This text is part of:
Click on a word to bring up parses, dictionary entries, and frequency statistics
16. convenit iam inde per consules reliqua belli
perfecta. Aulius cum Ferentanis1 uno secundo proelio debellavit urbemque ipsam, quo se fusa
contulerat acies, obsidibus imperatis in deditionem
accepit.
[2]
pari fortuna consul alter cum Satricanis,
qui cives Romani post Caudinam cladem ad Samnites
defecerant praesidiumque eorum in urbem acceperant, rem gessit.
[3]
nam cum ad moenia Satrici2 admotus esset exercitus legatisque missis ad pacem cum precibus petendam triste responsum ab consule
redditum esset, nisi praesidio Samnitium interfecto
aut tradito ne ad se remearent, plus ea voce quam
armis inlatis terroris colonis iniectum.
[4]
itaque subinde exsequuntur quaerendo a consule legati quonam
se pacto paucos et infirmos crederet praesidio tam
valido et armato vim allaturos. ab iisdem consilium
petere iussi, quibus auctoribus praesidium in urbem
accepissent, discedunt aegreque impetrato ut de ea
[5]
re consuli senatum responsaque ad se referri sineret
ad suos redeunt.
[6]
duae factiones senatum distinebant, una cuius principes erant defectionis a populo
Romano auctores, altera fidelium civium; certatum
ab utrisque tamen est ut ad reconciliandam pacem
consuli opera navaretur.
[7]
pars altera, cum praesidium
[p. 222]
Samnitium, quia nihil satis praeparati erat ad3 obsidionem tolerandam, excessurum proxima nocte esset,4 enuntiare consuli satis habuit, qua noctis hora quaque porta et quam in viam egressurus hostis foret;
[8]
altera, quibus invitis descitum ad Samnites erat, eadem nocte portam etiam consuli5 aperuerunt armatosque clam hoste6 in urbem acceperunt.
[9]
ita duplici proditione et praesidium Samnitium insessis circa viam silvestribus locis necopinato oppressum est, et ab urbe plena hostium clamor sublatus; momentoque unius horae caesus Samnis, Satricanus captus, et omnia in potestate consulis erant.
[10]
qui quaestione habita quorum opera defectio esset facta,
quos sontes comperit virgis caesos securi percussit
praesidioque valido imposito arma Satricanis ademit.
[11]
inde ad triumphum decessisse Romam Papirium
Cursorem scribunt, qui eo duce Luceriam receptam
Samnitesque sub iugum missos auctores sunt.
[12]
et
fuit vir haud dubie dignus omni bellica laude, non
animi solum vigore sed etiam corporis viribus
excellens.
[13]
praecipua pedum pernicitas inerat, quae
cognomen etiam dedit; victoremque7 cursu omnium aetatis suae fuisse ferunt,8 seu crurum9 vi seu [p. 224] exercitatione multa; cibi vinique eundem capacissimum;10 nec cum ullo asperiorem,
[14?]
quia ipse invicti ad laborem corporis esset, fuisse militiam pediti pariter equitique;
[15]
equites etiam aliquando ausos ab eo petere ut sibi pro re bene gesta laxaret aliquid laboris; quibus ille “ne nihil remissum dicatis,
[16?]
remitto,” inquit, “ne utique dorsum demulceatis, cum ex equis descendetis.” et vis erat in eo viro imperii ingens pariter in socios civesque.
[17]
Praenestinus praetor per timorem segnius ex subsidiis suos duxerat in primam aciem; quem cum inambulans ante tabernaculum vocari iussisset,
[18?]
lictorem expedire securem iussit, ad quam vocem exanimi stante Praenestino:
“agedum, lictor, excide radicem hanc” inquit “incommodam ambulantibus,” perfusumque ultimi supplicii metu multa dicta dimisit.
[19]
haud dubie illa
aetate, qua nulla virtutum feracior fuit, nemo unus
erat vir quo magis innixa res Romana staret. quin
eum parem destinant animis magno Alexandro ducem,
si arma Asia perdomita in Europam vertisset.
1 Ferentanis M2P2FUOT2: frentanis MTDLA: frentranis P: Forentanis Gronovius.
2 Satrici ς: Satricae (or -ce) ω.
3 A.U.C. 435
4 esset D3A3: esse MTDLA: omitted by PFUO.
6 clam hoste Gelenius: clam nocte ω: clam Weissenborn.
7 victoremque M3F1 (or F3) Ax (over erasure) Frag. hav.2: uictorisque ω.
10 A.U.C. 435
This work is licensed under a
Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 United States License.
An XML version of this text is available for download, with the additional restriction that you offer Perseus any modifications you make. Perseus provides credit for all accepted changes, storing new additions in a versioning system.