previous next
nascor , nātus, nasci (ante-class., and in poets of the class. period also gnatus, v. under P. a. B.;
I.part. fut. nasciturus, Pall. Jun. 7, § 8; Vulg. Judic. 13, 8), 3, v. dep. from gnascor, gnatus, root gen, whence gigno; cf. Gr. γεννάω, to be born, to be begotten (of or by male or female).
I. Lit.; constr. with ex or de and abl., or with abl. alone; rarely with ab and abl.
2. With de and abl.: “de tigride natus,Ov. M. 9, 612; cf.: “de stirpe dei nasci,id. ib. 11, 312: “de pellice natus,id. ib. 4, 422: “natus de muliere,Vulg. Job, 14, 1; 15, 14. —
3. With abl. (so usually with proper names; “and with general designations of parents, family, etc.): quos omnes Erebo et Nocte natos ferunt,Cic. N. D. 3, 17, 44: “Hercules Jove natus,id. ib. 3, 16, 42: “Nilo natus,id. ib. 3, 16, 42: “nascetur Oedipus Lao,id. Fat. 13, 30: “patre Marte,id. Rep. 2, 2, 4: “Paulo,id. Off. 1, 33, 121: “privignus Poppaeā natus,Suet. Ner. 55: “Ascanius Creusā matre natus,Liv. 1, 3, 2: Junia, Vell. 2, 127, 4: “amplissimā familiā nati adulescentes,Caes. B. G. 7, 37, 1: “honestis parentibus,Quint. 1, 11, 85; Sen. Contr. 7, 21, 1: “Mela quibus Gallio et Seneca parentibus natus,Tac. A. 16, 17: “deus deo natus,Liv. 1, 16, 3: “imperioso patre,id. 7, 4, 5; 9, 1, 12: Assaraco natus Capus, Enn. ap. Philarg. ad Verg. G. 3, 35 (Ann. v. 31 Vahl.): “patre certo nasci,Cic. Rosc. Am. 16, 46: “Apolline natus,Ov. M. 15, 639: natus deā, son of a goddess, i. e. Achilles, id. M. 12, 86; so, “natus deā,of Æneas, Verg. A. 1, 582: “matre Musā natus,Cic. N. D. 3, 18, 45: “nascetur pulcrā Trojanus origine Caesar,Verg. A. 1, 286.—
4. With ab and abl.: “generari et nasci a principibus,Tac. H. 1, 16: “et qui nascentur ab illo,Verg. G. 1, 434.—
5. In other constrr.: “post homines natos,since men have lived, Cic. Phil. 11, 1, 1: “post genus hominum natum,id. Balb. 10, 26: “in miseriam nascimur,id. Tusc. 1, 5, 9: “aves omnes in pedes nascuntur,with the feet foremost, Plin. 10, 53, 74, § 149: “ad homines nascendos vim hujus numeri (septenarii) pertinere,to the formation of man in the womb, Gell. 3, 10, 7: “homo nascitur ad laborem,” i. e. it is his nature to suffer it, Vulg. Job, 5, 7.—
B. Transf., to rise, take beginning, derive origin, spring forth, grow, be found: O fortunatam natam me consule Romam, Cic. ap. Quint. 11, 1, 24; and ap. Juv. 10, 122: “humi nascentia fraga,Verg. E. 3, 92: “cum nata fuerint folia,Vulg. Marc. 13, 28: “nascitur ibi plumbum album in mediterraneis regionibus,is found, produced, Caes. B. G. 5, 12: “onyx nascitur circa Thebas Aegyptias,Plin. 36, 8, 12, § 61: “ex palude nascitur amnis,rises, id. 36, 26, 65, § 190: “nascere, praeque diem veniens age, Lucifer, almum,rise, Verg. E. 8, 17: “unde nigerrimus Auster Nascitur,id. G. 3, 278: “nascens luna,Hor. C. 3, 23, 2; id. S. 2, 4, 30: “nascentia templa,newly built, Mart. 6, 4, 3: “Circaeis nata forent an Lucrinum ad saxum ... ostrea,Juv. 4, 140.—To rise, be formed (of a hill): “ab eo flumine collis nascebatur,Caes. B. G. 2, 18; cf.: “nascitur altera moles,Sil. 3, 530. —
II. Trop.
B. Esp., of the spiritual renewal of a religious experience, to be regenerated, born again (eccl. Lat.): “quod natum est ex spiritu, spiritus est,Vulg. Johan. 3, 6: “nasci denuo,id. ib. 3, 7: “natus ex Deo,id. 1 Johan. 3, 9, etc.—Hence, P. a.
A. nascens , entis, arising, beginning, nascent, infant, immature: “ante Periclem et Thucydidem, qui non nascentibus Athenis, sed jam adultis fuerunt, littera nulla est, etc.,Cic. Brut. 7, 27: “eloquentiam pueris induunt adhuc nascentibus,Petr. 4: “(vitulus) vexat nascenti robora cornu,Juv. 12, 9.—
2. Subst.: nascentia , ĭum, n., organic bodies, esp. plants, Vitr. 5, 1, 3; 5, 8, 1.—
B. nātus , a, um, P. a., born; hence,
1. Subst.: nātus (gnātus ), i, m., a son; and nāta (gnāta ), ae, f. (dat. and abl. pl. natabus, where ambiguity is to be avoided, Plaut. ap. Prisc. p. 733 P.; Inscr. Orell. 7421; Phocas, p. 1707 P.; v. Neue, Formenl. 1, p. 29), a daughter; in plur.: nati (gnati), children, offspring: “caritas, quae est inter natos et parentes,Cic. Lael. 8, 27: “bellum prope inter parentes natosque,Liv. 1, 23, 1; cf. id. 5, 40, 3: “cum pecore et gnatis,Hor. S. 2, 2, 115: “et trepidae matres pressere ad pectora natos,Verg. A. 7, 518: mihi ausculta, nate, pueros jube cremarier, Enn. ap. Non. 246, 11 (Trag. v. 329 Vahl.); Hor. S. 1, 3, 43: “natam conlocare alicui,Plaut. Aul. Arg. 1, 15: o gnata, Enn. ap. Cic. Div. 1, 20, 40 (Ann. v. 46 Vahl.): “si quis gnatam pro mutā devovet agnā,Hor. S. 2, 3, 219; cf. id. ib. 2, 3, 199: Hectoris natum de muro jactarier, Enn. ap. Varr. L. L. 10, § 70 Müll. (Trag. v. 130 Vahl.); so, Nerei natae, id. ap. Prisc. p. 733 P. (Trag. v. 135 Vahl.): “maxima natarum Priami,Verg. A. 1, 654; Ov. M. 13, 661.—Esp. in the phrase natus nemo, not a human being, nobody (Plautine for nemo mortalis): “tamquam si natus nemo in aedibus habitet,Plaut. Most. 2, 1, 55 Lorenz ad loc.; id. ib. 2, 2, 20: “nato nemini,id. Cas. 2, 4, 15; id. Ps. 1, 3, 63.—
2. Adj.
a. Natus alicui rei or ad aliquam rem, born, made, destined, designed, intended, produced by nature for any thing.
(γ). With inf. (poet.): “quid meruere boves, animal ... natum tolerare labores,Ov. M. 15, 120: sentes tantummodo laedere natae, id. de Nuce, 113.—
(δ). With in and acc. (poet.): “nati in usum laetitiae scyphi,Hor. C. 1, 27, 1; Ov. M. 14, 99; 15, 117.—(ε) With propter (rare): “apros, animal propter convivia natum,Juv. 1, 141.—
b. Formed or constituted by nature in any manner: “alius ager bene natus, alius male,Varr. R. R. 1, 6, 1: “sarmenta male nata,Col. 4, 24, 7: “ita natus locus est,Liv. 9, 2: “inculti versūs et male nati,Hor. Ep. 2, 1, 233.—
(β). Pro re natā, or (ante- and post-class.) e re natā, under the present circumstances, according to the state of affairs, as matters are: “ut in his pro re natā non incommode possint esse,Cic. Att. 7, 14, 3: “Antonii colloquium cum heroibus nostris pro re natā non incommodum,id. ib. 14, 6, 1; “7, 8, 2: e re natā melius fieri haud potuit, quam factum est,Ter. Ad. 3, 1, 8; App. M. 4, p. 143, 38.—
hide Dictionary Entry Lookup
Use this tool to search for dictionary entries in all lexica.
Search for in
hide References (106 total)
  • Cross-references in general dictionaries from this page (106):
    • Cicero, Letters to his Friends, 13.8.1
    • Cicero, Letters to his Friends, 15.4.13
    • Cicero, Letters to his Friends, 16.22.2
    • Cicero, Letters to Atticus, 7.14.3
    • New Testament, Mark, 13.28
    • Caesar, Gallic War, 2.18
    • Caesar, Gallic War, 5.12
    • Caesar, Gallic War, 7.37.1
    • Caesar, Gallic War, 7.43
    • Cicero, For Marcus Caelius, 24.59
    • Cicero, Philippics, 11.1.1
    • Cicero, Philippics, 12.4.9
    • Cicero, Against Verres, 2.2.122
    • Cicero, Against Verres, 2.2.82
    • Cicero, For Sextus Roscius of Ameria, 16.46
    • Cicero, For Sextus Roscius of Ameria, 14.49
    • Cicero, Against Verres, 2.3.147
    • Cicero, Against Verres, 2.3.62
    • Cicero, For Aulus Cluentius, 40.110
    • Cicero, For Marcus Fonteius, 16.37
    • Cicero, For Cornelius Balbus, 10.26
    • Cicero, Against Piso, 17.41
    • Cicero, On the Consular Provinces, 5.10
    • Livy, The History of Rome, Book 1, 23.1
    • Livy, The History of Rome, Book 1, 3.2
    • Livy, The History of Rome, Book 9, 2
    • Ovid, Metamorphoses, 11.312
    • Ovid, Metamorphoses, 14.99
    • Ovid, Metamorphoses, 2.223
    • Ovid, Metamorphoses, 4.422
    • Ovid, Metamorphoses, 5.561
    • Ovid, Metamorphoses, 12.86
    • Ovid, Metamorphoses, 13.661
    • Ovid, Metamorphoses, 15.120
    • Ovid, Metamorphoses, 15.639
    • Ovid, Metamorphoses, 9.612
    • Plautus, Casina, 2.4
    • Plautus, Mostellaria, 2.1
    • Plautus, Pseudolus, 1.3
    • Vergil, Aeneid, 1.582
    • Vergil, Aeneid, 1.654
    • Vergil, Aeneid, 7.518
    • Vergil, Aeneid, 1.286
    • Vergil, Georgics, 1.434
    • Vergil, Georgics, 3.278
    • Vergil, Georgics, 3.35
    • Suetonius, Nero, 4
    • Horace, Satires, 2.4.30
    • Horace, Satires, 1.3.43
    • Horace, Satires, 2.2.115
    • Horace, Satires, 2.3.219
    • Vitruvius, On Architecture, 5.1.3
    • Vitruvius, On Architecture, 5.8.1
    • Tacitus, Annales, 15.23
    • Tacitus, Annales, 16.17
    • Tacitus, Historiae, 1.16
    • Plautus, Aulularia, intro.argument
    • Plautus, Menaechmi, 3.1
    • Cicero, On Oratory, 1.22
    • Cicero, On Oratory, 1.40
    • Cicero, On Oratory, 3.20
    • Suetonius, Nero, 55
    • Suetonius, Nero, 6
    • Cornelius Nepos, Hannibal, 2.3
    • Cornelius Nepos, Hannibal, 3.2
    • Cornelius Nepos, Kings, 2.3
    • Pliny the Elder, Naturalis Historia, 36.59
    • Pliny the Elder, Naturalis Historia, 36.61
    • Pliny the Younger, Epistulae, 1.14.2
    • A. Cornelius Celsus, De Medicina, 5.28
    • A. Cornelius Celsus, De Medicina, 7.12
    • Livy, The History of Rome, Book 43, 3
    • Livy, The History of Rome, Book 45, 32.3
    • Livy, The History of Rome, Book 5, 40.3
    • Livy, The History of Rome, Book 9, 1
    • Livy, The History of Rome, Book 1, 16.3
    • Livy, The History of Rome, Book 7, 4
    • Cicero, De Republica, 2.2
    • Cicero, De Republica, 2.21
    • Cicero, De Divinatione, 1.20
    • Cicero, De Fato, 13
    • Cicero, de Finibus Bonorum et Malorum, 2.13
    • Cicero, de Finibus Bonorum et Malorum, 2.14
    • Cicero, de Finibus Bonorum et Malorum, 3.19
    • Cicero, de Finibus Bonorum et Malorum, 5.22
    • Cicero, de Natura Deorum, 2.24
    • Cicero, de Natura Deorum, 3.17
    • Cicero, de Natura Deorum, 3.18
    • Cicero, De Amicitia, 8
    • Cicero, De Divinatione, 2.66
    • Cicero, Tusculanae Disputationes, 1.5
    • Cicero, Tusculanae Disputationes, 5.20
    • Cicero, De Officiis, 1.33
    • Cicero, De Officiis, 2.5
    • Quintilian, Institutio Oratoria, Book 3, 7.11
    • Quintilian, Institutio Oratoria, Book 7, 2.5
    • Quintilian, Institutio Oratoria, Book 11, 1.24
    • Gellius, Noctes Atticae, 3.10.7
    • Gellius, Noctes Atticae, 1.12.1
    • Seneca, Epistulae, 74.11
    • Columella, Res Rustica, 4.24.7
    • Cicero, Brutus, 20.80
    • Cicero, Brutus, 68.239
    • Cicero, Brutus, 7.27
    • Cicero, Orator, 28.99
    • Valerius Maximus, Facta et Dicta Memorabilia, 5.10
hide Display Preferences
Greek Display:
Arabic Display:
View by Default:
Browse Bar: