umbram
Et dolor et lachrimae moesta per ora piae;
Qui Superos gemitu, qui sydera cuncta fatigat,
Cui nomen frustra semper in ore meum est.
15At tu parce meos, coniux, iam ledere Manes:
Nequicquam precibus numina sorda vocas.
Parce, precor! Nostrae sic quae rapuere iuventae
Adiciant vitae stamina fata tuae;
Sic nunquam possis tales sentire dolores,
20Et subeat votis aura secunda tuis".
5. epitaphium Ursini Lanfredini
Hic situs Ursinus, sexta trieteride raptus:Ambiguum forma maior an ingenio.
Lanfredina domus, patria est Florentia; Romae,
Dum pater orator, fata dedere neci.
5Dum bibit ausonios latices graiosque liquores,
Praereptus gremio, Caliopea, tuo.
6. epitaphium Ursini Lanfredini
Lanfredina domus, patria huic Florentia, nomenUrsinus, forma clarus et ingenio;
Dum pater orator Romae est, florentibus annis
Raptum Pierides ingemuere: vale!
7. eulogium in obitu Phylippae Corsinae
Vidit ut aflictum moribunda Phylippa maritumEt lacrimis natos ora rigare piis
Fundentesque imo suspiria pectore natas
Et tristi moestas flere dolore nurus:
5"O dulcis coniux, tanto indulgere dolori
Quid iuvat? Ah, precibus fata movere putas?
Venimus ad metam vitaeque peregimus annos,
Lurida iamque oculos mors volat ante meos.
Nil timeo, quamvis me me dolor urgeat ingens,
10Qualem inferre solet mortis acerba dies.
Vita dat ingentes animos sine labe peracta:
In coelo hinc maius spero videre bonum,
Hinc est quod nullis inferni tetrior umbris
Quaelibet horrescat mens scelerata mori.
15Si qua potest dici foelix hic foemina, iure,
Bertolde, a cunctis una, Phylippa, vocor,
Coniugio, natis, nuribus pompisque nepotum,
Divitiis, fama, nobilitate potens.
Sed dicant alii de me; scis, optime coniux,
20Qua servata fide sint sacra iura thori.
Quinquaginta annos foelix concordia rexit
Inter nos sanae foedus amicitiae.
Preterea me tota domus moriente superstes
Permanet in summo constabilita gradu.
25Sunt mihi tot natae, tot, pignora cara, nepotes;
Turbarunt mentem funera nulla meam.
Unum vix habuit foelicem Roma Metellum,
Cognatae cuius ossa tulere manus.
Vos quoque nunc longis circum mea corpora pompis
30Statis; sed tristem ponite moestitiam
Foelicemque obitum vultu celebrate sereno,
Cum mea confestim mens fruitura Deo est.
Te quoque non longo, coniux, post tempore cernam,
Inter honoratos conspiciende tronos.
35Quare, age, pone, precor, tristem de pectore luctum,
Invidisse meis ne videare bonis.
Vos, dulces nati, moestum refovete parentem,
Ut videat vestros longa senecta dies.
Siquid habet iuris mater, iubeoque precorque
40Impia ne patrias vexet Erimnis opes.
Auget in inmensum foelix concordia censum
Fraternaque Deo est nil caritate prius.
Nec fidum quemquam vobis sperate futurum
Si frater fratres oderit ipse suos.
45Maiorem colat ipse minor, maiorque minorem
Defendat, qualem cura paterna solet.
Has precor impendi supremo in funere gratas
Exequias: concors sit sine labe domus".
Nec plura ad natos; crucifixum amplexa, "Memento",
50Dixit, "Christe, mei; tu, mihi certa salus,
Suscipe nunc animam meque isto carcere solve
Exentamque ad te, Christe, venire iube".
Dixit, et ad superas migravit spiritus arces:
Dextitit in gelido corpus inane thoro.
8. Ugolinus Verinus ruri
Ite procul, curae, dum carmina dictat Apollo!Quid sacris Musis equiperare velis?
Quid iuvat insanis pectus consumere curis?
Sollicito semper pectore tristis eris.
5Turpia dicuntur sine sanctis et ocia Musis:
Non homini vita haec convenit, illa ferae?
Stultius est ipsi perituro incumbere regno,
Insani est animi quaerere divitias,
Omnia paulatim videas cum cedere morti,
10Cum fugiat ventis ocior hora tibi.
Proposito cur nam perstas? At carmina tantum
Morte carent: illis est sine fine decus.
9. responsio facta cuidam | volenti librum suum Carliados emere
Sola coturnatis debetur fama poetis;Meonides pauper Virgiliusque fuit.
Tot vigiles auro turpe est sic vendere noctes;
Si vis, Carliados do tibi gratis opus.
10. aliud eidem
Carmina sanctorum non sunt venalia vatum;Paupertas Musis semper amica fuit.
Victuro sed enim magnum dat gloria censum;
Congerat insanas quisquis avarus opes.
