previous next
răpĭo , pŭi, ptum, 3 (old
I.perf. subj. rapsit, Cic. Leg. 2, 9, 22; part. perf. fem. ex raptabus, Gell. ap. Charis. p. 39 P.), v. a. root ἁρπ; Gr. ἅρπη, a bird of prey, ἁρπαγή, ἁρπάζω; Lat. rapidus, rapax, rapina, etc.; cf. Sanscr. lup-, lumpāmi, rumpo; Gr. λῦπή, to seize and carry off, to snatch, tear, drag, draw, or hurry away, = violenter sive celeriter capio (freq. and class.; in Cæs. not at all, and in Cic. mostly in the trop. signif.; cf.: ago, fero, traho, capio, sumo).
I. Lit.
A. In gen., Plaut. Rud. 3, 6, 15; 30; 31: “quo rapitis me? quo fertis me?id. Men. 5, 7, 10; cf. Verg. A. 6, 845; Ov. M. 9, 121: “quo me cunque rapit tempestas?Hor. Ep. 1, 1, 15; cf. id. C. 3, 25, 1: “sumasne pudenter an rapias,snatch, id. Ep. 1, 17, 45; cf. id. S. 1, 5, 76: “hostes vivos rapere soleo ex acie: ex hoc nomen mihi est (sc. Harpax),Plaut. Ps. 2, 2, 60: “te ex lustris uxor,id. As. 5, 2, 84: “volucri spe et cogitatione rapi a domo,Cic. Rep. 2, 4, 7: “ab aede rapuit funale,Ov. M. 12, 247: “torrem ab aris,id. ib. 12, 271: “deque sinu matris ridentem . . . Learchum . . . rapit,id. ib. 4, 516 (for which, simply sinu, id. ib. 13, 450): “hastam, de vulnere,id. ib. 5, 137: “telum,Verg. A. 10, 486: “repagula de posti,Ov. M. 5, 120: “(frondes) altā rapit arbore ventus,id. ib. 3, 730: “vi atque ingratis ... rapiam te domum,Plaut. Mil. 2, 5, 40: “aliquem sublimem domum,id. As. 5, 2, 18; cf.: “sublimem,id. Mil. 5, 1; id. Men. 5, 7, 6; Ter. And. 5, 2, 20: “commeatum in naves rapiunt,Liv. 41, 3: “aliquem in jus,Plaut. Rud. 3, 6, 21; so, “in jus,id. Poen. 5, 5, 56; Hor. S. 1, 9, 77; 2, 3, 72; cf.: “in jus ad regem,Liv. 1, 26: “in carcerem,Suet. Tib. 11; 61: “aliquem ad cornuficem,Plaut. Poen. 1, 2, 156; id. Bacch. 4, 4, 37: “ad praetorem,id. Aul. 4, 10, 30: “ad supplicium ob facinus,Cic. de Or. 2, 59, 238: “ad mortem,Cic. Verr. 2, 5, 52, § 138; id. Cat. 1, 10, 27: “ad tortorem,id. Tusc. 5, 5, 13: “ad poenam,Suet. Claud. 10; 37; id. Vit. 14: “ad consulem,Liv. 10, 20: “matres, virgines, pueros ad stuprum,id. 26, 13: “teneram virginem ad virum,Cat. 61, 3 (cf.: “rapi simulatur virgo ex gremio matris, aut, si ea non est, ex proximā necessitudine, cum ad virum traditur, quod videlicet ea res feliciter Romulo cessit,Fest. p. 289 Müll.): “illum (sc. lembum) in praeceps prono rapit alveus amni,Verg. G. 1, 203: “nec variis obsita frondibus Sub divum rapiam,drag into open day, Hor. C. 1, 18, 13. — Poet.: “Nasonis carmina rapti,” i. e. torn from his home, borne far away, Ov. P. 4, 16, 1; cf. id. H. 13, 9; Stat. S. 3, 5, 6. —
B. With the idea of swiftness predominating: “Turnus rapit Totam aciem in Teucros,Verg. A. 10, 308: “rapit agmina ductor,Luc. 1, 228: “agmina cursu,Sil. 7, 116: “legiones,Plin. Pan. 14: “curru rapi,Sil. 1, 134: “quattuor hinc rapimur raedis,Hor. S. 1, 5, 86: “Notus rapit biremes,Sil. 17, 276: “carinas venti rapuere,Luc. 3, 46: “rapit per aequora navem,hurries it away, Verg. A. 10, 660; cf.: “ventis per aequora,Ov. M. 14, 470: “missos currus,Hor. S. 1, 1, 114: “pedes quo te rapiunt,id. C. 3, 11, 49: “arma rapiat juventus,snatch up, Verg. A. 7, 340; so, “arma,Ov. M. 2, 603: “arma manu,Verg. A. 8, 220: “bipennem dextrā,id. ib. 11, 651: “cingula,id. ib. 9, 364.—
2. With reflex. pron., to hasten, hurry, tear one's self, etc.: “ocius hinc te Ni rapis,Hor. S. 2, 7, 118; cf. Ov. Am. 3, 5, 29: “se ad caedem optimi cujusque,Cic. Phil. 13, 8, 18.—
C. In partic.
1. To carry off by force; to seize, rob, ravish; to plunder, ravage, lay waste, take by assault, carry by force, etc. (very freq.; cf. “praedor),Plaut. Men. 1, 3, 11: “erat ei vivendum latronum ritu, ut tantum haberet, quantum rapere potuisset,Cic. Phil. 2, 25, 62: “tamquam pilam rapiunt inter se rei publicae statum tyranm ab regibus,id. Rep. 1, 44, 68: “virgines rapi jussit ... quae raptae erant, etc.,id. ib. 2, 7, 12; 2, 8, 14; so, “virgines,to carry off, abduct, Sall. C. 51, 9; Liv. 1, 9; Quint. 7, 7, 3; 9, 2, 70; Hor. C. 2, 4, 8; Ov. M. 12, 225; id. A. A. 1, 680: “raptus a dis Ganymedes,Cic. Tusc. 1, 26, 65: “ab Idā,Hor. C. 3, 20, 16: “omne sacrum rapiente dextrā,id. ib. 3, 3, 52: “alii rapiunt incensa feruntque Pergama,pillage and plunder, Verg. A. 2, 374 (the Homeric ἄγουσι και φέρουσι; for which, in prose, ferre et agere; v. ago); cf.: “rapturus moenia Romae,Luc. 3, 99: “Theumeson,to seize by force, Stat. Th. 4, 370: “Armeniam,to plunder, lay waste, Tac. A. 13, 6: “Karthaginem,Sil. 15, 401: “urbem,Stat. Th. 7, 599: “raptas ad litora vertere praedas,Verg. A. 1, 528.— Absol.: “rapio propalam,Plaut. Ep. 1, 1, 10: “ut Spartae, rapere ubi pueri et clepere discunt,Cic. Rep. 4, 5, 11 (Non. 20, 14): “agunt, rapiunt, tenent,id. Rep. 3, 33, 45 Mos.; cf. “along with trahere,Sall. C. 11, 4; id. J. 41, 5; “with congerere, auferre,Mart. 8, 44, 9.— With the idea of rapidity predominating: castra urbesque primo impetu rapere, to conquer rapidly (= raptim capere), Liv. 6, 23, 5 Drak.; so, “castra,Flor. 3, 20, 4; 4, 12, 34: “Bithyniam,id. 3, 5, 6: “Hispaniam,id. 2, 17, 6: “arces,Luc. 6, 14.— Part. perf. subst.
(α). rapta , ae, f., the ravished one, the seduced: “gratus raptae raptor fuit,Ov. A. A. 1, 680; id. H. 5, 97; 13, 55; 16, 339; id. F. 4, 607.—
(β). raptum , i, n., the plunder, that which is stolen: “rapto vivere,to live by robbery, Liv. 7, 25 fin.; 22, 39; 28, 24: Quint. 3, 7, 24; Sen. Ep. 70 fin.; Curt. 3, 10 fin.; Just. 41, 4, 7; Verg. A. 7, 749; Ov. M. 11, 291; id. Tr. 5, 10, 16; “for which: ex rapto vivere,id. M. 1, 144; so, “rapto gaudere,Liv. 29, 6, 3 Drak.: “rapto potiri,Verg. A. 4, 217: “rapto uti,Vell. 2, 73, 3: “sine rapto vivere,id. 2, 32 fin.
2. To cut off, mutilate (poet.): “caput,Sil. 15, 807: “ora gladio,id. 7, 704: “rapuit non dente ferarum,Luc. 10, 517.—
3. To carry off suddenly or prematurely by death, to snatch away (poet. and in post-Aug. prose): “improvisa leti Vis rapuit rapietque gentes,Hor. C. 2, 13, 20; so id. ib. 2, 17, 5; 4, 2, 21; id. Ep. 1, 14, 7; Verg. A. 6, 428; Ov. P. 4, 11, 5; Stat. S. 2, 1, 208; 5, 3, 16; Plin. 7, 8, 6, § 46; Suet. Calig. 7; Just. 2, 2, 13 (but Liv. 3, 50, 8: fato erepta, v. Drak.)— Absol.: “et labor et durae rapit inclementia mortis,” i. e. hurries on, Verg. G. 3, 68: “RAPTA EST = obiit,Inscr. Orell. 4475.
II. Transf. (poet.), of any action or motion which resembles seizing, snatching, etc.: “flammanm,to catch quickly, Verg. A. 1, 176; Ov. M. 3, 374; cf.: “incendia,id. ib. 15, 350: nigrum colorem, to take or assume quickly, id. ib. 7, 289; cf.: “vim monstri,id. ib. 4, 744; “and v. III.: Halesus Turno feroces Mille rapit populos,leads hastily on, Verg. A. 7, 725; cf. id. ib. 10, 178: rapiuntque ruuntque; Litora deseruere, take hold, seize in haste (the cables, etc.), id. ib. 4, 581; cf.: “scalas, Auct. B. Alex. 20, 4.—Of the gliding movement of a serpent nec rapit immensos orbes per humum,sweeps along, Verg. G. 2, 153: “pars densa ferarum Tecta rapit,” i. e. range quickly through, Verg. A. 6, 8 Heyne; cf.: “acrior et campum sonipes rapit,Stat. Th. 5, 3.
III. Trop.
A. In gen., to snatch, force, or hurry away: “fertur quasi torrens oratio, quamvis multa cujusquemodi rapiat,Cic. Fin. 2, 1, 3: “ipsae res verba rapiunt,carry along with them, id. ib. 3, 5, 19: aspice me quanto rapiat Fortuna periclo, carries away (the figure taken from a storm at sea), Prop. 1, 15, 3: “aliquem in deteriorem viam,Plaut. Trin. 3, 2, 54; cf.: “(comoediam) in pejorem partem,” i. e. to put a bad construction upon, to misconstrue, misrepresent, Ter. Ad. prol. 3: consilium meum in contrariam partem, Pollio ap. Cic. Fam. 10, 33, 2: “aliquem in invidiam,Cic. Agr. 3, 2, 7: “opinionibus vulgi rapimur in errorem,id. Leg. 2, 17, 43: “si quis in adversum rapiat casusve deusve,Verg. A. 9, 211; Cic. Tusc. 5, 5, 13: “cum aliqua his ampla et honesta res objecta est, totos ad se convertit et rapit,seizes upon, appropriates, id. Off. 2, 10, 37; cf.: “commoda ad se,id. ib. 3, 5, 22: “victoriae gloriam in se,Liv. 33, 11 fin.: “almum Quae rapit hora diem,snatches away, Hor. C. 4, 7, 8; cf.: “simul tecum solatia rapta,Verg. E. 9, 18: “impetus rapit huc, rapit illuc,Stat. Th. 12, 794.—
B. In partic.
1. To carry along or away with passion, to transport, ravish, captivate; and with a designation of the limit, to carry or hurry away, to attract strongly to any thing (usually in a bad sense): “impetu raptus,Quint. 7, 2, 44: “judicem rapere,id. 6, 2, 3; cf. id. 10, 1, 110; 12, 10, 61: “praedae ac rapinarum cupiditas caeca te rapiebat,Cic. Pis. 24, 57: “amentiā rapi,id. Fam. 16, 12, 2: “furorne caecus, an rapit vis acrior, An culpa?Hor. Epod. 7, 13; cf.: “in medias res auditorem,id. A. P. 149: “utraque forma rapit,Prop. 2, 25 (3, 20), 44: “quem (sc. leonem) cruenta Per medias rapit ira caedes,Hor. C. 3, 2, 12: “rapit omnes ira,Sil. 14, 299: ὁρμή, quae hominem huc et illuc rapit, Cic. Off. 1, 28 fin.; cf. Verg. A. 4, 286; 8, 21: “ad quas (res) plerique inflammati aviditate rapiuntur,Cic. Off. 2, 11, 38: “animus cupidine caecus ad inceptum scelus rapiebat,Sall. J. 25, 7: “ea (cupiditas) ad oppugnandam Capuam rapit,Liv. 7, 30 et saep.—In a good sense: “qui ad divinarum rerum cognitionem curā omni studioque rapiantur,Cic. Div. 1, 49, 111: “rapi ad opes augendas generis humani,id. Rep. 1, 2, 3. — Poet., with inf. (for ad aliquid): “(mundus) rapit aetherios per carmina pandere census,Manil. 1, 12.—
2. To seize by violence, to snatch, steal (poet.): Hippodameam raptis nactu'st nuptiis, Enn. ap. Cic. Tusc. 3, 12, 26 (Trag. v. 398 Vahl.): “oscula,Hor. C. 2, 12, 28; Tib. 1, 4, 53; 55; 1, 8, 58; cf.: “Venerem incertam,Hor. S. 1, 3, 109; cf.: “sed rapiat sitiens Venerem,but may eagerly seize upon, Verg. G. 3, 137: “illicitas voluptates,Tac. H. 3, 41: “spem adoptionis acrius in dies,id. ib. 1, 13 fin.: “quo facinore dominationem raptum ierit expediam,id. A. 4, 1; cf. id. H. 2, 6.—
3. With the idea of rapidity or haste predominating, to snatch, seize, or lay hold of quickly, to hasten, precipitate (poet.; in prose only since the Aug. per.): vive, Ulixes, dum licet: Oculis postremum lumen radiatum rape: non dixit cape, non pete; haberet enim moram sperantis diutius sese victurum; “sed rape,Cic. de Or. 3, 40, 162 (from an old poet.): “rapiamus, amici, Occasionem de die,Hor. Epod. 13, 3; so, “occasionem,Juv. 15, 39: “viam,to hasten, Ov. H. 19, 74 Loers; cf. “iter,Sil. 12, 471: “gressus,Luc. 3, 116: “cursus,id. 5, 403: “letum,id. 4, 345: “bellum,to wage suddenly, id. 5, 403: “nefas,to hasten, precipitate, id. 10, 428: “ut limis rapias, quid prima secundo Cera velit versu,may hastily note, Hor. S. 2, 5, 53 al.—In prose: “raptae prope inter arma nuptiae,Liv. 30, 14, 2 Drak.: “repente impetu facto transitum rapuit,Front. Strat. 1, 4, 8: “inter rapienda momenta periculorum communium,Amm. 18, 7, 7 et saep.—
4. In late Lat., to strive for in purchasing: “exemplaria litterarum certatim,Hier. Ep. 57, 2: “librum totā certatim urbe,Sulp. Sev. Dial. 1, 23.
hide Dictionary Entry Lookup
Use this tool to search for dictionary entries in all lexica.
Search for in
hide Display Preferences
Greek Display:
Arabic Display:
View by Default:
Browse Bar: