I.to pour, pour out, shed.
I. Lit., of fluids.
1. In gen.: “(natura terram) sucum venis cogebat fundere apertis Consimilem lactis, etc.,” Lucr. 5, 812: “sanguinem e patera,” Cic. Div. 1, 23, 46: “novum liquorem (i. e. vinum) de patera,” Hor. C. 1, 31, 3: “vina paterā in aras,” Ov. M. 9, 160; cf.: “vinum inter cornua,” id. ib. 7, 594: “vinum super aequora,” id. ib. 11, 247: “duo rite mero libans carchesia Baccho Fundit humi,” Verg. A. 5, 78: “laticem urnis,” Ov. M. 3, 172: “lacrimas,” Verg. A. 3, 348: cf. Ov. M. 5, 540: “fundit Anigros aquas,” pours out, id. ib. 15, 282: “parumne fusum est Latini sanguinis?” shed, spilt, Hor. Epod. 7, 4: “sanguine ob rem publicam fuso,” Sall. H. Fr. 2, 96, 2 Dietsch: “sanguinem de regno (i. e. propter regnum),” Curt. 10, 5.—Mid.: “memorandum, in septem lacus eum (Strymonem) fundi,” discharges itself, Plin. 4, 10, 17, § 38: “ingentibus procellis fusus imber,” pouring, Liv. 6, 8, 7; 6, 32, 6; cf.: “sanguis in corporibus fusus,” Cic. de Or. 2, 77, 310.—
2. In partic.
a. Of metals, to make by melting, to melt, cast, found: “exolevit fundendi aeris pretiosi ratio,” Plin. 34, 2, 3, § 5; cf. id. 34, 7, 18, § 46: “caldarium (aes) funditur tantum, malleis fragile,” id. 34, 8, 20, § 94: “aere fuso,” id. 34, 11, 24, § 107: “vitrum,” id. 34, 14, 42, § 148: “glandes, Auct. B. Afr. 20, 3: Theodorus ipse se ex aere fudit,” Plin. 34, 8, 19, § 83: “ne statuam quidem inchoari, cum ejus membra fundentur,” Quint. 2, 1, 12: “fusis omnibus membris (statuae),” id. 7 praef. § 2: “olim quaerere amabam, Quid sculptum infabre, quid fusum durius esset,” Hor. S. 2, 3, 22.—*
b. In medic. lang.: aliquem, to cause one to have fluid stools, to relax the bowels (opp. comprimere): si compresserit aliquem morbus aut fuderit, Cels. praef. med.; cf. under P. a.—
B. Transf.
1. To wet, moisten, bathe with a liquid (poet. and very rare): “(ossa) niveo fundere lacte,” Tib. 3, 2, 20: “multo tempora funde mero,” id. 1, 7, 50.—
2. Of things non-fluid.
a. In gen., to pour forth in abundance, to scatter, cast, hurl; to spread, extend, diffuse: “desectam cum stramento segetem corbibus fudere in Tiberim,” Liv. 2, 5, 3: “picem reliquasque res, quibus ignis excitari potest, fundebant,” Caes. B. G. 7, 24, 4: “tela,” Val. Fl. 3, 243: “sagittam,” Sil. 7, 647: “(solis) radios per opaca domorum,” Lucr. 2, 115: “quas (maculas) incuria fudit,” has scattered, Hor. A. P. 352: “fundunt se carcere laeti Thraces equi,” pour themselves forth, rush out, Val. Fl. 1, 611: “se cuncta manus ratibus,” id. 2, 662: “littera fundens se in charta,” Plin. 13, 12, 25, § 81: “luna se fundebat per fenestras,” Verg. A. 3, 152.—Mid.: “ne (vitis) in omnes partes nimia fundatur,” spread out, Cic. de Sen. 15, 52: “homines fusi per agros ac dispersi,” Cic. Sest. 42, 91.—
b. In partic.
(α).
With the accessory notion of production, to bring forth, bear or produce (in abundance): “crescunt arbusta et fetus in tempore fundunt,” Lucr. 1, 351; cf.: “terra feta frugibus et vario leguminum genere, quae cum maxima largitate fundit,” Cic. N. D. 2, 62, 156: “flores aut fruges aut bacas,” id. Tusc. 5, 13, 37: “frugem,” id. de Sen. 15, 51: “plus materiae (vites),” Plin. 17, 22, 35, § 192: “cum centesimo Leontini campi fundunt,” id. 18, 10, 21, § 95: “facile illa (piscium ova) aqua et sustinentur et fetum fundunt,” Cic. N. D. 2, 51, 129: “(terra) animal prope certo tempore fudit Omne,” Lucr. 5, 823; cf. ib. 917: “fudit equum magno tellus percussa tridenti,” Verg. G. 1, 13: “Africa asinorum silvestrium multitudinem fundit,” Plin. 8, 30, 46, § 108: quae te beluam ex utero, non hominem fudit, Cic. Pis. init.; Verg. A. 8, 139, v. Forbig. ad h. l.—
(β).
With the secondary notion of depth or downward direction, to throw or cast to the ground, to prostrate: “(victi hostes) et de jugis, quae ceperant, funduntur,” Liv. 9, 43, 20: “nec prius absistit, quam septem ingentia victor Corpora (cervorum) fundat humi,” Verg. A. 1, 193; cf. Ov. M. 13, 85; Sil. 4, 533: “aliquem arcu,” Val. Fl. 1, 446.—In middle force: “fundi in alga,” to lie down, Val. Fl. 1, 252.—Esp. freq. milit. t. t., overthrow, overcome, rout, vanquish an enemy: “hostes nefarios prostravit, fudit, occidit,” Cic. Phil. 14, 10, 27; cf.: “exercitus caesus fususque,” id. ib. 14, 1, 1: “aliquos caedere, fundere atque fugare,” Sall. J. 58, 3: “Gaetulos,” id. ib. 88, 3: “classes fusae fugataeque,” id. ib. 79, 4; cf.: “si vi fudisset cecidissetque hostes,” Liv. 35, 1, 8: “hostes de jugis,” id. 9, 43, 20: “Gallos de delubris vestris,” id. 6, 16, 2: “eas omnes copias a se uno proelio fusas ac superatas esse,” Caes. B. G. 1, 44, 8; cf.: “Massilienses crebris eruptionibus fusi,” id. B. C. 2, 22, 1: “Latini ad Veserim fusi et fugati,” Cic. Off. 3, 31, 112; Liv. 2, 6 fin.: “quatuor exercitus Carthaginiensium fudi, fugavi, Hispania expuli,” id. 28, 28, 9; cf. Drak. on 38, 53, 2; “less freq. in a reversed order: alios arma sumentes fugant funduntque,” Sall. J. 21, 2; Vell. 2, 46 fin.: omnibus hostium copiis fusis armisque exutis, Caes. B. G. 3, 6, 3: “magnas copias hostium fudit,” Cic. Mur. 9, 20: “Sabinos equitatu fudit,” id. Rep. 2, 20: “Armeniorum copias,” id. Arch. 9, 21: “maximas copias parva manu,” Sall. C. 7, 7.
II. Trop.
A. Ingen., to pour out or forth, to spread out, extend, display: “imago de corpore fusa,” Lucr. 4, 53: “animam moribundo corpore fudit,” id. 3, 1033; cf. id. 3, 700: “concidit ac multo vitam cum sanguine fudit,” Verg. A. 2, 532: “circuli (appellantur), quod mixta farina et caseo et aqua circuitum aequabiliter fundebant,” poured out, spread out, Varr. L. L. 5, § 106: “quem secutus Cicero hanc famam latius fudit,” Quint. 11, 2, 14; cf. id. 10, 5, 11: “cum vero causa ea inciderit, in qua vis eloquentiae possit expromi: tum se latius fundet orator,” will display himself, Cic. Or. 36, 125: “superstitio, fusa per gentes,” id. Div. 2, 72 init.; cf. Quint. 11, 3, 84: “neque se tanta in eo (Cicerone) fudisset ubertas,” id. 12, 2, 23: “fundet opes, Latiumque beabit divite lingua,” riches of expression, Hor. Ep. 2, 2, 121. —Mid.: “quamquam negant, nec virtutes nec vitia crescere: tamen utrumque eorum fundi quodammodo et quasi dilatari putant,” to be diffused, Cic. Fin. 3, 15, 48; cf.: “modo virtus latius funditur,” Sen. Ep. 74, 27; and: “semper ex eo, quod maximas partes continet latissimeque funditur, tota res appellatur,” id. 5, 30, 92: “saepe in amplificanda re funditur numerose et volubiliter oratio,” id. Or. 62, 210.—
B. In partic., of speech, to pour forth, utter: “per quam (arteriam) vox principium a mente ducens percipitur et funditur,” Cic. N. D. 2, 59, 149; cf.: “e quibus elici vocem et fundi videmus,” id. Tusc. 2, 24, 56: “inanes sonos,” id. ib. 5, 26, 73 (for which: “inani voce sonare,” id. Fin. 2, 15, 48): “sonum,” id. Ac. 2, 23, 74: “verba poëtarum more (opp. ratione et arte distinguere),” id. Fin. 4, 4, 10: “versus hexametros aliosque variis modis atque numeris ex tempore,” id. de Or. 3, 50, 194; cf.: “grave plenumque carmen,” id. Tusc. 1, 26, 64: “tam bonos septenarios ad tibiam,” id. ib. 1, 44, 107: “physicorum oracula,” id. N. D. 1, 26, 66: “has ore loquelas,” Verg. A. 5, 842: “preces pectore ab imo,” id. ib. 6, 55; so, “preces,” id. ib. 5, 234; Hor. Epod. 17, 53: “mera mendacia,” Plaut. Ps. 4, 1, 33: “jam tu verba fundis hic, sapientia?” you waste, Ter. Ad. 5, 2, 7: “opprobria rustica,” Hor. Ep. 2, 1, 146: “iras inanes,” Val. Fl. 3, 697: “vehemens et liquidus puroque simillimus amni Fundet opes,” Hor. Ep. 2, 2, 121: “preces,” App. M. 11, p. 258, 4; Tac. A. 14, 30; Aug. in Psa. 25, 10 al.—Hence, fūsus , a, um, P. a., spread out, extended, broad, large, copious, diffuse.
A. Lit.: “(aër) tum fusus et extenuatus sublime fertur, tum autem concretus in nubes cogitur,” Cic. N. D. 2, 39, 101: fusior alvus, i. e. more relaxed (opp. astrictior), Cels. 1, 3 med.: “toga (opp. restricta),” wide, full, Suet. Aug. 73: “Gallorum fusa et candida corpora,” full, plump, Liv. 38, 21, 9: “campi in omnem partem,” extended, Verg. A. 6, 440; cf.: “non fusior ulli Terra fuit domino,” a broader, larger kingdom, Luc. 4, 670.—
B. Trop., copious, diffuse; flowing, free: “genus sermonis non liquidum, non fusum ac profluens,” Cic. de Or. 2, 38, 159; cf.: “constricta an latius fusa narratio,” Quint. 2, 13, 5: “materia abundantior atque ultra quam oporteat fusa,” id. 2, 4, 7: “ut illud, quod ad omnem honestatem pertinet, decorum, quam late fusum sit, appareat,” Cic. Off. 1, 28, 98; cf. Quint. 11, 1, 5: “(vox) in egressionibus fusa et securae claritatis (opp. contracta),” unrestrained, free, id. 11, 3, 64: “periodus,” id. 9, 4, 128: “fusiores liberioresque numeri,” id. 130: “lingua Graeca prolixior fusiorque quam nostra,” Gell. 2, 26, 7: “in locis ac descriptionibus fusi ac fluentes,” Quint. 9, 4, 138: “plenior Aeschines et magis fusus,” id. 10, 1, 77: “dulcis et candidus et fusus Herodotus (opp. densus et brevis et semper instans sibi Thucydides),” id. 10, 1, 73.—Sup. seems not to occur.—Adv.: fūse . *
1. (Acc. to A.) Spread out, extended: “(manus) fusius paulo in diversum resolvitur,” Quint. 11, 3, 97.—
2. (Acc. to B.) Copiously, at length, diffusely: “quae fuse olim disputabantur ac libere, ea nunc articulatim distincteque dicuntur,” Cic. Leg. 1, 13, 36: “multa dicere fuse lateque,” id. Tusc. 4, 26, 57: “fuse lateque dicendi facultas,” id. Or. 32, 113: “fuse et copiose augere et ornate aliquid (opp. brevia et acuta),” id. Fin. 3, 7, 26.—Comp.: “haec cum uberius disputantur et fusius (opp. brevius angustiusque concluduntur),” Cic. N. D. 2, 7, 20: “fusius et ornatius rem exponere,” Quint. 4, 2, 128.—Sup. seems not to occur.