A.difficult (“ὃ ἂν μὴ ῥᾴδιον ᾖ ἀλλὰ διὰ πολλῶν πραγμάτων γίγνηται” Pl.Prt.341d: opp. ῥᾴδιος, Arist.Rh.1363a24, in various relations):
I. in reference to the feelings, hard to bear, painful, grievous (so freq. in Hom.), “κεραυνός” Il.14.417; “θύελλα” 21.335; “ἄνεμοι” Od.12.286; “πόνος” 23.250; ἄλγος, πένθος, 2.193, 6.169; “γῆρας” Il.8.103; “ἄλη” Od.10.464; “χαλεπώτερος ἄεθλος” Hes.Th.800; ἄλλα τῶν κατεχόντων πρηγμάτων - ώτερα Hdt.6.40; “χ. πνεῦμα” A.Supp.166 (lyr.); “δύα” Id.Th.228 (lyr.); χαλεπώτατα [πράγματα] S.Tr.1273 (anap.); “συμφορά” E.Hipp.768 (lyr.); νόσος, πλάνη, etc., X.Smp.4.37, Pl.Sph.245e (Comp.), etc.; “ἡ ἐσβολὴ αὕτη -ωτάτη τοῖς Ἀθηναίοις ἐγένετο” Th.3.26; [θώρακες] δύσφοροι καὶ χ., of ill-fitting cuirasses, X.Mem.3.10.13: τὸ χ. τοῦ πνεύματος the severity of the wind, Id.An.4.5.4; τὰ χ. hardships, opp. τὰ τερπνά, Id.Mem.2.1.23, etc.; “τερπνῶν χαλεπῶν τε κρίσις” Pi.Fr. 131, cf. Plot.5.9.14: Comp., more unpleasant, Jul.Or.6.202c.
2. hard to do or deal with, difficult, irksome, “-ώτατον ἔργον ἁπάντων” Ar.Eq.516 (anap.); cf. Th.3.59 (Sup.), etc.; χαλεπὰ τὰ καλά prov. ap.Pl.Hp.Ma.304e, al., attributed to Solon by Sch. ad loc.; “χαλεπὸν ὁ βίος” X.Mem.2.9.1, cf. Pl.Plt.299e: c. inf. Act. or Med., χαλεπή τοι ἐγὼ μένος ἀντιφέρεσθαι, = χαλεπόν ἐστί μοι ἀντιφέρεσθαί σοι, Il.21.482; “χαλεποὶ δὲ θεοὶ φαίνεσθαι ἐναργεῖς” 20.131; χαλεπὸν δέ τ᾽ ὀρύσσειν [τὸ μῶλυ] Od.10.305; “χ. προϊδέσθαι καπρός” Hes.Sc.386; “χ. ἔρις ἀνθρώποις ὁμιλεῖν κρεσσόνων” Pi.N.10.72; “χ. προσπολεμεῖν” Isoc.4.138, cf. Th.7.51 (Comp.); χ. συγγενέσθαι, εὑρεῖν, γενέσθαι, Pl.R.330c, 412b, 502c; “χ. πάσχειν” Id.Cri.49b (Comp.): also c. inf. Pass., “χαλεπὸς διαγνωσθῆναι καὶ δειχθῆναι” Antipho 2.1.1, cf. Th. 3.94, etc.; “χαλεπὸν ληφθῆναι ὁ τόπος” Arist.Ph.212a8; χαλεπόν [ἐστι] c. inf., 'tis hard, difficult to do, Od.4.651; c. acc. et inf., 'tis difficult for one to do . . , Il.16.620, Od.20.313: c. dat. et inf., Il.21.184, Od.11.156.
4. of ground, difficult, rugged, “χωρία χ. καὶ πετρώδη” Th.4.9; “ὁδός” Id.5.58, Pl.R.328e; “χ. . . καὶ προσάντης . . ὁδός ἐστιν” Anaxandr.56; “πρόσοδοι” X.An.5.2.3; πορεία ib.5.6.10; σταθμός ib.4.5.3; χωρίον -ώτατον a place most difficult to take, ib.4.8.2.
II. of persons, hard to deal with, cruel, harsh, stern (opp. πρᾷος, Pl.R.493b (Sup.), Arist.EN1126a26), βασιλεύς, δαίμων, Od.2.232, 19.201; “χαλεποί τε καὶ ἄγριοι” 8.575; “-ώτερος” a more bitter enemy, Th.3.40; -ώτατοι most difficult to deal with, most dangerous or troublesome, ib.42, cf. 7.21; “-ώτεροι πάροικοι” Id.3.113; “χαλεπόν γε θυγάτηρ κτῆμα” Men.18: c. dat. pers., cruel or harsh towards one, Od.17.388; “τοῖς ξυμπροθυμηθεῖσι τὸν ἔκπλουν” Th.8.1, etc.; πρὸς τοὺς πολεμίους, τοὺς ἀγνῶτας, Pl.R.375c, Arist.Pol.1328a8 (also “πρὸς τοὺς δρόμους” X.Cyn.5.17); “ἐπὶ νύμφαις ἀλλοτρίαις” Theoc. 22.145.
b. of words, “χαλεπῷ ἠνίπαπε μύθῳ” Il.2.245, etc.; “ἐρεθιζέμεν αἰεὶ μύθοισιν χ.” Od.17.395; χ. ὀνείδεα, ὁμοκλαί, Il.3.438, Od.17.189; “φῆμις” 14.239; “μῆνις” Il.5.178.
c. esp. of judges, “ἦν τὸ δίκαιον φυλάσσων χ.” Hdt. 1.100, cf. Pl.Criti.107d, And.4.36; also “χ. ἀρχή” Th.1.77; “τιμωρία” Pl.Ap.39c (Comp.); “νόμοι” Id.Hp.Mi.372a (Comp.), D.21.44, 35.50.
d. savage, fierce, “κύνες” X.An.5.8.24, Cyn.10.23; of bees, Arist.HA624b30 (Comp.); [“θηρία] χ. τὰς φύσεις” Pl.Plt. 274b.
2. ill-tempered, testy, “χ. ὢν καὶ δύσκολος” Ar.V.942, cf. Isoc.19.26; “ὀργὴν χ.” Hdt.3.131; χαλεπῇ τῇ χειρί with a rough hand, Ar.Lys.1116.
3. of plants, hurtful to the soil, Thphr.HP8.9.3 (Sup.).
B. Adv. -πῶς hardly, with difficulty, “διαγνῶναι χ. ἦν ἄνδρα ἕκαστον” Il.7.424; “χ. δέ σ᾽ ἔολπα τὸ ῥέξειν” 20.186; “χ. κε φύγοις κακόν” Hes.Op.684; “χ. ὀργὰς μεταβάλλουσιν” E.Med.121 (anap.); “χ. γνῶναι” Antipho 3.2.1; “τὰ τοῖς ἄλλοις χ. εὑρημένα ῥᾳδίως μανθάνειν” Isoc.1.18, cf. 44; οὐ or μὴ χ. without much ado, Th.1.2, 7.81, etc.
2. hardly, scarcely, “δοκέω . . χ. ἂν Ἕλληνας Πέρσῃσι μάχεσθαι” Hdt.7.103; “χ. παρὰ τοῖς ἐχθροῖς εὑρεθήσεται” Lys.29.2; “χ. ἂν πείσαιμι” Pl.Phd. 84d.
II. of persons, angrily, cruelly, harshly, “χ. τιμωρεῖσθαι” Id.3.46; “ἀποκρίνασθαι” Id.5.42, cf. E.Hipp.203 (anap.), Ar.Pl.60, Pl.Phdr.269b; χ. φέρειν τι take it ill, Th.2.16, Pl.R.330a, etc.; also χ. ἔφερον τῷ πολέμῳ, τοῖς πράγμασιν, X.HG5.1.29, An. 1.3.3; “ἐπὶ τῇ πολιορκίᾳ” Id.HG7.4.21, cf. D.H.3.50; also “χ. φέρειν τινός” Th.2.62; also “χ. λαμβάνεσθαι τοῦ παιδός” Hdt.2.121.“δ́; χ. λαμβάνειν περί τινος” Th.6.61; of the laws (cf. supr. 11.1c), “χ. προστάττειν” Pl.Lg.925d.
2. freq. in the phrase χ. ἔχειν to be angry, X.An.6.4.16, etc.; τινι with one, Id.HG1.5.16; “πρὸς τοὺς λόγους” Isoc.3.3, cf. 51; χ. ἔχειν τισὶν ἐπί τινι with persons for a thing, D.20.135, cf. Plu.Cic.43; “χ. διακεῖσθαι πρὸς ἅπαντας” Isoc.Ep. 7.5; “χ. πρὸς φιλοσοφίαν διακεῖσθαι” Pl.R.500b; “χ. πρὸς ἡμᾶς διετέθησαν” Isoc.8.79; “ἐπί τινι χ. διατεθείς” Plu.Per.36.
